Η ευρωπαϊκή ναυτιλία υποδέχτηκε τη νέα στρατηγική με ένα «ναι μεν αλλά», καθώς θεωρεί ως προϋπόθεση για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων που έθεσε η Ε.Ε. τη διατήρηση και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα. Ο προβληματισμός της ένωσης των εφοπλιστών φορέων των χωρών μελών της ΕΕ (Ecsa) εντοπίζεται στις αναφορές του σχεδίου για ένταξη της ναυτιλίας στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων (EU ETS) που είναι ένα περιφερειακό μέτρο και στην αναθεώρηση του φορολογικού πλαισίου των καυσίμων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και για τα δυο θέματα το κείμενο της Ε.Ε. αναγνωρίζει εμμέσως πλην σαφώς ότι υπάρχει ένα «ρίσκο» να επηρεαστεί αρνητικά η ευρωπαϊκή ναυτιλία.
Καινοτομίες και επενδύσεις
Πάντως, μεταξύ άλλων, η στρατηγική της Ε.Ε. περιλαμβάνει πολλές φιλόδοξες καινοτομίες σε όλο το φάσμα των μεταφορών, προϋπολογίζει επενδύσεις άνω των 650 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια, ενώ ειδικά στη ναυτιλία επιζητεί έως το 2030 τα πρώτα πλοία μηδενικών εκπομπών να είναι έτοιμα για διάθεση στην αγορά. Επίσης στοχεύει το μεταφορικό έργο της εντός της Ε.Ε. της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων να έχει αυξηθεί 25% μέχρι το 2030 και 50% μέχρι το 2050.
Στο έγγραφο εργασίας παρατίθενται πέντε σενάρια αξιοποίησης νέων καυσίμων από τα πλοία που προβλέπουν και τον βαθμό απεξάρτησης από τον άνθρακα. Πρόκειται για το BSL (Baseline scenario), που στηρίζεται στις μέχρι τώρα εξαγγελθείσες πολιτικές, το REG σενάριο που αντιπροσωπεύει περισσότερο νομοθετικές παρεμβάσεις με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) κατά 55%, το οποίο δεν επιλέγει και πολιτικές τιμολόγησης του άνθρακα, το CPRICE, που προϋποθέτει ενίσχυση και περαιτέρω επέκταση του EU ETS ή άλλων μέσων τιμολόγησης του άνθρακα, στις μεταφορές και στα ακίνητα, σε συνδυασμό με όχι ιδιαίτερη εντατικοποίηση των πολιτικών μεταφορών και των καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές.
Το επόμενο σενάριο είναι το MIX, ένας συνδυασμός των REG και CPRICE, που επιτυγχάνει περίπου 55% μειώσεις του θερμοκηπίου, ακολουθεί το MIX-50 σενάριο, που επιτυγχάνει τουλάχιστον κατά 50% μείωση των εκπομπών GHG, περιλαμβάνοντας ότι και το ΜΙΧ αλλά και νέες νομοθετικές ρυθμίσεις για την ενέργεια και τις μεταφορές, και τέλος το ALLBNK, το πιο φιλόδοξο σενάριο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, βάσει του MIX αλλά και επιπλέον μέτρων και αξιοποίησης νέων καυσίμων για τους τομείς της αεροπορίας και της ναυτιλίας.
Ποτάμιες οδοί
Ανά τομέα δραστηριότητας, στις πλωτές ποτάμιες οδούς και τα εθνικά ύδατα των χωρών μελών, σύμφωνα με το βασικό σενάριο, μεγάλο μέρος του στόλου (88%) προβλέπεται να τροφοδοτείται με υγρά καύσιμα έως το 2050. Τα πλοία με καύσιμο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) θα αντιπροσωπεύουν το 12% του στόλου έως το 2050. Στα υπόλοιπα σενάρια όμως οι βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης θα παρέχουν σημαντική συμβολή στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Η ένταση ενέργειας (εκπομπές ανά τονοχιλιόμετο) θα μειωθεί κατά 36%-38% κατά την περίοδο 2005-2030 (μείωση 45%-49% για την περίοδο 2005-2050). Οι καλύτερες βελτιώσεις στη μείωση των εκπομπών προβάλλονται στο σενάριο REG, με γνώμονα τον συνδυασμό τιμών άνθρακα, τεχνικών και επιχειρησιακών μέτρων (π.χ. βελτιστοποίηση κινητήρα, σχεδιασμός γάστρας, βελτιστοποίηση ταχύτητας, αξιοποίηση χωρητικότητας, βελτιστοποίηση ταξιδιού κ.λπ.). Επίσης προβλέπεται και αύξηση του ηλεκτροδοτούμενου στόλου.
Το μερίδιο των ηλεκτρικών
Τα ηλεκτρικά πλοία θα αντιπροσωπεύουν το 11% έως 18% του στόλου το 2050, με το υψηλότερο μερίδιο να καταγράφεται στο σενάριο REG και το χαμηλότερο στο σενάριο CPRICE, ενώ τα πλοία κυψελών καυσίμου θα αποτελούν περίπου στο 6% του στόλου. Τα συστήματα προώθησης που τροφοδοτούνται από υγρά καύσιμα θα διατηρήσουν κυρίαρχο ρόλο έως το 2050 (μεταξύ 59% στο REG έως 67% στο CPRICE), ακολουθούμενα από αυτά που τροφοδοτούνται από αέρια καύσιμα (15%-16%). Ωστόσο, η ένταση του άνθρακα τόσο των υγρών όσο και των αερίων καυσίμων θα μειώνεται σημαντικά σε σχέση με το βασικό σενάριο.
Τα ανανεώσιμα καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα θα αντιπροσωπεύουν το 8 έως 13% του μίγματος καυσίμων έως το 2030 και το 85%-90% έως το 2050, με γνώμονα τις πολιτικές καυσίμων, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβουλίας FuelEU της Ε.Ε. Ειδικότερα τα electro liquids καύσιμα (καύσιμα που παράγονται με τη χρήση ηλεκτρόλυσης) θα αντιστοιχούσαν στο 37% έως 42% της ενεργειακής χρήσης σε εσωτερικές πλωτές οδούς και εθνικές θαλάσσιες μεταφορές, ακολουθούμενα από υγρά βιοκαύσιμα (30%-38%) και τα απεξαρτημένα από άνθρακα αέρια (9%-10% ). Η ηλεκτρική ενέργεια και το υδρογόνο συνεισφέρουν μαζί το 9% έως 13% του μίγματος καυσίμου έως το 2050.
Διεθνείς μεταφορές
Στον τομέα των διεθνών θαλάσσιων μεταφορών το βασικό σενάριο προβλέπει ότι θα κυριαρχούνται από τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Το φυσικό αέριο θα παρέχει περίπου το 17% της ενεργειακής ζήτησης έως το 2050. Το βαρύ μαζούτ και το diesel θα παρέχουν το υπόλοιπο της χρήσης καυσίμου.
Εξετάζοντας όμως τα πιο προωθημένα σενάρια η εικόνα αλλάζει καθώς τα ανανεώσιμα καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα προβάλλονται στο 5,5% έως 13,5% του μίγματος καυσίμων έως το 2030, με 5,5% στο λιγότερο φιλόδοξο σενάριο MIX-50, 7,5% στο MIX και 13,5% στο ALLBNK. Μέχρι το 2050 θα αντιπροσώπευαν το 86%-88% της χρήσης ενέργειας στη διεθνή ναυτιλία.
Η υιοθέτηση ανανεώσιμων και χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα καθοδηγείται από πολιτικές καυσίμων, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας πρωτοβουλίας FuelEU καυσίμων, υποστηρίζεται και από την ανάπτυξη υποδομών ανεφοδιασμού.
Έτσι τα υγρά βιοκαύσιμα θα αντιπροσώπευαν το 39%-40% του μίγματος καυσίμων έως το 2050, ενώ τα ηλεκτρονικά υγρά θα συμβάλουν έως και 20%. Τα αέρια χαμηλού άνθρακα (βιο-LNG και e-gas) αναμένεται να αντιπροσωπεύουν το 20% έως 22% του μίγματος καυσίμου και το υδρογόνο άλλο 7%-8%.
Το μερίδιο του ντίζελ και του μαζούτ προβλέπεται να μειωθεί σημαντικά με την πάροδο του χρόνου. Ως αποτέλεσμα, η ένταση του CO2 (εκφρασμένη σε τόνους CO2 ανά τονο-χιλιόμετρο) προβλέπεται να μειωθεί μεταξύ 13% στο λιγότερο φιλόδοξο σενάριο MIX50 (15% στο MIX) και 21% στο ALLBNK έως το 2030 σε σχέση με το 2015. Μέχρι το 2050, η ένταση CO2 προβλέπεται να μειωθεί κατά 89%-91%.
Η ενεργειακή απόδοση, μετρούμενη σε τόνους ισοδυνάμου πετρελαίου ανά εκατομμύριο τόνους χιλιομέτρων, προβλέπεται να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη μείωσης των εκπομπών σε όλα τα σενάρια πολιτικής (βελτιώσεις 15%-18% την περίοδο 2015-2050, ισοδύναμες με βελτιώσεις 42%-43% 2005-2050) με γνώμονα τον συνδυασμό τιμολόγησης άνθρακα, τεχνικών και επιχειρησιακών μέτρων.
Πέντε πυξίδες για πλοία του μέλλοντος
*ΒSL (Baseline). Στηρίζεται στις μέχρι τώρα εξαγγελθείσες πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών ρύπων.
*REG. Αντιπροσωπεύει περισσότερο νομοθετικές παρεμβάσεις με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) κατά 55%, το οποίο δεν επιλέγει και πολιτικές τιμολόγησης του άνθρακα
*CPRICE. Προϋποθέτει ενίσχυση και περαιτέρω επέκταση του EU ETS ή άλλων μέσων τιμολόγησης του άνθρακα, στις μεταφορές και στα ακίνητα, σε συνδυασμό με όχι ιδιαίτερη εντατικοποίηση των πολιτικών μεταφορών και των καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές.
*MIX και MIX-50. Το πρώτο είναι ένας συνδυασμός των REG και CPRICE, που επιτυγχάνει περίπου 55% μειώσεις του θερμοκηπίου και το δεύτερο επιτυγχάνει τουλάχιστον 50% μείωση των εκπομπών GHG, περιλαμβάνοντας ό,τι και το ΜΙΧ αλλά και νέες νομοθετικές ρυθμίσεις για την ενέργεια και τις μεταφορές
*ALLBNK. Το πιο φιλόδοξο σενάριο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, βάσει του MIX αλλά και επιπλέον μέτρων και αξιοποίησης νέων καυσίμων για τους τομείς της αεροπορίας και της ναυτιλίας.
Αντιδράσεις για το σύστημα εμπορίας ρύπων
Στην ανακοίνωση της η Ecsa εκφράζει την αντίθεση της την προοπτική ένταξης της ναυτιλίας στο EU ETS. Όπως επισημαίνει «η ευρωπαϊκή ναυτιλιακή βιομηχανία έχει δεσμευτεί πλήρως για την εξάλειψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τον κλάδο. Χαιρετίζει τις αναφορές που περιλαμβάνονται στο κείμενο στρατηγικής, στη σημασία της στενής συνεργασίας της Ε.Ε. με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό για συγκεκριμένα μέτρα που αποσκοπούν στην επίτευξη παγκόσμιων στόχων σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού. Η ναυτιλιακή βιομηχανία πιστεύει ακράδαντα ότι μια παγκόσμια προσέγγιση είναι προτιμότερη από τα περιφερειακά μέτρα, όπως η προτεινόμενη επέκταση του EU ETS στη ναυτιλία ή η αναθεώρηση της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας. Μια πρόσφατη μελέτη ECSA / ICS σχετικά με τις επιπτώσεις της επέκτασης του EU ETS στη διεθνή ναυτιλία υπογραμμίζει τα πολλά μειονεκτήματα που συνδέονται με μια τέτοια εξέλιξη. Η ECSA θα συνεχίσει τον εποικοδομητικό διάλογο με τους ευρωπαϊκούς ρυθμιστικούς φορείς για να συζητήσει τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη μπορεί να συνεισφέρει στην απεξάρτηση από τον άνθρακα της παγκόσμιας ναυτιλιακής βιομηχανίας το συντομότερο δυνατό».
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")