Η προοπτική της δημιουργίας μιας σταθερής πολιτικής κατάστασης στα Βαλκάνια, και συγκεκριμένα στα δυτικά Βαλκάνια, είναι ίσως μία από τις πιο φιλόδοξες προκλήσεις και απαιτητικές επιδιώξεις που θα μπορούσε να οραματιστεί, και πολύ περισσότερο να επιτύχει η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη. Εν μέσω μάλιστα των νέων πολιτικών εξελίξεων στο Βελιγράδι και αναμένοντας παράλληλα αρκετά σύντομα την διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, τα δεδομένα στην περιοχή φαίνεται να δημιουργούν αβεβαιότητα για το μέλλον. Βέβαια η χθεσινή εκλογή του φιλοευρωπαιστή Μπόρις Τάντιτς φαίνεται να ηρεμεί κάπως τα πνεύματα και να δημιουργεί την πεποίθηση ότι η πορεία της ανεξαρτησίας του Κοσόβου θα έχει τα λιγότερα δυνατά εμπόδια. Εντούτοις είναι αξιοσημείωτο ότι ακόμα κι ο μετριοπαθής Τάντιτς έχει κάνει σαφή την πρόθεση του να φανεί ιδιαίτερα σκληρός κι επιθετικός αν η μειονότητα των Σέρβων στο Κόσοβο δεν γίνει σεβαστή. Ιδίως μάλιστα μετά τις ‘‘έμπρακτες’’ υποσχέσεις της Μόσχας στο Βελιγράδι ότι θα υπάρξει ευρύτερη υποστήριξη στο θέμα του Κοσόβου οι ανησυχίες αυξάνονται, και το κλίμα μεταξύ των δύο χωρών, Σερβίας και Κοσόβου, γίνεται όλο και πιο βαρύ.
Βέβαια η Σερβία έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν υπάρχει περίπτωση να επέμβει στρατιωτικά ή να δημιουργήσει κάποιο επεισόδιο στην περίπτωση που το Κόσοβο διακηρύξει την ανεξαρτησία του αλλά σίγουρα έχει κάποια πολύ ισχυρά όπλα που θα της επιτρέψουν κατά κάποιο τρόπο, να μην μείνει αμέτοχη παρακολουθώντας απλά, τα κράτη, το ένα μετά το άλλο να αναγνωρίζουν την δημοκρατία του Κοσόβου. Η Σερβία είναι ο κύριος προμηθευτής ηλεκτρικού ρεύματος του Κοσόβου καλύπτοντας το 40% περίπου των αναγκών του κρατιδίου στο οποίο υπολειτουργούν δύο εργοστάσια ηλεκτρικού ρεύματος. Πολλοί λοιπόν είναι εκείνοι που φοβούνται το ενδεχόμενο ότι η Σερβία θα χρησιμοποιήσει ως διπλωματικό χαρτί την ενεργειακή εξάρτηση του Κοσόβου προκειμένου να αδράξει όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη από ένα γεγονός το οποίο όπως φαίνεται δεν μπορεί πλέον να αποφύγει. Κι αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι η Σερβία έχει την δύναμη και μάλιστα με τις ευλογίες της Ρωσίας να προχωρήσει σε διακοπή της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στο Κόσοβο.
Το Κόσοβο αριθμεί περίπου 2 εκατομμύρια κατοίκους εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι αλβανόφωνοι ενώ υπάρχει επίσης και μια σημαντική μειονότητα Σέρβων. Από το 1999 η περιοχή τελεί υπό την παρακολούθηση των Νατοϊκών στρατευμάτων και τυπικά μόνο, αποτελεί τμήμα της Σερβίας. Όλο αυτό το διάστημα το Κόσοβο αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα στην επάρκεια ηλεκτρικού ρεύματος παρόλο που ο τομέας αυτός είναι υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών και θα περίμενε κανείς ότι θα υπήρχε μια πιο χρηστή διαχείριση και μια πιο αποτελεσματική επόπτευση των συνθηκών κάτω από τις οποίες διανέμεται το ηλεκτρικό ρεύμα. Ακόμα και στην Πρίστινα, την πρωτεύουσα του Κοσόβου οι πολίτες αναγκάζονται καθημερινά σε αλλεπάλληλες διακοπές ρεύματος αρκετών ορών ενώ σε άλλες πόλεις και σε χωριά πολλά νοικοκυριά ζουν χωρίς ρεύμα εδώ και μήνες.
Η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού του Κοσόβου (ΚΕΚ), εφαρμόζει μάλιστα ένα ιδιόμορφο σύστημα αναφορικά με την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος το οποίο από πολλούς θεωρείται άδικο παρά τις διαβεβαιώσεις της ΚΕΚ ότι βασίζεται πάνω σε ορθολογική εκτίμηση της παρούσας κατάστασης. Το συγκεκριμένο σύστημα, στην ουσία χωρίζει τους κατοίκους σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία είναι αυτοί που πληρώνουν κανονικά τους λογαριασμούς και η διακοπή του ρεύματος σ’ αυτά τα νοικοκυριά είναι μόνον 5 ώρες την ημέρα. Όσοι εμπίπτουν στην δεύτερη κατηγορία υποβάλλονται σε 8 ώρες καθημερινής διακοπής ενώ την τρίτη κατηγορία αποτελούν οι κακοπληρωτές οι οποίοι για 12 περίπου ώρες μένουν χωρίς ρεύμα. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο αν σκεφτεί κανείς ότι υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες, παρά την άρνηση της ΚΕΚ, ότι γίνονται διακρίσεις σε περιοχές όπου υπάρχουν μειονότητες Σέρβων αφήνοντας τα νοικοκυριά παντελώς χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Βέβαια η δημόσια επιχείρηση διατείνεται ότι οι διακοπές ρεύματος στους Σέρβους γίνονται μόνο και μόνο επειδή οι τελευταίοι δεν πληρώνουν τους λογαριασμούς και μάλιστα ενθαρρύνονται από το σερβικό κράτος να μην καταβάλουν το αντίτιμο.
Πολλοί από τους αξιωματούχους του Κοσόβου ισχυρίζονται ότι το πρόβλημα στην ΚΕΚ είναι καθαρά θέμα διαφθοράς η οποία αγγίζει όλα τα κλιμάκια της διοίκησης, αρχίζοντας από τα κατώτερα επίπεδα και φτάνοντας έως τους ιθύνοντες, χωρίς να αποκλείονται και οι ξένοι εμπειρογνώμονες και τεχνικοί που παρέχουν την τεχνογνωσία τους. Γι αυτό άλλωστε μία από τις πρώτες πολιτικές και ένα από τα κυριότερα μέτρα που καλείται να πάρει το Κόσοβο, μόλις κηρύξει την ανεξαρτησία του είναι η αντιμετώπιση της διαφθοράς η οποία είναι αισθητή σχεδόν παντού. Είναι σίγουρο ότι εγείρονται πάρα πολλές αμφιβολίες για το κατά πόσο το Κόσοβο, ως ανεξάρτητη δημοκρατία πλέον θα μπορέσει μόνο του, χωρίς την βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις δημόσιες υπηρεσίες κοινού οφέλους αφήνοντας μάλιστα χώρο και δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για ξένες επενδύσεις.
Από την άλλη πλευρά , το Κόσοβο δεν είναι φτωχό σε φυσικούς πόρους. Αντίθετα είναι μια περιοχή στην οποία βρίσκονται τα τρίτα μεγαλύτερα στην Ευρώπη αποθέματα σε λιγνίτη και μάλιστα λιγνίτη άριστης ποιότητας ο οποίος είναι ο πλέον κατάλληλος για να χρησιμοποιηθεί στη παραγωγή ηλεκτρισμού. Αν το Κόσοβο μπορέσει να εκμεταλλευθεί το πλούσιο αλλά αναξιοποίητο υπέδαφός του, καθώς και να δρομολογήσει την κατασκευή ενός ακόμα εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρισμού, με την ταυτόχρονη αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό των μονάδων που ήδη υπάρχουν, τότε σίγουρα όχι μόνον εξαρτώμενo ενεργειακά δεν θα είναι αλλά και θα δύναται να εξάγει ηλεκτρικό ρεύμα στα γειτονικά κράτη. Βέβαια αυτό αποτελεί ένα απλό σενάριο το οποίο ενδεχομένως θα μπορούσε να συμβεί κάποια στιγμή στο μέλλον αλλά για να γίνει κάτι τέτοιο έχει υπολογισθεί ότι θα πρέπει να επενδυθούν γύρω στα 4 δισεκατομμύρια Ευρώ.
Σήμερα όμως η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική, με την Σερβία να έχει το πάνω χέρι στον τομέα του ηλεκτρισμού. Αν τελικά η Σερβία αποφασίσει να ‘‘ κατεβάσει τους διακόπτες’’ τα εναλλακτικά σενάρια του Κοσόβου για εισαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος περιορίζονται ανησυχητικά και μάλιστα ενδέχεται να επηρεαστεί έντονα και το F.Y.R.O.M. από ένα τέτοιο ενδεχόμενο αφού κι αυτό με τη σειρά του εισάγει ρεύμα από τη Σερβία (περίπου το 1/4 των αναγκών του) και το ηλεκτρικό δίκτυο δεν είναι άλλο απ’ αυτό που περνάει απ’ το Κόσοβο. Από την άλλη πλευρά η Ελλάδα δεν παράγει επαρκή ηλεκτρική ενέργεια για να τροφοδοτήσει μαζί το Κόσοβο και το F.Y.R.O.M., ενώ η Βουλγαρία προκειμένου να δώσει ρεύμα στο Κόσοβο θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ένα μέρος του δικτύου της Σερβίας. Η μόνη εναλλακτική λύση για το Κόσοβο είναι, να εξασφαλισθεί επαρκής ροή από την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αλλά το μέγιστο εμπόδιο σ’ αυτήν την περίπτωση είναι οι ανεπαρκείς υποδομές στο ηλεκτρικό δίκτυο του Μαυροβουνίου απ’ το οποίο θα πρέπει να περάσει υποχρεωτικά το ηλεκτρικό ρεύμα.
Βάσει των παραπάνω είναι αλήθεια ότι οι εξελίξεις αναμένονται αρκετά ενδιαφέρουσες και η ευρωπαϊκή προσοχή είναι στραμμένη πια στις στρατηγικές κινήσεις που ενδέχεται να κάνει η Σερβία έτσι ώστε να αποκτήσει όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη και να μην αποδεχθεί αμαχητί την διακήρυξη της ανεξαρτησίας. Ο τομέας του ηλεκτρισμού θα παίξει οπωσδήποτε καθοριστικό ρόλο και θα αποτελέσει ένα από τα κυριότερα διαπραγματευτικά χαρτιά της Σερβίας σ’ αυτόν τον ακήρυχτο και υποβόσκοντα ενεργειακό πόλεμο. Όσο για το Κόσοβο, η διακήρυξη της ανεξαρτησίας σ’ άλλο ένα κράτος χωρίς εξασφαλισμένη παροχή ρεύματος, έλλειψη υποδομών, έντονη διαφθορά και απροθυμία των ξένων εταιρειών να κάνουν επενδύσεις φαίνεται απλά σαν μια επίπονη πορεία σ’ ένα ασταθές και γεμάτο εμπόδια μέλλον.