Είκοσι εννέα χρόνια έκλεισαν προχθές Δευτέρα από την άνοδο του Χομεϊνί στην εξουσία στην Τεχεράνη: Στις 11 Φεβρουαρίου του 1979 διαλύθηκε η μεταβατική κυβέρνηση που είχε διορίσει ο Σάχης στις αρχές Ιανουαρίου του 1979 λίγο πριν αναχωρήσει για την Αίγυπτο και ολόκληρη η εξουσία περιήλθε στην κυβέρνηση Μπαζαργκάν που είχε ήδη διορισθεί από τον θρησκευτικό ηγέτη λίγο μετά την επιστροφή του από το Παρίσι. Η τριακοστή χρονιά που άρχισε να διανύει η Ισλαμική Δημοκρατία είναι η πιο κρίσιμη στην Ιστορία της τόσο από εσωτερική όσο από διεθνή και περιφερειακή άποψη:
- Πρόκειται για την τελευταία χρονιά της τετραετούς θητείας του Αχμαντινετζάντ που εξελέγη ενάντια στη βούληση τόσο των Εκσυγχρονιστών όσο και των Συντηρητικών της Ισλαμικής Ηγεσίας. Θα μπορέσει να διεκδικήσει δεύτερη θητεία με δυναμική νίκης; Θα ανακάμψουν οι υπό τον Χαταμί εκσυγχρονιστές ή θα επανέλθει ως κεντρώα λύση ο Ραφσατζανί -πρόεδρος στην περίοδο 1989-97- για να διαχειρισθεί μια ήπια και ελεγχόμενη πολιτική μεταρρυθμίσεων και ανοιγμάτων;
Σε κάθε περίπτωση είναι πλέον σαφές ότι ο Αχμαντινετζάντ, ο οποίος εξελέγη με την αίγλη των καθαρών χεριών και της καταπολέμησης της διαφθοράς -εικόνα που διαμόρφωσε ως δήμαρχος της Τεχεράνης- δεν έχει ανακόψει το μεταρρυθμιστικό -εκσυγχρονιστικό ρεύμα που είχε ήδη δεχθεί σοβαρό πλήγμα με την νοθεία στις βουλευτικές εκλογές την άνοιξη του 2004. Το Ιράν συγκριτικά με όλα τα καθεστώτα της Ευρύτερης Μ. Ανατολής έχει οικοδομήσει ένα έστω περιορισμένο δημοκρατικό πολιτικό σύστημα. Η πιο σοβαρή απειλή για τον περαιτέρω εκδημοκρατισμό δεν είναι η λαϊκίστικη ρητορική του Αχμαντινετζάντ ή η δογματική ακαμψία των Συντηρητικών της Θρησκευτικής Ηγεσίας, αλλά η ατμόσφαιρα έντασης, πολιορκίας και περιχαράκωσης που προκύπτει από την αντιπαράθεση με την Ουάσιγκτον.
- Η χρονιά που άρχισε είναι η τελευταία της θητείας Μπους στην εξουσία. Εάν δεν υπάρξει υποτροπή στις σχέσεις Ουάσιγκτον-Τεχεράνης και πολύ περισσότερο πλήγματα κατά στόχων που σχετίζονται με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, τότε στο πρώτο εξάμηνο του 2009 θα υπάρξει ένα παράθυρο ευκαιρίας για τις σχέσεις των δύο χωρών: Στα τέλη Ιανουαρίου θα γίνει αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο, ενώ λίγους μήνες μετά θα διεξαχθούν προεδρικές εκλογές στο Ιράν.
Η δημοσιοποίηση της έκθεσης των Μυστικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ στα τέλη του 2007 υπήρξε μια ισχυρή τροχοπέδη στη δυναμική σύγκρουσης που προωθούσαν ως Μάχη Οπισθοφυλακής οι Νεοσυντηρητικοί. Χθες έγινε γνωστό ότι τις επόμενες μέρες θα γίνει νέα συνάντηση Ιρανών και Αμερικανών Αξιωματούχων με αντικείμενο τη σταθεροποίηση του Ιράκ, ενώ είναι προγραμματισμένη η ιστορικού χαρακτήρα επίσημη επίσκεψη του Αχμαντινετζάντ στη Βαγδάτη στις αρχές Μαρτίου.Όλα τα παραπάνω με φόντο τις δηλώσεις Ιρανών αξιωματούχων ότι το Πυρηνικό Πρόγραμμα της χώρας δεν πρόκειται να σταματήσει και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Ολμέρτ να δηλώνει ότι το Ιράν συνεχίζει την προσπάθεια απόκτησης Πυρηνικών Όπλων. Είναι σαφές ότι παρά την ωρίμανση των προϋποθέσεων για έναν συνολικό συμβιβασμό ανάμεσα στην Τεχεράνη και την Ουάσιγκτον -με επίκεντρο το κοινό ζωτικό συμφέρον σταθεροποίησης του Ιράκ και του Αφγανιστάν- η περαιτέρω πορεία είναι περίπλοκη και αβέβαιη. Με ή χωρίς πυρηνικά όπλα, το Ιράν ως η πιο ισχυρή Περιφερειακή Δύναμη στον αραβομουσουλμανικό κόσμο συνιστά στρατηγική πρόκληση πρώτου μεγέθους για την Ασφάλεια του Ισραήλ:
- Ένας συμβιβασμός ΗΠΑ - Ιράν πολλαπλασιάζει εξ ορισμού το κόστος που θα πρέπει να καταβάλει το Τελ Αβίβ για να υπάρξει συνολική επίλυση του Μεσανατολικού.
- Η νομιμοποίηση ρόλου για το Ιράν στη Μέση Ανατολή αλλάζει τους συσχετισμούς και αποκαθιστά για την αραβική πλευρά καλύτερους συσχετισμούς. Το Ισραήλ είτε σε αντιπαράθεση, είτε σε εξομάλυνση των σχέσεων με τους γείτονές του θα δει την αδιαμφισβήτητη σήμερα στρατιωτική ισχύ να έχει σχετική πολιτική αξία.
Υπάρχει βέβαια και η άλλη όψη: Η σταθεροποιητική συμβολή του Ιράν στις αναταράξεις που θα πλήξουν τα καθεστώτα της Αιγύπτου και της Ιορδανίας, μια παράμετρος εξ ορισμού θετική για τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα του εβραϊκού κράτους.