Του Bayan Rahman
Aν ρωτούσαμε τους Ιάπωνες με τι ρούχα θα φαντάζονταν τον Μαμόρου Μόρι, σίγουρα θ’ απαντούσαν «με μια διαστημική στολή».Κι όμως, τον τελευταίο καιρό, ο πρώτος αστροναύτης της Ιαπωνίας εμφανίζεται συχνά δημοσίως με μάλλινη ζακέτα και πουλόβερ ζιβάγκο. Oχι, δεν πρόκειται για τη διαφήμιση κάποιου γνωστού εμπορικού ονόματος στον χώρο της ένδυσης, αλλά για μια δημόσια εκστρατεία ενημέρωσης, που έχει στόχο να πείσει τους συμπατριώτες του κ. Μόρι να φορούν ζεστά ρούχα προκειμένου να χρησιμοποιούν λιγότερο ηλεκτρικό ρεύμα.
Το Κέντρο Διατήρησης Ενέργειας της Ιαπωνίας (ΕCCJ) επιστράτευσε τον κ. Μόρι και την ηθοποιό Ριόκο Κουνινάκα καθώς το Τόκιο αντιμετωπίζει τις πρώτες διακοπές ρεύματος των τελευταίων πέντε δεκαετιών. Η εκστρατεία του ECCJ πραγματοποιείται σε συνδυασμό με αντίστοιχα διαφημιστικά μηνύματα της κυβέρνησης και της εταιρείας Tokyo Electric Power (Tepco), και δη εν μέσω προειδοποιήσεων ότι η κακοκαιρία αυτού του μήνα ενδέχεται ν’ αφήσει την Tepco χωρίς εφεδρικά αποθέματα ηλεκτρικής ενέργειας για τα 40 εκατομμύρια κατοίκους του Τόκιο και των γειτονικών περιοχών, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε διακοπές ρεύματος σε όλη την ιαπωνική πρωτεύουσα.
Οι διακοπές ρεύματος θα υπονομεύσουν όχι μόνο την αξιοπιστία της Tepco ως υπ’ αριθμόν 1 εταιρεία κοινής ωφελείας της Ιαπωνίας, αλλά και την πίστη του κοινού στην ικανότητα της κυβέρνησης να διασφαλίσει την προσφορά ενέργειας. Παρότι πολλές μεγάλες εταιρείες διαθέτουν δικές τους γεννήτριες, υπάρχει κίνδυνος οικονομικής ζημίας σε –μια περιοχή όπου βρίσκονται συγκεντρωμένες πολλές επιχειρήσεις. Aλλωστε, η απειλή διακοπών ρεύματος και οι λόγοι για τους οποίους υφίσταται υπονομεύουν ήδη την αλλοτινή ακράδαντη πίστη στην ιαπωνική βιομηχανία και στη σοφία των αρχών.
Η πίστη αυτή έχει ήδη κλονισθεί από ανεξάρτητα γεγονότα όπως το ξέσπασμα της ασθένειας των τρελών αγελάδων στην Ιαπωνία, παρά τις προειδοποιήσεις που θα μπορούσαν να το έχουν αποτρέψει, καθώς και η γραφειοκρατική αμέλεια που προκάλεσε τον θάνατο αιμοφιλικών ασθενών οι οποίοι, σε αιμοληψία, μολύνθηκαν με τον ιό του AIDS. Και μεσούντος του ζοφερού οικονομικού κλίματος –της υψηλής ανεργίας, της πτώσης του χρηματιστηρίου και της σοβαρής αμφισβήτησης του τραπεζικού συστήματος- η απειλή διακοπών ρεύματος ενισχύει την αίσθηση αυτοαμφισβήτησης της Ιαπωνίας.
Τα παρόντα προβλήματα οφείλονται στο κλείσιμο 14 από τους 17 πυρηνικούς αντιδραστήρες της Tepco, μετά τις αποκαλύψεις που έγιναν τον περασμένο Αύγουστο περί παραποίησης στοιχείων για την ασφάλεια και απόπειρας συγκάλυψης λεπτομερειών για βλάβες από τη δεκαετία του '80. Eτσι, η Tepco, το υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας και το ECCJ ζητούν από τους πολίτες να σβήνουν τα περιττά φώτα και τις συσκευές θέρμανσης και να κλείνουν τους υπολογιστές όταν δεν τους χρησιμοποιούν. Κάποιες εταιρείες φέρονται να έχουν χαμηλώσει τη θερμοκρασία στα γραφεία τους κατά 1-2 βαθμούς, ενώ άλλες έχουν ενθαρρύνει το προσωπικό να χρησιμοποιεί τις σκάλες αντί του ανελκυστήρα. Παρότι η εκστρατεία έχει στόχο να προετοιμάσει το κοινό για την περίπτωση διακοπών ρεύματος, ο κίνδυνος για τα αποθέματα είναι πιθανό να συνεχιστεί και το καλοκαίρι. Ο υγρός Ιούνιος στην Ιαπωνία και οι υπερβολικά ζεστοί Ιούλιος και Αύγουστος είθισται να οδηγούν σε υπερβολική χρήση των κλιματιστικών μηχανημάτων και των ψυγείων, με αποτέλεσμα η ζήτηση να είναι ακόμα μεγαλύτερη απ’ ό,τι τον χειμώνα. Για ν’ αντιμετωπίσει τις ελλείψεις, η Tepco άνοιξε ξανά τα εργοστάσια που λειτουργούν με πετρέλαιο και αγόρασε ενέργεια από άλλες εταιρείες. Παράλληλα, ξεκίνησε εκστρατεία για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στην πυρηνική ενέργεια και τις ασφαλείς πρακτικές της.
Πάντως, η εταιρεία δεν έχει αυταπάτες ότι μπορεί να θέσει ξανά σε λειτουργία τους αντιδραστήρες της χωρίς έγκριση των αρχών. Κι αυτό γιατί η ίδια η κυβέρνηση δέχθηκε πυρά γιατί έθεσε ανέφικτους και ασαφείς κανόνες ασφάλειας. Αυτό πυροδότησε μια νοοτροπία κρυψίνοιας, καθώς οι εργαζόμενοι στους αντιδραστήρες συγκάλυψαν κάποια «ήσσονα» λάθη για ν' αποφευχθεί διακοπή της λειτουργίας. Η εμπιστοσύνη του κοινού είχε ήδη δεχθεί πλήγμα στις αρχές ης δεκαετίας του ’90, κάτι που υποχρέωσε την κυβέρνηση να άρει βασικά σημεία της ενεργειακής πολιτικής της. Η Ιαπωνία φιλοδοξεί να αυξήσει τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας για να μειώσει τις ανάγκες της σε πετρέλαιο από τη Μέση Ανατολή και να καλύψει τις δεσμεύσεις της στο πρωτόκολλο του Κιότο για μείωση των εκπομπών καυσαερίων που σχετίζονται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
(Από την εφημερίδα Καθημερινή στις 12/03/03)