Η αναρρίχησις της διεθνούς τιμής του πετρελαίου στα ψυχολογικά επίπεδα των 100 δολλαρίων ανά βαρέλι θορύβησε τις αγορές διεθνώς και επέτεινε την αγωνία για τις εξελίξεις στο άμεσο μέλλον. Για την Ελλάδα η ενίσχυσις των τιμών του πετρελαίου κατά 50% περίπου μέσα σε ένα έτος, αποτελεί μια ιδιαιτέρως δυσάρεστη εξέλιξη, η οποία αναμφισβήτητα θα πλήξη την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας.
Ο αντίκτυπος των ενεργειακών πιέσεων γίνεται ήδη ορατός σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας μας, ενώ μεγάλο μέρος της επιβαρύνσεως στο κόστος παραγωγής μετακυλίεται στους καταναλωτές. Το τελευταίο διάστημα ο πληθωρισμός τρέχει με 3,9%, ενώ εκφράζονται φόβοι για περαιτέρω αύξηση του. Αντίστοιχα μηνύματα έρχονται και από άλλα κράτη της ζώνης του ευρώ, τα οποία διαπιστώνουν πως η ομπρέλλα του ισχυρού ευρώ δεν μπορεί να τα προστατέψη από τις μονίμως υψηλές τιμές των καυσίμων.
Η Ελλάς δεν θα ευρίσκετο σήμερα σε δυσμενή θέση αν οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών είχαν υιοθετήσει πολιτικές απεξαρτήσεως από τα υγρά καύσιμα. Το 60% περίπου της συνολικής ζητήσεως ενέργειας στην Ελλάδα καλύπτεται μέσω της καταναλώσεως του πετρελαίου, με το μερίδιο των πετρελαιοειδών στην συνολική κατανάλωση ενέργειας να ανέρχεται σήμερα στο 57,5% περίπου, ήτοι στα ίδια επίπεδα με το 1990 !
Το στοιχείο αυτό αποδεικνύει ότι στην χώρα μας τις τελευταίες δύο δεκαετίες δεν εφαρμόσθηκαν πολιτικές εξοικονομήσεως ή αντικαταστάσεως του πετρελαίου από άλλες μορφές ενέργειας. Το πλέον παράδοξο είναι ότι από το 1999, οπότε άρχισε σταδιακά να ενισχύεται η διεθνής τιμή του πετρελαίου, δεν υπήρξε καμμία παρέμβασις για την θωράκιση από το ενεργειακό κόστος. Έτσι, βρεθήκαμε να παρατηρούμε απαθείς τις τιμές του πετρελαίου να ενισχύονται μέσα σε μια δεκαετία από τα 10 δολλάρια ανά βαρέλι στα 100 δολλάρια, χωρίς να προχωρούμε σε ανάλογες προσαρμογές.
Παρά το γεγονός ότι την ίδια περίοδο επιδιώχθηκε η υποκατάστασις του πετρελαίου από το φυσικό αέριο στις οικιακές χρήσεις θερμάνσεως-ψύξεως, στις επιχειρήσεις, στην βιομηχανία και σε άλλους τομείς, εν τούτοις η σύνδεσις της τιμής του φυσικού αερίου με την τιμή του πετρελαίου περιόρισε τα όποια ευεργετικά αποτελέσματα, δημιουργώντας προβληματισμό και για το πόσο συμφέρουσα είναι τελικώς η επιλογή του αερίου. Η δε εισαγωγή των βιοκαυσίμων, των φωτοβολταϊκών, των ανεμογεννητριών και άλλων εναλλακτικών πηγών στο ενεργειακό μας ισοζύγιο δεν κατέγραψε πρόοδο. Μόλις την τελευταία διετία έχουν χαραχθή κάποιες πολιτικές, οι οποίες προκύπτουν και από τις υποχρεώσεις μας στα πλαίσια της Συνθήκης του Κυότο για το περιβάλλον.
Αντίθετα από την Ελλάδα, άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια. Η Γερμανία, η Δανία, η Βρεταννία, η Σουηδία και η Ισπανία καταγράφουν από τις αρχές του 2000 αξιόλογες επιδόσεις στην προσπάθεια για απεξάρτηση από το πετρέλαιο. Για παράδειγμα, το 25% της ενέργειας που καταναλώνουν οι Σουηδοί σήμερα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Με 195 εργοστάσια παραγωγής βιοκαυσίμων και τεχνολογικά καινοτόμες υποδομές αξιοποιήσεως της αιολικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας, η Σουηδία αναμένεται μέχρι το 2020 να απεξαρτηθή πλήρως από το πετρέλαιο. Η Ισπανία αξιοποιώντας τον μεσογειακό ήλιο και άνεμο επέτυχε σταδιακά από το 2000 να αναρριχηθή στην τέταρτη θέση παγκοσμίως στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έχοντας αξιόλογα αιολικά πάρκα και προηγμένα ηλιοθερμικά και φωτοβολταϊκά συστήματα.
Το πόσο κοντόφθαλμη και απρογραμμάτιστη είναι η πολιτική καυσίμων στην Ελλάδα αποδεικνύεται και από άλλα στοιχεία. Με την Οδηγία 2003/96/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου η Ελλάς υποχρεώθηκε να εναρμονισθή μέχρι το 2010 με τα κατώτατα όρια των συντελεστών Ειδικών Φόρων Καταναλώσεως που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εν τούτοις, η τότε Κυβέρνησις του ΠΑΣΟΚ δεν προχώρησε στην άμεση εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας και δεν αύξησε τον Ειδικό Φόρο Καταναλώσεως. Η δε Κυβέρνησις της Νέας Δημοκρατίας προβαίνει σε σταδιακή αύξηση του ΕΦΚ μέχρι το 2010.
Η παραδοχή ότι το 30% της διεθνούς τιμής του πετρελαίου, ήτοι τα 30 δολλάρια από τα 100, αποτελεί επιβάρυνση από το «παιχνίδι» των κερδοσκόπων, δείχνει ότι η πετρελαϊκή κρίσις μπορεί να επιδεινωθή. Η δε σταδιακή μείωσις των παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίου οδηγεί του αναλυτές να ομιλούν για εκτίναξη των διεθνών τιμών στα 200 δολλάρια ανά βαρέλι το 2017.
Οι ανεπτυγμένες οικονομίες υιοθετούν ήδη ενεργειακές τεχνολογίες του μέλλοντος που εγγυώνται την απρόσκοπτη ανάπτυξη τους. Η Ελλάς καλείται μέσα σε δυσμενές περιβάλλον να αναθεωρήση τις πρακτικές της και να κάνη μεγάλα βήματα , ώστε να καλύψη τα κενά του παρελθόντος και να διασφαλίση την σταδιακή απεξάρτηση από το πετρέλαιο. Η επιτυχία του εγχειρήματος δεν θα διασφαλίση μόνον την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της οικονομίας, αλλά θα προσφέρη διπλά, συμβάλλοντας και στην περιβαλλοντική αναβάθμιση της χώρας μας.