Υστερα από πέντε μήνες αναταραχής και αφού σύρθηκαν στην κυριολεξία από τις συνέπειες της πιστωτικής κρίσης που σχεδόν διέλυσε το τραπεζικό σύστημα και στις δύο όχθες του Ατλαντικού, οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ (FED) και της Ευρωζώνης (ΕΚΤ) έδρασαν δυναμικά τις προηγούμενες ημέρες. Παρόλα αυτά σε τεντωμένο σκοινί εξακολουθούν να ισορροπούν οι σχέσεις των αγορών με το περιβάλλον κρίσης, που δημιούργησε σε πολλά επίπεδα η θύελλα της subprime αγοράς στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου των ΗΠΑ που συνεχώς «ξεβγάζει» στις αμερικανικές τράπεζες επενδύσεων τεράστιες διαγραφές ζημιών.
H Wall Street, η Ασία και η Eυρώπη, προσπαθούν να βρούν τη χαμένη ισορροπία τους. Τις τελευταίες ημέρες, τα χρηματιστήρια έκαναν μια παύση στην πτώση τους προεξοφλώντας γενναίες ενέσεις ρευστότητας και νέα μείωση των αμερικανικών επιτοκίων. Ωστόσο, όμως, εδώ αρχίζει ο προβληματισμός. Για τους δύσπιστους επενδυτές οι αγορές εξακολουθούν να μοιάζουν «εκτός κλίματος» και ακόμη δεν έχουμε δει τα χειρότερα σε σχέση με τις ιστορικές τάσεις. Οι αισιόδοξοι τείνουν να διακρίνουν μια σταθερότερη κατάσταση. Είναι γεγονός ότι στο πρόσφατο παρελθόν ο αριθμός των χρηματοοικονομικών αγορών αυξήθηκε δραστικά. Μπορεί κανείς να αγοράσει και να πωλήσει όχι μόνο μετοχές, ομόλογα και νομίσματα, αλλά και οποιοδήποτε παράγωγο βασισμένο σε αυτά. Και ακόμα περισσότερα. Ποτέ η διασπορά του κινδύνου δεν υπήρξε τόσο εύκολη και φαινομενικά τόσο ασφαλής.
Οι διακυμάνσεις της αμερικανικής οικονομίας τείνουν να γίνουν ακραίες, εξαιτίας της δεινής κρίσης στην αγορά κατοικίας. Και αυτό ακριβώς τόνισε δύο φορές ο κ. Γκρίνσπαν. Τα κέρδη των αμερικανικών επιχειρήσεων υπήρξαν καλά τα τελευταία χρόνια, αποτελούν όμως κυκλικά φαινόμενα και ο κύκλος γυρίζει. Ιδίως στους κόλπους των αμερικανικών τραπεζών, που συσσώρευσαν χρήμα από την έκρηξη της αγοράς κατοικίας των ΗΠΑ και από τα «θαύματα» της χρηματιστικής επενδυτικής καινοτομίας.
Η έντιμη απάντηση είναι πως ουδείς γνωρίζει: αυτό ακριβώς καλούνται να μαντέψουν οι αγορές και δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι η διαδικασία εξεύρεσης της απάντησης θα είναι πάντα ομαλή. Οι τράπεζες κλυδωνίζονται από τις ζημιές στις subprime επενδύσεις τους και από την πιστωτική κρίση.
Η FED για να αντιμετωπίσει την κρίση δημιούργησε ένα μηχανισμό, για να δανείσει μυστικά, δηλαδή μέσω ανώνυμων δημοπρασιών, κεφάλαια διάρκειας ενός μήνα στις τράπεζες που χρειάζονται απεγνωσμένα ρευστό, αλλά δεν θέλουν να εκτεθούν για τις αδυναμίες τους. Ο μηχανισμός τέθηκε σε λειτουργία και στην πρώτη δημοπρασία συμμετείχαν 93 τράπεζες και άντλησαν συνολικά κεφάλαια ύψους 61,6 δισ. δολαρίων, με επιτόκιο 4,65%.
Επίσης, με το ίδιο επιτόκιο η ΕΚΤ με την έκτακτη γραμμή swap που έχει ανοίξει με τη FED, χορήγησε με δημοπρασία κεφάλαια διάρκειας ενός μήνα και ύψους 10 δισ. δολαρίων στις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Να επισημανθεί ότι μόλις μια ημέρα πριν (την Τρίτη) η ΕΚΤ, για να καταπολεμήσει την εφιαλτική πιστωτική κρίση πλημμύρισε αιφνιδιαστικά με κεφάλαια ύψους-ρεκόρ 348,6 δισ. ευρώ το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης που αναλογούν περίπου σε 1 δισεκατομμύριο ευρώ ανά τράπεζα. Η ΕΚΤ προσέφερε μέσω δημοπρασιών σε 390 τράπεζες το πρωτοφανές τεράστιο αυτό ποσό κεφαλαίων με επιτόκιο 4,21% για περίοδο δύο εβδομάδων.
Επίσης, η τράπεζα της Αγγλίας στην προσπάθειά της να ρίξει τα διατραπεζικά επιτόκια πέτυχε, καθώς οι βρετανικές τράπεζες άντλησαν τα 10,85 δισ. στερλίνες που προσέφερε για τρίμηνο δανεισμό χωρίς να καθορίσει μίνιμουμ επιτόκιο!!!
Ωστόσο οι προσπάθειες αυτές για την αντιμετώπιση της σοβαρής πιστωτικής κρίσης, δεν εμπνέει ιδιαίτερη εμπιστοσύνη. Δεν είναι τυχαίο που οι κινήσεις αυτές των κορυφαίων κεντρικών τραπεζών δεν άλλαξαν τις επενδυτικές κατευθύνσεις των αγορών. Απλώς σταθεροποίησαν τους χρηματιστηριακούς δείκτες.
Tο μήνυμα είναι σαφές... Tα ευρωπαϊκά επιτόκια πρέπει, επίσης, να μειωθούν. H Eυρωπαϊκή Kεντρική Tράπεζα (ΕΚΤ), όμως, αντιστέκεται και προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση με τις «ενέσεις» ρευστότητας στο τραπεζικό της σύστημα. Αλλά πρόσκαιρα καταπολεμά την κρίση που δοκιμάζει τις αντοχές των τραπεζών.
Η εμπιστοσύνη των Γερμανών επιχειρηματιών έχει επηρεαστεί σημαντικά. Η μηνιαία έκθεση του κορυφαίου γερμανικού οικονομικού ινστιτούτου «IFO», με έδρα το Mόναχο, παρουσίασε σοβαρή υποχώρηση των προσδοκιών. O σχετικός δείκτης του «ΙFO» που καταρτίζεται από τις ερωτήσεις 7.000 από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Γερμανίας, έδειξε ότι η εμπιστοστύνη των επιχειρηματιών υποχώρησε στα χαμηλότερα επίπεδα δύο ετών. Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στο θέμα των επιτοκίων και οι συνέπειές τους για την οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας και η κρίση των πιστωτικών αγορών, τους ανησυχούν.
Βεβαίως, σοβαρότερος είναι ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των επενδυτών στη Γερμανία. Η νέα σοβαρή υποχώρηση που σημείωσε ο δείκτης εμπιστοσύνης των Γερμανών επενδυτών στην προοπτική της εθνικής τους οικονομίας το επόμενο εξάμηνο, είναι χαρακτηριστική. Συγκεκριμένα το ινστιτούτο οικονομικών ερευνών ZEW με έδρα το Mάνχαϊμ, ανακοίνωσε ότι ο δείκτης οικονομικών προσδοκιών που καταρτίζεται με τη συμμετοχή 298 αναλυτών και θεσμικών επενδυτών, υποχώρησε ακόμη περισσότερο σε αρνητικό επίπεδο εξαιτίας των σφοδρών ανησυχίων για τις συνέπειες της κρίσης. Ο δείκτης έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα 15 ετών.
Οι γερμανικές τράπεζες έχουν υποστεί βαρύτατο πλήγμα από τις επενδύσεις τους στην αμερικανική subprime αγορά στεγαστικών δανείων. Ηδη τρεις τράπεζες –η IKB, η Sachsen LB και η WestLB– που ανήκουν στα γερμανικά ομοσπονδιακά κρατίδια και ειδικεύονται στις χορηγήσεις επενδύσεων των μικρού και μεσαίου μεγέθους γερμανικών επιχειρήσεων –τις γνωστές Mittelstand– χρειάστηκαν κυβερνητικά και τραπεζικά κεφάλαια για να σωθούν από τη χρεοκοπία.
(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 22/12/2007)