Τί ακριβώς συμβαίνει με τις ενεργειακές μας φιλοδοξίες στα Βαλκάνια; Ο μέσος πολίτης φαντάζομαι πως θα έχει αρχίσει να αναρωτιέται για τις συνεχείς υπογραφές και διακηρύξεις για τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, καθώς και για τις συμφωνίες για το αέριο. Εκτιμώ πως θα άξιζε να αναγνωρίσει κάποιος τα προβλήματα αλλά και τις αντικειμενικά πραγματικές προοπτικές για τα συμφέροντά μας.
Σε κάθε περίπτωση, η οικοδόμηση ενός επιχειρηματικού φορέα προϋποθέτει την ύπαρξη πρώτης ύλης για την εκκίνησή του. Δίχως πρώτη ύλη αλλά και τις προοπτικές κάποιας σταθερής πελατείας, οι Τράπεζες δεν χρηματοδοτούν καινούργια εγχειρήματα. Το ίδιο ισχύει και για την ενέργεια. Και καθ’ όσον αφορά την εξασφάλιση πελατείας, οι αγωγοί μεταφοράς ενέργειας στους οποίους η χώρα μας αποπειράται επιχειρηματικά να εμπλακεί δεν έχουν το παραμικρό πρόβλημα. Ολόκληρη η Δύση στην Ευρώπη, και καθ’ όσον αφορά το πετρέλαιο ο κόσμος όλος, διψάνε στην εποχή μας για ροές ενεργειακών αποθεμάτων. Στον τομέα όμως της εξασφάλισης πρώτης ύλης, και στον τομέα του πετρελαίου αλλά και του φυσικού αερίου, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.
Οι τελετές που πραγματοποιούνται και οι υπογραφές που πέφτουν για τον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης αφορούν, μέχρι τώρα τουλάχιστον, τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες που θα συμμετέχουν στο σχετικό επιχειρηματικό κονσόρτσιουμ. Καμμία υπογραφή δεν έχει πέσει με παραγωγούς πετρελαίου. Που να δεσμεύουν έτσι υποχρεωτικά ικανές ποσότητες μαύρου χρυσού για την πλήρωση του αγωγού και την συνακόλουθη επιχειρηματική του βιωσιμότητα. Είχα επανειλημμένα την ευκαιρία να εξηγήσω, και μέσω κειμένων μου αλλά και δια ζώσης σε διάφορα ενεργειακά συνέδρια, πως τα πράγματα είναι δύσκολα. Διότι η Ρωσία δεν έχει διαθέσιμες ατέλειωτες ποσότητες πετρελαίου. Και πως μοναχά με την ανάμιξη του Καζακστάν και της αμερικανικής εταιρείας Chevron, που εμπορεύεται μεγάλο μέρος των εξαγώγιμων ποσοτήτων μέσω του αγωγού της βόρειας Κασπίας (CPC), θα μπορούσε ο Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη να γίνει βιώσιμος.
Στην εταιρεία όμως του αγωγού, που τελικά υπεγράφη πρόσφατα στη Σόφια, σχετική πρόβλεψη δεν υπάρχει. Με αποτέλεσμα να μην είναι εξασφαλισμένες οι ποσότητες πετρελαίου που θα μπορούσαν να κάνουν την σχετική επιχείρηση επικερδή. Δεν υπάρχει Τράπεζα στον κόσμο που θα χρηματοδοτούσε μιά τέτοια προσπάθεια, αν δεν βρεθεί μπροστά σε συμβόλαια που θα αποδεικνύουν την κερδοφορία του εγχειρήματος. Δεν υπάρχει χώρος εδώ για μιά ανάλυση των παραμέτρων του προβλήματος. Αρκεί να αναφέρω πως το ζήτημα εστιάζεται στην εμμονή των μελών του επιχειρηματικού ομίλου του αγωγού σε ποσοστά που όμως δεν περιλαμβάνουν εταιρείες ικανές να τον γεμίσουν με υδρογονάνθρακες. Πρόσθετες επιπλοκές προέρχονται επίσης και από το γεγονός πως στο καινούργιο πεδίο μεγάλων αποθεμάτων πετρελαίου Κασαγκάν του Καζακστάν οι εργασίες εξόρυξης και εκμετάλλευσης έχουν καθυστερήσει. Με αποτέλεσμα καινούργιες πετρελαϊκές ποσότητες ούτε και από εκεί να είναι διαθέσιμες.
Στις συζητήσεις για το φυσικό αέριο επίσης είναι χαρακτηριστικό πως η Ρωσία διάλεξε να εξαιρέσει την Ελλάδα από τις συζητήσεις και τις τελικές υπογραφές για τον αγωγό South Stream. Αυτό δεν είναι αναγκαστικά κακό. Διότι έτσι μοναχά η Βουλγαρία έδειξε να διασπά το δυτικοευρωπαϊκό μέτωπο προώθησης κατά προτεραιότητα του αγωγού Ναβουxοδονόσωρ (Nabuko) από Αζερμπαϊτζάν και μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη. Εξ άλλου, ο αγωγός South Stream περιορίζεται για την ώρα σε μεγάλες διακηρύξεις, μιά και τα σχέδια για την ανάπτυξή του περιλαμβάνουν όλες τις χώρες της περιοχής (Βουλγαρία, Ελλάδα, Ρουμανία / Αυστρία, Σερβία) δίχως από πουθενά να προκύπτει από πού ακριβώς θα βρεθούν οι ποσότητες αερίου που θα τον γεμίσουν. Η ίδια η Γκαζπρομ έχει επανειλημμένα, και αρκετά πρόσφατα, ανακοινώσει πως σε λίγα χρόνια θα έχει δυσκολία να προμηθεύει με απόλυτη πληρότητα την ίδια την Ρωσική αγορά!
Και στην περίπτωση του αερίου λοιπόν μήλο την έριδος αποτελούν οι φορτωμένες με ενέργεια χώρες της Κεντρικής Ασίας. Ευρωπαϊκή Ενωση, ΗΠΑ και Ρωσία φλερτάρουν με Καζακστάν, Τουρκμενιστάν, αλλά τελευταία και με το Ουζμπεκιστάν. Για να εξασφαλίσουν το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών τους. Οι Κεντροασιάτες ηγέτες φλερτάρουν με όλους δίχως για την ώρα να έχουν δεσμευθεί τελεσίδικα με κανέναν. Τα ερωτηματικά λοιπόν παραμένουν εξαιρετικά μεγάλα.
(δημοσιεύτηκε στην ΕΣΤΙΑ στις 30/1/2008)