Το συνολικό ύψος των επενδύσεων, δηλαδή τα 5,05 εκατ. που ανακοινώθηκαν από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, την Γενική Γραμματέα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Αλεξάνδρα Σδούκου, και τον πρόεδρο της Συντονιστικής Επιτροπής Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης, Κωστή Μουσουρούλη, αποτελούν μόνο τον προπομπό των επενδύσεων που μέλλουν να γίνουν στην Δυτική Μακεδονία και την Μεγαλόπολη.
Ο κ. Χατζηδάκης ανέφερε πως, ανεξάρτητα από τα δισ. που θα οριστικοποιηθούν, όταν οριστικοποιηθούν και οι επενδύσεις, οι θέσεις εργασίας θα είναι περισσότερες από εκείνες που θα χαθούν με την απολιγνιτοποίηση.
Με το κλείσιμο των μονάδων της ΔΕΗ έως το 2023 υπολογίζεται ότι θα χαθούν 4,5 χιλιάδες μόνιμες θέσεις εργασίας και άλλες 2,5 χιλιάδες εποχικές. Ο υπουργός τόνισε πως μόνο για την αποκατάσταση των εδαφών, θα απορροφηθούν εκατοντάδες εργολαβικοί εργαζόμενοι.
«Φυσικά, η προσπάθειά μας θα είναι εμπροσθοβαρής, επειδή μας ενδιαφέρει να μην υπάρξει κενό την ώρα της μετάβασης», είπε ο κ. Χατζηδάκης, ενώ ο κ. Μουσουρούλης, ανέφερε από την πλευρά του πως οι θέσεις εργασίας που έχουν χαθεί από το 2010 έως το 2019, όταν μειώθηκε δραματικά η λιγνιτική παραγωγή (ιδίως μεταξύ 2017-2018) έφερε την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στην πρώτη θέση της ανεργίας των νέων, πανευρωπαϊκά.
«Το σχέδιο αυτό για τον μετασχηματισμό των οικονομικών κλάδων έπρεπε να έχει εκπονηθεί και να ξεκινήσει να υλοποιείται, ήδη Έχουν χαθεί πάρα πολλές θέσεις εργασίας. Όμως, οι εμβληματικές επενδύσεις δεν τελειώνουν με το τρέχον πρόγραμμα. Θα έρθουν και άλλες που θα πυροδοτήσουν ένα επενδυτικό κύμα σε ομοειδείς κλάδους επιχειρήσεων», είπε χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν σκατά τη διάρκεια της παρουσίασης, όλα θα προχωρήσουν πολύ γρήγορα. Ανεφέρθη, δε ότι στο φωτοβολταϊκό πάρκο των ΕΛΠΕ που εγκαινιάζεται οσονούπω, μόνο κατά το σκέλος της κατασκευής θα δημιουργηθούν 300 θέσεις εργασίας.
Σε ό,τι αφορά στο σκέλος της εξυγίανσης και αποκατάστασης των εδαφών, τώρα, το υπουργείο βρίσκεται σε συνεννόηση με την ΔΕΗ προκειμένου το έργο να προχωρήσει άμεσα και γρήγορα. «Η Δ. Μακεδονία και η Μεγαλόπολη θα έχουν μια δίκαιη μετάβαση ακριβώς επειδή υπάρχει ένα ολιστικό πρόγραμμα που στηρίζεται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, αλλά και χάρη στο εκδηλωμένο ενδιαφέρον σοβαρών ιδιωτών επενδυτών να επενδύσουν σε περιοχές στις οποίες υπήρχε, έως τώρα, μια σχεδόν ενεργειακή μονοκαλλιέργεια», τόνισε ο κ. Χατζηδάκης, με τον Κωστή Μουσουρούλη να προσθέτει πως εκτός από τις εταιρείες που οφείλουν να καταρτίσουν γρήγορα τα business plan τους, υπάρχει και το θεσμικό πλαίσιο το οποίο, όπως ανέφερε, δεν θα είναι ίδιο για όλη την Ελλάδα, αλλά θα υπάρχει ένα διακριτό για την Δίκαιη Μετάβαση και ένα διακριτό που θα αφορά στα κίνητρα.
Ο υπουργός ΠΕΝ κάλεσε ακόμη τον Τύπο να μην δίνει βάση σε προσχέδια που κυκλοφορούν, επειδή είναι, ακριβώς, προσχέδια και δεν έχουν εγκυρότητα και ανέφερε πως υπάρχουν και άλλες επενδύσεις στα 70 σχέδια, αλλά το ποιες θα είναι αυτές θα φανεί στην πορεία. «Εμείς ασχολούμαστε με τις ώριμες, τις πιο εμβληματικές. Θα πρέπει πρώτα, όμως, για να συζητήσουμε σοβαρά για πιθανές επενδύσεις, να έχουν καταρτιστεί από τις εταιρείες, τα business plan τους», υπογράμμισε ο ίδιος.
Αναφορικά με τα κίνητρα που προσφέρονται, ο κ. Μουσουρούλης ανέφερε πως είναι τριών ειδών: Η προσέλκυση επενδύσεων, η στήριξη υφιστάμενων επενδύσεων και η στήριξη σε φυσικά πρόσωπα. Οι υφιστάμενες επιχειρήσεις θα απολαύσουν το ίδιο ύψος ενίσχυσης με τις επενδύσεις που πρόκειται να χωροθετηθούν στην περιοχή, είπε ο πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής, ο οποίος κατέληξε, λέγοντας πως ο όρος «βίαιη», δεν ταιριάζει στην απολιγνιτοποίηση, επειδή αυτή έχει ξεκινήσει εδώ και 10 χρόνια. «Βίαιος είναι ο COVID-19» είπε χαρακτηριστικά!
Ακόμη, ο υπουργός ΠΕΝ, απαντώντας σε ερώτηση του energia.gr, για το εάν υπάρχει κάποια διαφοροποίηση στα σχέδια για το καύσιμο που θα χρησιμοποιηθεί για την λειτουργία της νέας μονάδας "Πτολεμαΐδα 5" μετά το 2028 και για το κατά πόσο περιβαλλοντικά σωστή είναι η ιδέα να αντικατασταθεί ο λιγνίτης με απορρίμματα είπε: «Μην προτρέχουμε για το 2028. Προφανώς υπάρχουν σκέψεις και σχέδια, αλλά τίποτε δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη. Θα τα μελετήσει η ΔΕΗ. Όλα αυτά είναι και συνάρτηση των τεχνολογικών εξελίξεων θα πρέπει να γνωρίζετε.»
Όσον αφορά στο πόσο θα κοστίσει και πότε θα ξεκινήσει η εξυγίανση και αποκατάσταση των εδαφών της ΔΕΗ, ο κ. Μουσουρούλης ανέφερε πως αυτή είναι υποχρέωση της Επιχείρισης, για να ξεκαθαρίσει, όμως, ότι επειδή αλλάζει η χρήση γης και φεύγει από την κατοχή της ΔΕΗ, θα αναλάβει το Δημόσιο. Όσον αφορά στο κόστος, είπε πως θα στοιχίσει 300 εκατ. ευρώ ου θα προέλθούν από το νέο Ταμείο Ανάκαμψης, πέραν των χρημάτων από το Ταμείο Δίαιης Μετάβασης και του ΕΣΠΑ.
Ο πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης επισήμανε ότι η δίκαιη μετάβαση προς ένα νέο βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο δεν αποτελεί απλά ένα ιδιαίτερα σύνθετο εγχείρημα αλλά, κυρίως, μια συνειδητή πολιτική επιλογή, που εδράζεται αφενός στην ανάγκη του τόπου να συμβαδίσει με τα νέα αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά πρότυπα και αφετέρου στο αίτημα των καιρών που θέλει τον απεγκλωβισμό των λιγνιτικών περιοχών από μια θνησιγενή οικονομική δραστηριότητα, αντιστρόφως ανάλογη με την ποιότητα ζωής.
«Σήμερα, ολοκληρώθηκαν και οι τελευταίες ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση και το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης δρομολογεί την έναρξη μιας νέας εποχής για τις περιοχές αυτές, καλύπτοντας το έλλειμμα του παραγωγικού τους μοντέλου μέσα από τη δημιουργία αξιών σε διαφορετικούς τομείς και κλάδους. Αυτή είναι η βάση κάθε στρατηγικής μετάβασης σε όλο τον κόσμο και ο μόνος τρόπος για να απορροφηθούν οι εργαζόμενοι σήμερα στη μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη. Οι άοκνες προσπάθειες και η σκληρή δουλειά που καταβάλαμε, κατά το τελευταίο εξάμηνο, σε συνεργασία με τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής, οδήγησαν στη σημερινή έγκριση του masterplan από την Κυβερνητική Επιτροπή, γεγονός που ανοίγει πλέον τον δρόμο, ώστε να τεθεί σύντομα σε δημόσια διαβούλευση. Αξιοποιήσαμε την επιστημονική γνώση, τη διεθνή εμπειρία και τις προτάσεις των τοπικών κοινωνιών. Αφουγκραστήκαμε τους προβληματισμούς των πολιτών. Στόχος μας ήταν, είναι και θα είναι, να ανταποκριθούμε στις ανάγκες τους και να μη διαψεύσουμε τις προσδοκίες και τα όνειρά τους. Στόχος μας είναι να τους εκπλήξουμε ευχάριστα με τις νέες δυνατότητες και ευκαιρίες που θα τους προσφέρει το νέο παραγωγικό μοντέλο που προτείνουμε. Ένα μοντέλο με περιβαλλοντικές, αναπτυξιακές και πολιτικές διαστάσεις μεν, με ανθρωποκεντρικό πυρήνα δε. Στο τέλος του έτους, με την ολοκλήρωση του masterplan, η Ελλάδα θα πρωτοστατήσει σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, ούσα το πρώτο κράτος-μέλος που διαθέτει Ενιαίο Σχεδιασμό Δίκαιης Μετάβασης. Οι περιοχές δίκαιης μετάβασης θα μετατραπούν σε νησίδες ενός καλύτερου κράτους και θα αποτελέσουν πρωτοπόρα κέντρα ανάπτυξης, μαγνήτες επενδύσεων, παράδειγμα βέλτιστων πρακτικών, σημεία αναφοράς ως προς την ποιότητα ζωής», είπε ο κ. Μουσουρούλης.
Τέθηκε ακόμη και το ζήτημα της αξιοποίησης της Λίμνης Πολυφύτου, με τον ίδιο να αναφέρει ότι έχουν υπάρξει συζητήσεις για το θέμα με τους τοπικούς φορείς. «Όλη η επικράτεια της Κοζάνης και της Φλώρινας είναι επιλέξιμη για έργα υποδομής και όλες οι περιοχές που μπορούν να δώσουν ενισχυμένη ανάπτυξη συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Προχωρούμε και εξελίσσουμε το masterplan και δεν περιμένουμε τα σχόλια της Δημόσιας Διαβούλευσης. Όταν αυτό προσλάβει πιο συγκεκριμένη μορφή, θα πάμε παρακάτω. Επί του παρόντος σχεδιάζουμε και προγραμματίζουμε, συζητούμε για άξονες, δεν κάνουμε έργα», πρόσθεσε.
Εν τω μεταξύ, ειδική μνεία έκανε ο υπουργός, κ. Χατζηδάκης, στο πλέγμα κινήτρων που επεξεργάζεται η κυβέρνηση για να διευκολυνθεί η προσέλκυση επενδύσεων στις λιγνιτικές περιοχές. Όπως τόνισε, «σκοπός είναι να υποβάλουμε σύντομα πρόταση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο κ. Μουσουρούλης είναι σε επαφή με τις υπηρεσίες των Υπουργείων Οικονομικών και Ανάπτυξης. Επισήμως η πρόταση θα υποβληθεί στην Κομισιόν μαζί με την υποβολή του τελικού masterplan, στο τέλος του έτους. Γίνονται όμως ήδη ανεπίσημες επαφές με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να μην χάνεται χρόνος.
Υπάρχουν περιορισμοί, οι οποίοι χρειάζεται να αντιμετωπιστούν διότι η ένταση των ενισχύσεων που επιτρέπεται είναι αρκετά χαμηλή. Στη Δυτική Μακεδονία, για τις μεγάλες επιχειρήσεις έχουμε 25% κρατική ενίσχυση, για τις μεσαίες 35%, για τις μικρές 45%, ποσοστά κατά τι μικρότερα από αυτά που επιτρέπονται στην Πελοπόννησο. Η δική μας πρόταση είναι 60% για τις μεγάλες επιχειρήσεις, 70% για τις μεσαίες και 80% για τις μικρές, για τις περιφερειακές ενότητες Κοζάνης, Φλώρινας και το Δήμο Μεγαλόπολης, που είναι ο πυρήνας των λιγνιτικών περιοχών. Βεβαίως όλα αυτά θα είναι υπό την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Μιλώντας για κίνητρα, προφανώς μιλάμε και για φοροαπαλλαγές και εισφοροαπαλλαγές από το Υπουργείο Οικονομικών. Αυτά θα προσδιοριστούν τους επόμενους μήνες βάσει και των τοποθετήσεων φυσικά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επίσης, μιλάμε και για δάνεια με κρατικές εγγυήσεις, για τα οποία επίσης χρειάζεται να γίνει συζήτηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να προσδιοριστεί ακριβώς το πλαίσιο των ενισχύσεων. Ανεξαρτήτως του ποια θα είναι η απόφαση της Κομισιόν, είναι βέβαιο ότι λόγω και της ίδιας της ευρωπαϊκής πολιτικής και των ίδιων των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα υπάρξει ένα ειδικό πλαίσιο φορολογικών και επενδυτικών κινήτρων γενικότερα για αυτές τις περιοχές, που από μόνα τους θα λειτουργήσουν ως «φάροι» προσέλκυσης επενδύσεων σε αυτές τις περιοχές», κατέληξε ο κ. Χατζηδάκης.
Από την πλευρά της, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, σχετικά με την ανάπτυξη επενδύσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα της ηλεκτροκίνησης στην Δυτική Μακεδονία, η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Αλεξάνδρα Σδούκου, υπογράμμισε ότι «έχουμε ήδη θεσπίσει μέσω του νόμου 4710/2020 ένα πλέγμα ελκυστικών αναπτυξιακών και φορολογικών κινήτρων, κάποια εκ των μάλιστα για πρώτη φορά στη χώρα. Μέσω αυτών οι επενδυτικές πρωτοβουλίες επιβραβεύονται με επιδότηση μισθολογικού κόστους κατά τη φάση κατασκευής, με υπεραπόσβεση δαπάνης του επενδεδυμένου κεφαλαίου κατά 15%, με απόσβεση της επένδυσης σε τρία χρόνια και με μείωση φορολογικού συντελεστή κατά 5% για πέντε κερδοφόρες φορολογικές χρήσεις. Από εκεί και πέρα θα υπάρχουν ειδικά φορολογικά κίνητρα -που ήδη τυγχάνουν επεξεργασίας από το Υπ. Οικονομικών και θα λάβουν την τελική έγκριση από τη γενική διεύθυνση Ανταγωνισμού και στην πορεία του χρόνου θα εξειδικευτούν περαιτέρω. Στόχος μας οι περιοχές της απολιγνιτοποιησης να αποτελέσουν πρότυπο αναπτυξιακής πολιτικής, να απορροφήσουν το τοπικό επιστημονικό και εργατικό δυναμικό και να δημιουργήσουν υπεραξία στην τοπική οικονομία».
Αναφερόμενη, επίσης, στην επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων στα έργα στις λιγνιτικές περιοχές, η κα Σδούκου υπογράμμισε: «Θα υπάρξει σίγουρα ένα ειδικό θεσμικό πλαίσιο με τα αναπτυξιακά κίνητρα για την εφαρμογή του σχεδίου δίκαιης μετάβασης. Παράλληλα,η ρήτρα δίκαιης μετάβασης θα βοηθήσει στην ταχύτερη υλοποίηση των επενδυσεων. Σε κάθε περίπτωση θα συμπτύξουμε όλους τους χρόνους που απαιτούνται για την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων».