Η υπογραφή την Παρασκευή, 18 Ιανουαρίου, της συμφωνίας Ρωσίας-Βουλγαρίας για την κατασκευή του Αγωγού Φυσικού Αερίου Southstream, είναι ένα γεγονός μείζονος πολιτικής σημασίας:
- Ο αγωγός που θα διέρχεται υποθαλάσσια την Μαύρη Θάλασσα για να καταλήξει στη Βουλγαρία και από εκεί μια βόρεια διακλάδωση θα προχωρεί στην Ρουμανία και στην Ουγγαρία και μια νότια προς Ελλάδα και Ιταλία μαζί με τον Αγωγό που θα διέρχεται υποθαλάσσια την Βαλτική και θα συνδέει την Ρωσία με την Γερμανία, ολοκληρώνει την παράκαμψη χωρών της πρώην ΕΣΣΔ και της Ανατολικής Ευρώπης που θα μπορούσαν για πολιτικούς λόγους να παρεμποδίσουν την ενεργειακή σύνδεση της Μόσχας με την Ευρώπη.
- Η συμφωνία που υπέγραψε ο Πούτιν στη Σόφια αποτυπώνει και τη δυσπιστία της Βουλγαρίας για τη δυνατότητα του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ Αγωγού Nabucco -που μέσω Τουρκίας θα ακολουθούσε παρόμοια διαδρομή- να διασφαλίσει τη ροή επαρκών ποσοτήτων Φυσικού Αερίου ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες της Ευρώπης. Το παράδειγμα του Πετρελαιαγωγού Τσειχάν-Μπακού που έχει πληρότητα 25% κάνει όλους τους ενδιαφερόμενους επιφυλακτικούς για τις αμερικανικές πρωτοβουλίες που δεν ανταποκρίνονται στα πραγματικά ενεργειακά δεδομένα
- Η Βουλγαρία, πλήρες μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ και φιλοξενούσα τρεις σημαντικές αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις, κάνει μια επιλογή που την καθιστά περιφερειακό ενεργειακό κόμβο και ταυτόχρονα της επιτρέπει να αυξήσει το ειδικό της βάρος τόσο στην Ε.Ε των 27 όσο και στο ΝΑΤΟ.
Ας σταθούμε λίγο στο τελευταίο αυτό σημείο: Σε μια εποχή που στην πράξη η ισότιμη ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Ε.Ε. είναι ακόμη ζητούμενη, η ανάδειξη της Σόφιας σε ενεργειακό κόμβο είναι μεγίστης σημασίας για την ενεργειακή επάρκεια της Δυτικής Ευρώπης. Σε μια στιγμή που όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοικτά στην Ε.Ε. από τη δημιουργία Διευθυντηρίου των Μεγάλων, τη διαμόρφωση Σκληρού Πυρήνα και Πολλαπλών Ταχυτήτων είναι φανερό ότι η Βουλγαρία δεν υπογράφει μόνο μια επικερδή οικονομικά συμφωνία αλλά βελτιώνει στο μέγιστο δυνατό σημείο τη θέση της στους ενδοευρωπαϊκούς συσχετισμούς.
Η κατασκευή του Southstream δίπλα στον Πετρελαιαγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη εξισορροπεί τη συμμετοχή της χώρας στο ΝΑΤΟ και την εκεί παρουσία αμερικανικών βάσεων: Το βουλγαρικό έδαφος μπορεί να εξυπηρετεί τις ανάγκες των ΗΠΑ για την Μέση ανατολή και την περιοχή του Κόλπου αλλά όχι να στηρίζει ανάμειξη στον Καύκασο και σε άλλα σημεία της πρώην ΕΣΣΔ όπου διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα της Μόσχας.
Η ενεργειακή επιθετική πολιτική της Μόσχας, μακράν του να αμφισβητεί την ένταξη των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς, απαλύνει αν δεν εκμηδενίζει προοπτικά τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις των διευρύνσεων προς Ανατολάς: Η ενεργειακή αλληλεξάρτηση Ρωσίας-Ε.Ε είναι η πιο στέρεα βάση για την οικοδόμηση μιάς Ειδικής Σχέσης σε όλα τα επίπεδα.
Από ό,τι καταδεικνύει η ροή των εξελίξεων οι αμερικανικές εναντιώσεις δεν μπορούν στην πράξη να προχωρήσουν παραπέρα από την έκφραση δυσαρέσκειας: Δεν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου για την επαρκή πληρότητα των προωθούμενων εναλλακτικών διαδρομών των δικτύων αγωγών.
Σε καμιά περίπτωση η Ευρώπη δεν γίνεται όμηρος της Ρωσίας: Πρόκειται για μια σχέση Αλληλεξάρτησης με έναν αξιόπιστο προμηθευτή και έναν αντίστοιχα αξιόπιστο αγοραστή που θα εξελιχθεί: Η Ρωσία θα αποκτήσει ισχυρό μερίδιο συμμετοχής στα δίκτυα διανομής και αργά ή γρήγορα θα υποχρεωθεί να ανοίξει την Ενεργειακή Αγορά σε Ευρωπαϊκά Κεφάλαια και Τεχνολογία αν θέλει να διατηρήσει τα σημερινά επίπεδα παραγωγής και να τα αυξήσει.
Δεν υπάρχει πλέον περιθώριο για πολιτικές που θα χρησιμοποιούσαν τη διεύρυνση της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ για να τερματίσουν την προνομιακή επιρροή της Μόσχας στην πρώην ΕΣΣΔ. Τα ζωτικά συμφέροντα της Ε.Ε. υπαγορεύουν τη σύναψη αργά ή γρήγορα μιας συνολικής στρατηγικής σχέσης με τη Μόσχα.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα Βαλκάνια, η ρωσική ενεργειακή παρουσία ολοκληρώνει μια επιστροφή που άρχισε με την παρέμβαση της Μόσχας στο Σεράγεβο το 1994 και στην Πρίστινα το 1999 χωρίς όμως να υπάρξει συνέχεια.