Του David Ignatius Αρθρογράφου της Washington Post και πρώην διευθυντή της International Herald Tribune
Ο πρίγκηπας Σαούντ Αλ Φεϊζάλ, με τη χαρακτηριστική διορατικότητα που διέπει κάποιον που κατέχει το αξίωμα του υπουργού Εξωτερικών της χώρας του για είκοσι οκτώ χρόνια, υποδέχεται έναν επισκέπτη στο μεγαλοπρεπές παλάτι του στα παράλια της Ερυθράς Θάλασσας. Οποιοσδήποτε άνθρωπος, λέει ο πρίγκιπας, για να αντιμετωπίσει το μέλλον, οφείλει συγχρόνως να είναι αισιόδοξος. «Κανείς δεν μπορεί να επιβιώσει, αν δεν λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψιν του και τα δύο ενδεχόμενα». Για την κυβέρνηση Μπους, η οποία έχει περιέλθει σε θέση άμυνας, εξαιτίας της πρόσφατης αντιστροφής του κλίματος στο διπλωματικό πεδίο, τα μετρημένα λόγια του πρίγκιπα Σαούντ συμβολίζουν όλα αυτά που δεν αναμένεται να αλλάξουν, ακόμα κι αν τα κομμάτια του παγκόσμιου παζλ αναδιαταχθούν τους επόμενους μήνες. Ό,τι κι αν συμβεί στο Ιράκ, οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να είναι εξαρτημένες από τη Σαουδική Αραβία, προκειμένου να διατηρηθεί η σταθερότητα στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου.
Εκπληξη για πολλούς
Ο ανανεωμένος κεντρικός ρόλος της Σαουδικής Αραβίας μπορεί να αποτελέσει έκπληξη για πολλούς. Πριν από ένα χρόνο, οι αναλυτές διηρωτώντο αν η Ρωσία θα αντικαταστήσει, τελικά, τη Σαουδική Αραβία στο ρόλο του κινητήριου μοχλού του ενεργειακού τομέα. Έχοντας στη διάθεσή της πλούσια πετρελαϊκά αποθέματα, η Ρωσία εξελίχθηκε στον νέο καλύτερο φίλο της Αμερικής. Την ίδια στιγμή, η Σαουδάραβες έμοιαζαν επικίνδυνα ασταθείς στην μετά την 11η Σεπτεμβρίου εποχή. Ορισμένοι, μάλιστα πίστευαν ότι ο βασιλικός οίκος των Σαούντ θα κατέρρεε το ίδιο αστραπιαία με το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.
Σήμερα, η εικόνα είναι διαφορετική. Η Ρωσία γύρισε την πλάτη της στην κυβέρνηση Μπους και προσαρτήθηκε στον αντιπολεμικό άξονα της Γαλλίας και της Γερμανίας. Το πιθανότερο είναι ότι ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα επιχειρήσει να επιδείξει ένα φιλικό προφίλ προς όλες τις κατευθύνσεις. Ωστόσο, όλα δείχνουν πως ο κ. Πούτιν θα καταλήξει σε μια στρατηγική επιλογή που στηρίζεται στο συμπέρασμα ότι τα συμφέροντα της χώρας του εξυπηρετούνται καλύτερα από μια συμμαχία με την Ευρώπη και την «πολυπολικότητα» και όχι με μια πανίσχυρη Αμερική.
Στο μεταξύ, η Σαουδική Αραβία επικέντρωσε την προσοχή της στις πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που αναμένονται να μετατρέψουν το βασίλειο σ’ ένα σταθερό σύμμαχο, αν όχι σ’ έναν πιο ανεξάρτητο και ευθύ σύμμαχο. Τις τελευταίες ημέρες κυριαρχεί εδώ μια αίσθηση του τύπου «αφήστε εκατό λουλούδια να ανθίσουν», την οποία ενθαρρύνει ο διάδοχος πρίγκιπας, Αμπντάλα.
«Οι ζυμώσεις λαμβάνουν χώρα εδώ, στη Σαουδική Αραβία», τόνισε ο 63χρονος Πρίγκιπας Σαούντ, με αφορμή τη γραπτή έκκληση υπέρ των μεταρρυθμίσεων 104 διανοουμένων. «Η κυβέρνηση δεν είναι ένας απλός ακροατής, αλλά πρωταγωνιστεί στις εξελίξεις. Αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη της αλλαγής».
Η τελική μορφή των μεταρρυθμίσεων βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της συζήτησης, επισημαίνει ο Πρίγκιπας Σαούντ.
Ο ίδιος, πάντως, σε σχέση και με τους άλλους υπουργούς της κυβέρνησης, δεν είναι ιδιαίτερα θετικός στο ενδεχόμενο άμεσης προκήρυξης εκλογών και δείχνει να προτιμάει τη διατήρηση του παραδοσιακού σαουδαραβικού θεσμού του «μαχλίς», βάσει του οποίου οι υπήκοοι έχουν το δικαίωμα έγγραφης διαμαρτυρίας κατά των ηγετών τους.
Εντύπωση προκαλεί η πραγματική συζήτηση για τις μεταρρυθμίσεις ένα θέμα που απασχολεί τους πάντες: από τον μέσο Σαουδάραβα και τις εφημερίδες μέχρι και τους ίδιους του πρίγκιπες. «Οι ζυμώσεις είναι εμφανείς τόσο στο εσωτερικό της βασιλικής οικογένειας, όσο και στους ευρύτερους κοινωνικούς κύκλους», είπε ο υπουργός Εξωτερικών.
Αυτό που δεν θα αλλάξει στο άμεσο, τουλάχιστον, μέλλον είναι η πετρελαϊκή πολιτική της Σαουδικής Αραβίας. «Η πολιτική μας είναι να διατηρήσουμε τη σταθερότητα ανεξαρτήτως οποιασδήποτε κρίσεως», τόνισε ο Πρίγκιπας Σαούντ. «Για τον λόγο αυτό διατηρούμε το πλεόνασμα της παραγωγής μας και έχουμε τονίσει ότι θα χρησιμοποιήσουμε αυτό το πλεόνασμα για να καλύψουμε τυχόν ελλείψεις που θα προκύψουν στην αγορά».
Η παραγωγή πετρελαίου
Οι Σαουδάραβες έχουν ενημερώσει την κυβέρνηση Μπους ότι αν οι ΗΠΑ επιτεθούν στο Ιράκ, το βασίλειο θα αυξήσει την παραγωγή του κατά 1,5 εκ. βαρέλια, αγγίζοντας συνολικά τα 10,5 εκ. βαρέλια ημερησίως, προκειμένου να υπερκαλυφθούν οι απώλειες της ιρακινής παραγωγής. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι μπορούν να διατηρήσουν την παραγωγή στα ίδια επίπεδα για έναν, περίπου, μήνα. Παρά ταύτα, αν ο πόλεμος διαρκέσει περισσότερο, οι Σαουδάραβες θα πρέπει να προχωρήσουν σε διατρήσεις νέων πηγαδιών, ούτως ώστε να διατηρήσουν την παραγωγή σε αυτά τα επίπεδα. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 90 ημέρες. Σε αντάλλαγμα των υποσχέσεων των Σαουδαράβων, η κυβέρνηση Μπους έχει δεσμευθεί ότι δεν θα απελευθερώσει στην αγορά το πετρέλαιο του Στρατηγικού Πετρελαϊκού Αποθέματος των ΗΠΑ. Η απελευθέρωση 50 εκ. βαρελιών, για παράδειγμα, θα προκαλέσει πτώση των τιμών, κάτι που δεν επιθυμούν οι Σαουδάραβες.
Ανώτατοι Σαουδάραβες αξιωματούχοι εκτιμούν ότι οι τιμές του πετρελαίου θα κυμανθούν γύρω στα 30 δολάρια το βαρέλι. Οι ίδιοι προβλέπουν εκτίναξη της τιμής στα 40 δολάρια το βαρέλι κατά τις πρώτες ημέρες του πολέμου, καθώς οι έμποροι θα επιχειρήσουν να πουλήσουν τα συμβόλαιά τους προσβλέποντας στο γρήγορο κέρδος, αλλά θεωρούν ότι σύντομα η τιμή θα επανέλθει στα 30 δολάρια. «Δεν μπορώ να φανταστώ την τιμή του πετρελαίου να παραμένει πάνω από τα 40 δολάρια το βαρέλι», τόνισε ανώτατος Σαουδάραβας αξιωματούχος. Τι γίνεται, όμως, όσον αφορά την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή η οποία έχει προκαλέσει ποικίλες συζητήσεις στο εσωτερικό της χώρας; Παρά τις όποιες πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας και αφορούσαν στην αποχώρηση των Αμερικανών από τη χώρα μετά τη λήξη του πολέμου, ο πρίγκιπας Σαούντ αμφιβάλλει αν θα υπάρξει ένα τόσο σύντομο διαζύγιο. «Δεν νομίζω ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο», υποστήριξε.
Το «κλείσιμο» των ΗΠΑ
«Αισθάνομαι αισιόδοξος για τη Σαουδική Αραβία», κατέληξε ο υπουργός Εξωτερικών, «γιατί πιστεύω ότι η κυβέρνηση έχει την ταπεινοφροσύνη να παραδεχθεί τα λάθη της και να διδαχθεί από αυτά». Ο φόβος του Σαουδάραβα υπουργού συνδέεται με το γεγονός ότι ενώ οι συνέπειες της 11ης Σεπτεμβρίου συνέβαλαν στο άνοιγμα της Σαουδαραβικής κοινωνίας, την ίδια ώρα οδήγησαν στο «κλείσιμο» των ΗΠΑ. Αυτή η διαδικασία της απομόνωσης, υπογράμμισε, είναι επικίνδυνη τόσο για την Αμερική, όσο και για τον υπόλοιπο πλανήτη
(Από την εφημερίδα Καθημερινή 12/03/03)