Πρώτον την επέκταση του ETS στον κλάδο και δεύτερον την πρωτοβουλία FuelEU Maritime για την απομάκρυνση των πλοίων από τα συμβατικά καύσιμα. Σημειώνεται ότι οι προτεινόμενοι κανονισμοί θα ισχύσουν για πλοία χωρητικότητας άνω των 5.000 GT (gross tonnage).
Πρόκειται για δέσμη μέτρων υπό το πακέτο "Fit for 55" της Ένωσης, με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Tο ΕΤS και η ευθύνη του κόστους
Αρχικά, αναφορικά με το ETS, οι εταιρείες θα αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών για κάθε τόνο διοξειδίου του άνθρακα που παράγουν. Αν μία εταιρεία μειώσει τις εκπομπές, μπορεί είτε να κρατήσει τα εναπομείναντα δικαιώματα για μελλοντικές ανάγκες ή να τα μεταπωλήσει σε άλλες εταιρείες.
Οι ναυτιλιακές αναλαμβάνουν την ευθύνη για όλες τις εκπομπές άνθρακα ανάμεσα σε λιμάνια της ΕΕ και το 50% αυτών για διεθνή ταξίδια που ξεκινούν και τελειώνουν στα λιμάνια του μπλοκ. Σύμφωνα με το προτεινόμενο κείμενο, οι εταιρείες θα είναι υπεύθυνες για το 20% των εκπομπών το 2023, το 45% το 2024, το 70% το 2025 και το 100% από το 2026.
Το "φλέγον" ζήτημα για το ETS είναι το ποιος θα έχει την ευθύνη του κόστους των εκπομπών. Η ΕΕ ορίζει ότι: "Το άτομο ή ο οργανισμός που θα αναλάβει την ευθύνη για τη συμμόρφωση με αυτόν τον κανονισμό θα πρέπει να είναι η ναυτιλιακή εταιρεία, δηλαδή ο πλοιοκτήτης ή κάθε άλλος οργανισμός ή άτομο, όπως ο διαχειριστής (manager) ή ο ναυλωτής (bareboat charterer), ο οποίος έχει αναλάβει την ευθύνη για τη λειτουργία του πλοίου και έχει συμφωνήσει να αναλάβει όλα τα καθήκοντα και τις ευθύνες, οι οποίες ορίζονται από το Διεθνή Κώδικα Ασφαλούς Διαχείρισης Πλοίων".
Έτσι, μένει ανοιχτό αν ο πλοιοκτήτης τελικά θα επωμίζεται το κόστος των εκπομπών, κάτι στο οποίο αντιτάσσονται σθεναρά οι Έλληνες εφοπλιστές, αλλά και οι περισσότερες διεθνείς ενώσεις.
"Θα υπάρξουν αντιδράσεις από εφοπλιστικές ενώσεις, διότι μακροχρόνιοι ναυλωτές είναι στο απυρόβλητο και ουσιαστικά την ευθύνη την επωμίζεται ο ιδιοκτήτης" σχολιάζει στο Capital.gr υψηλόβαθμο στέλεχος ελληνικής ναυτιλιακής, με εμπειρία στα περιβαλλοντικά θέματα.
"Παρά τις νουθεσίες των Ελλήνων εφοπλιστών, η ΕΕ φαίνεται να αγνοεί πώς δουλεύει η ναυτιλία, αφήνοντας έξω από τις διαδικασίες αυτούς που κανονίζουν το ταξίδι, αγοράζουν το πετρέλαιο κλπ" προσθέτει.
Η πρωτοβουλία για τα καύσιμα
Περνώντας στο δεύτερο σκέλος της ευρωπαϊκής πρότασης, το FuelEU Maritime απαιτεί να αυξηθεί το μερίδιο των εναλλακτικών, χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα καυσίμων στη ναυτιλία από το 2025.
Ο κανονισμός προβλέπει την εφαρμογή ενός ανώτατου ορίου στην ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την ενέργεια που χρησιμοποιούν τα πλοία στα λιμάνια της Ένωσης. Το εν λόγω όριο θα υποχωρεί σταδιακά, βάσει κυλιόμενων πενταετών στόχων από το 2025 έως και το 2050.
Σε αυτό το πλαίσιο, μάλιστα, θα απαιτηθεί από τα λιμάνια να ενισχύσουν τις υποδομές LNG και παροχής ισχύος από τη στεριά.
Σημειώνεται ότι η Κομισιόν δεν ενέκρινε τελικά την εγκαθίδρυση ενός ειδικού ταμείου για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας στην απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, παρά τις εκκλήσεις του Ευρωκοινοβουλίου, αλλά και πλοιοκτητών.
Την απογοήτευσή του για τη συγκεκριμένη εξέλιξη εξέφρασε ο γενικός γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου (ICS), Guy Platten.
Κριτική από Έλληνες και ICS
"Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που σίγουρα δε θα αρέσει στους Έλληνες εφοπλιστές - και σε πολλούς άλλους - διότι θεωρούν ότι δε θα είναι αποτελεσματικό για το περιβάλλον" επισημαίνει στο Capital.gr στέλεχος ελληνικής ναυτιλιακής εταιρείας, σχολιάζοντας το σύνολο της πρότασης των Βρυξελλών.
Όπως λέει συγκεκριμένα "τα χρήματα από το χρηματιστήριο ρύπων (ETS) καταλήγουν στο εκάστοτε κράτος, συνεπώς η Ελλάδα, με τον τεράστιο στόλο της, θα πληρώνει τα άλλα κράτη της ΕΕ".
"Οι ίδιες οι πράσινες οργανώσεις βρίσκονται αντίθετες με το πλάνο, καθώς πιστεύουν ότι δεν περιορίζει καθόλου τα ορυκτά καύσιμα" προσθέτει.
Σημειώνεται ότι δεν έχει υπάρξει ακόμη επίσημη ανακοίνωση από την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, αλλά οι θέσεις της είναι ευρέως γνωστές, όπως επαναδιατυπώθηκαν κατά την πρόσφατη παρέμβαση του προέδρου της, Θεόδωρου Βενιάμη.
Καυστικά ήταν τα σχόλια του ICS. Ειδικότερα, ο κ. Platten έκανε λόγο για "αρπαγή χρημάτων", "ιδεολογική άσκηση αύξησης εσόδων, η οποία θα αναστατώσει τους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ", "διπλωματική υπερβολή και επιβολή μονομερούς και εξωεδαφικού φόρου στο εμπόριο". Συνολικά, το Επιμελητήριο θεωρεί ότι η ευρωπαϊκή πρόταση απειλεί να "βυθίσει" τις προσπάθειες απανθρακοποίησης της ναυτιλίας.
Υποστηρικτικό τόνο, αλλά με "αστερίσκους", υιοθέτησαν η Ένωση Ευρωπαίων Πλοιοκτητών (ECSA) και οι Γερμανοί πλοιοκτήτες.
Σημειώνεται, τέλος, ότι η πρόταση της Κομισιόν πρέπει να τεθεί υπό διαπραγμάτευση και να εγκριθεί από την πλειοψηφία των κρατών - μελών και την Ευρωβουλή πριν εφαρμοστεί, διαδικασία που μπορεί να κρατήσει μέχρι και δύο χρόνια.
*(Από capital.gr)