Εάν, όπως αναμένεται οι δύο αντιπροσωπείες συναντηθούν στο δεύτερο μισό του Οκτωβρίου, θα πρόκειται για τον 61ο γύρο. Ο 60ος είχε πραγματοποιηθεί στην Αθήνα τον Μάρτιο 2016, τότε που η Τουρκία είχε αποχωρήσει από τη διαδικασία. Αν και οι διερευνητικές αποτελούν προπαρασκευαστικό διάλογο, ο Ανδρέας Παπανδρέου συνήθιζε να λέει ότι κάθε συνομιλία με την Τουρκία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εν δυνάμει διαπραγμάτευση, στην οποία η Ελλάδα οφείλει να προσέχει, ώστε να μην οδηγηθεί σε εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Ήταν ο γιός του Γιώργος Παπανδρέου, ως υπουργός Εξωτερικών, εκείνος που το 2002 εγκαινίασε τις διερευνητικές επαφές. Μία διαδικασία διαλόγου που υπόκειντο σε πολύ συγκεκριμένους κανόνες. Η βασική εξ αυτών είναι ότι αν και θα έμπαιναν στο τραπέζι διάφορα ζητήματα, τίποτα δεν θα θεωρείτο δεδομένο, αν δεν υπήρχε οριστική και συνολική συμφωνία. Εξ ού και ο όρος "διερευνητικές επαφές" (exploratory talks). Επίσημα ο στόχος ήταν, η κάθε πλευρά να διερευνήσει τις προθέσεις της άλλης. Είναι απορίας άξιο βέβαια, γιατί μετά από 18 χρόνια συνεχίζουμε να διερευνούμε προθέσεις, που έχουν προ πολλού διερευνηθεί.
Αποφασίστηκε εξαρχής οι συνομιλίες να παραμείνουν μυστικές. Η Ελλάδα τήρησε την συμφωνία και τα πρακτικά όλων των γύρων παρέμειναν απόρρητα. Ενημερώνονταν μονάχα ο υπουργός Εξωτερικών και ο πρωθυπουργός. Αρχικά, και οι Τούρκοι προστάτευσαν το περιεχόμενο. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι ότι το 2004 Τούρκοι διπλωμάτες, αρνήθηκαν να ενημερώσουν τις ΗΠΑ για το ακριβές περιεχόμενο των συνομιλιών.
Όσον αφορά τον ρυθμό των διερευνητικών, κάθε κυβέρνηση ακολουθούσε τον δικό της. Επί κυβέρνησης Σημίτη με υπουργό Εξωτερικών τον Γιώργο Παπανδρέου, πραγματοποιήθηκαν οι περισσότερες συναντήσεις. Επί κυβέρνησης Καραμανλή οι λιγότερες. Για την ακρίβεια, κατά τη διάρκεια της θητείας του Σημίτη έλαβαν χώρα 23 συναντήσεις σε 24 μήνες. Αντιθέτως, επί της θητείας Καραμανλή έγιναν 18 συναντήσεις σε 66 μήνες.
Όταν σχημάτισε κυβέρνηση ο Γιώργος Παπανδρέου το 2009 πραγματοποιήθηκαν 10 γύροι σε 26 μήνες, παρά το γεγονός ότι εκείνη την περίοδο, η Ελλάδα είχε άλλες προτεραιότητες, αφού βυθιζόταν στην οικονομική κρίση και στα μνημόνια. Μεσολάβησε ένα κενό 16 μηνών μέχρι να πραγματοποιηθεί ο 53ος γύρος επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαμαρά. Μετά από αυτό, οι αντιπροσωπείες συναντιόντουσαν κάθε έξι μήνες. Αυτός ο ρυθμός συνεχίστηκε και στην περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Διερευνητικές και Ελσίνκι
Η πρώτη περίοδος των διερευνητικών επαφών πραγματοποιήθηκε υπό την σκιά της στρατηγικής του Ελσίνκι, που υιοθέτησε και η ΕΕ στη Σύνοδο Κορυφής τον Δεκέμβριο 1999. Υπενθυμίζουμε ότι εκείνη η απόφαση προέβλεπε ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα και εάν αυτές δεν κατέληγαν σε συμφωνία, οι διαφορές θα παρεμπέμπονταν στη Χάγη. Το όπλο της ΕΕ ήταν η επιδίωξη της Τουρκίας να εισέλθει σε ενταξιακή πορεία.
Στην πρώτη φάση των διερευνητικών είναι χρήσιμο να αναφέρουμε ότι η τουρκική πλευρά δεν είχε ακόμα θέσει ευθέως ζήτημα "γκρίζων ζωνών", αν και μιλούσε για "παρεμπίπτοντα ζητήματα". Ούτε είχε θέσει ζήτημα αποστρατικοποίησης των νησιών, αν και είχε ξεκαθαρίσει ότι η ατζέντα θα ήταν ανοικτή, άρα μπορούσε να τα θέσει όποτε το έκρινε σκόπιμο. Εκείνη την περίοδο στο κέντρο των διερευνητικών, ήταν το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων και ο τρόπος οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας.
(η συνέχεια στο slpress.gr)