Από τις αρχές της εβδομάδος, από τότε που έγινε γνωστό ότι η Τουρκία προχωράει σε νέες έρευνες στο Αιγαίο, επικρατεί μεγάλη αναστάτωση, για να μην πούμε πανικός, στο Υπουργείο Εξωτερικών αλλά και σε πολλές άλλες κρατικές υπηρεσίες μηδέ του Μεγάρου Μαξίμου εξαιρουμένου. Το πολεμικό ναυτικό, το Λιμενικό Σώμα και η αεροπορία είναι σε επιφυλακή με την πλωτή πλατφόρμα ερευνών «Southern Cross” να έχει τεθεί υπό στενή παρακολούθηση καθώς ρυμουλκείται με αργή αλλά σταθερή ταχύτητα (3-4 μίλια την ώρα) για να εγκατασταθεί στην τοποθεσία όπου η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίων της Τουρκίας, η TPAO, που έχει ενοικιάσει το ανωτέρω γεωτρύπανο, έχει προγραμματίσει σειρά υποθαλάσσιων ερευνών.
Χωρίς να έχει γίνει ακόμη επίσημα γνωστή από Τουρκικής πλευράς η τοποθεσία όπου το εν λόγω γεωτρύπανο θα εγκατασταθεί για να κάνει ερευνητικές γεωτρήσεις, σύμφωνα με δημοσιεύματα μερίδος του τουρκικού Τύπου οι έρευνες της TPAO θα γίνουν στον Κόλπο του Σάρου, εντός Τουρκικών χωρικών υδάτων, σε θαλάσσια έκταση η οποία εκτείνεται πέριξ της βόρειας ακτής της χερσονήσου της Καλλίπολης ανατολικά του Δέλτα του Έβρου σε αμιγώς Τουρκική περιοχή. Βέβαια ουδείς μπορεί ν’ αποκλείσει το ενδεχόμενο το γεωτρύπανο να επιχειρήσει γεωτρήσεις πέρα της ζώνης των 6 ναυτικών μιλίων, δηλαδή έξω από τα χωρικά ύδατα της γείτονος στο Ανατολικό Αιγαίο, πράγμα που θα οδηγήσει σε μία νέα ένταση στις Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις, αφού παραμένει ακόμη σε εκκρεμότητα το ακανθώδες θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας ανάμεσα στις δύο χώρες. Να σημειώσουμε ότι όταν η Ελλάδα τον Μάρτιο του 1987 είχε επιχειρήσει έρευνες ανατολικά της Θάσου σε περιοχή έξω από τα 6 ν.μ. η Τουρκία είχε αντιδράσει έντονα και είχε απειλήσει με πόλεμο. Μάλιστα το 1994 θεσμοθέτησε την απειλή πολέμου, το γνωστό casus belli, σε περίπτωση που η Ελλάδα θα επέκτεινε μονομερώς τα χωρικά της ύδατα πέρα των 6 ν.μ., όπως έχει κάθε δικαίωμα να πράξει.
Βάσει του νέου Διεθνούς Θαλασσίου Δικαίου η χώρα μας μπορεί να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ν.μ. Αξίζει ν’ αναφερθεί ότι η Τουρκία, παρά το γεγονός ότι δεν έχει κατοχυρώσει το Νέο Διεθνές Θαλάσσιο Δίκαιο έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ. στη Μαύρη Θάλασσα και στην ακτογραμμή νοτίως και ανατολικά του Καστελόριζου, απέναντι από την Κύπρο. Σε αντίθεση η Ελλάδα, φοβούμενη Τουρκικές αντιδράσεις, δεν έχει τολμήσει να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σε θεωρητικά μη αμφισβητούμενες περιοχές στο Αιγαίο και το Ιόνιο, όπως λ.χ. πέριξ της Κρήτης, της Πελοποννήσου και της Ηπείρου.
Το αυξημένο ενδιαφέρον της Ελλάδας για τις αναμενόμενες Τουρκικές έρευνες πετρελαίου στο Αιγαίο οφείλεται σε δύο λόγους: (α) Στο γεγονός ότι μέχρι σήμερα η Τουρκία δεν έχει επιχειρήσει έρευνες αυτής της μορφής για πετρέλαιο στο Αιγαίο. (β) Γιατί οι συγκεκριμένες έρευνες, και άλλες που προγραμματίζονται σε περιοχές απέναντι από την Κύπρο, έχουν ενταχθεί εδώ και 12 μήνες στην ατζέντα του πανίσχυρου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, που ως γνωστό είναι το κρατικό όργανο συγκυβέρνησης της χώρας από τους πολιτικούς και στρατιωτικούς που ελέγχουν την κατάσταση.
Τα σχέδια της Άγκυρας για έρευνες υδρογονανθράκων στο Αιγαίο είναι γνωστά εδώ και πολύ καιρό, συγκεκριμένα από το 1973 όταν πρωτοδημοσιεύθηκαν οι χάρτες στην Τουρκική Εφημερίδα της Κυβέρνησης όπου εκχωρούνται σημαντικές περιοχές του Αιγαίου στα Τουρκικά και διεθνή ύδατα στην TPAO για διενέργεια ερευνών (βλέπε χάρτη). Από τότε κατέστη εμφανές ότι η Τουρκία μέσω των υποθαλάσσιων ερευνών προσπάθησε, και έκτοτε προσπαθεί σε κάθε ευκαιρία, ν’ αμφισβητήσει την κυριαρχία της Ελλάδος ακόμη και σε περιοχές που ευρίσκονται εντός των 6 ν.μ. (βλέπε Ίμια). Ισχυρό όπλο της Τουρκίας στον ακήρυκτο πόλεμο στο Αιγαίο είναι η TPAO η οποία ιδρύθηκε το 1954 και έκτοτε έχει αναπτύξει αξιόλογη ερευνητική δραστηριότητα εντός και εκτός Τουρκίας.
Σήμερα η TPAO, με αποκλειστικό μέτοχο το Τουρκικό δημόσιο, και 4.000 ανθρώπους προσωπικό, διεξάγει έρευνες σε 72 διαφορετικές τοποθεσίες στην Τουρκική ενδοχώρα αλλά και υποθαλασσίως στην Μαύρη Θάλασσα και παράγει 101.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα καλύπτοντας περίπου το 1/6 των Τουρκικών αναγκών σε αργό. Τον περασμένο Μάρτιο ξεκίνησε και η παραγωγή φυσικού αερίου στη περιοχή Ayazli στην Μαύρη Θάλασσα με παραγωγή 1,5 – 2,0 εκατ. κυβικά μέτρα την ημέρα, αέριο που διοχετεύεται ήδη στο εθνικό σύστημα αγωγών που ως γνωστό διαχειρίζεται η εταιρεία BOTAS. Η εν λόγω παραγωγική γεώτρηση στο πεδίο Akcakoca έγινε σε συνεργασία με την γνωστή Βραζιλιάνικη εταιρεία πετρελαίων Petrobras, όπου στο πλαίσιο συμφωνίας farm out έχουν επενδυθεί μέχρι σήμερα περί τα 350 εκατ. δολάρια. Οι έρευνες συνεχίζονται στην ανωτέρω περιοχή αλλά και σε άλλες τοποθεσίες στη Μαύρη Θάλασσα. Στόχος της TPAO είναι η εγχώρια παραγωγή 300.000 βαρελιών αργού και φυσικού αερίου μέχρι το 2010. Ένας από τους βασικούς στόχους της εταιρείας είναι η ενίσχυση, μέσω της παραγωγής της , της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας για αυτό και έχει ήδη προχωρήσει σε εκτεταμένες έρευνες εκτός Τουρκίας (Λιβύη, Αίγυπτος, Καζακστάν) με στόχο την αύξηση της παραγωγής και την εκμετάλλευση νέων παραχωρήσεων.
Σε αντίθεση με την Τουρκία, η Ελλάδα έχει υποβαθμίσει πλήρως το θέμα της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων με αποκορύφωμα την επίσημη διάλυση της κρατικής εταιρείας ερευνών ΔΕΠ-ΕΚΥ το 1998, με το ανιστόρητο επιχείρημα της τότε κυβέρνησης Σημίτη ότι αφού η χώρα μας δεν έχει πετρέλαιο δεν χρειάζεται ανάλογο φορέα! Επήρε δε τέσσερα χρόνια στην σημερινή κυβέρνηση για να καταλάβει την τεράστια σημασία που έχει ένας εθνικός φορέας ερευνών και σπεύδει τώρα να συγκροτήσει ειδική επιτροπή για την μελέτη του θέματος. Το ότι η Τουρκία, μέσω της συνεχούς και επιτυχούς πορείας της TPAO, μπορεί σήμερα να διεκδικεί με αξιώσεις τμήματα του Αιγαίου, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Όπως δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια το Τουρκικό κράτος μέσω της TPAO έχει επενδύσει σημαντικά κεφάλαια στον τομέα έρευνας και ανάπτυξης υδρογονανθράκων, δραστηριότητα που έχει εντάξει πλήρως στην πολιτική εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα η Τουρκία έχει να επιδείξει μία σοβαρότητα και διαχρονική συνέπεια στις έρευνες πετρελαίου, γεγονός που έχει συμβάλλει στην ενίσχυση της ασφάλειας των ενεργειακών της προμηθειών αλλά και στην δημιουργία αξιόλογης ερευνητικής και τεχνολογικής βάσης. Στην μακρόχρονη πορεία της η TPAO έχει αναδειχθεί σ’ ένα πολύτιμο βραχίονα της Τουρκικής ενεργειακής και εξωτερικής πολιτικής. Η Τουρκία ερευνά συστηματικά για πετρέλαιο και παράγει ήδη σημαντικές ποσότητες ενισχύοντας ουσιαστικά την γεωπολιτική της θέση. Εμείς άδωμεν.