Αλλά αν οι ΗΠΑ έπαιρναν τέτοια απόφαση η διεθνής αντι-ιμπεριαλιστική αριστερά θα τις κατηγορούσε για ένα καινούργιο Βιετνάμ: η υπόθεση Βιετνάμ έχει γίνει καραμέλα που πιπιλίζουν άνθρωποι και παρατάξεις χωρίς να ξέρουν για ποιο πράγμα μιλάνε. Η παρομοίωση είναι ασυνάρτητη: ο κομμουνισμός του Ψυχρού Πολέμου δεν μπορεί να συγκριθεί με τον ισλαμισμό· οι κομμουνιστές είχαν σχέδιο κοινωνικής δικαιοσύνης, όχι επιστροφής στην εποχή του λίθου. Σήμερα, ο εχθρός της Δύσης είναι η βαρβαρότητα: αδικούμε τον Μεσαίωνα όταν κάνουμε λόγο για Μεσαίωνα.
Ο πρώτος μύθος γύρω από το Αφγανιστάν είναι ότι οι νατοϊκοί θα μπορούσαν να συγκρατήσουν τους Ταλιμπάν με την μέθοδο της containment· να τους αναχαιτίσουν, να τους περιορίσουν στα βουνά και στις τρώγλες. Αυτό ίσως μπορούσε να συμβεί με στρατιές, με βομβαρδισμούς, με αιματοχυσία ευρείας κλίμακας. Ποιος θα στήριζε όμως τέτοια πολιτική; Οι Αμερικανοί πολίτες αδιαφορούν για το Αφγανιστάν: το μόνο που τους νοιάζει, ευλόγως, είναι να μην μπαίνουν ισλαμιστές στη χώρα τους και να μην τους βάζουν μπόμπες.
Ο δεύτερος μύθος είναι ότι οι Αμερικανοί ξέρουν τι κάνουν και εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους. Επιμένω ότι δεν ξέρουν τι κάνουν: οι Ρώσοι που στήριξαν τον Άσαντ στη Συρία -πράττοντας σωστά- τον ανάγκασαν να παγιώσει τη θέση του σε ένα κομμάτι της χώρας και να αφήσει το υπόλοιπο στους τζιχαντιστές· να μη διασκορπίσει τις δυνάμεις του. Αντιθέτως, οι Αμερικανοί στο Αφγανιστάν συμβούλεψαν τον Γκάνι να διεκδικήσει ολόκληρο το έδαφος με αποτέλεσμα οι αντι-τζιχαντιστικές δυνάμεις να μην είναι πουθενά επαρκώς ισχυρές. Επιπλέον, οι Αμερικανοί δέχτηκαν τη διπλωματική φάρσα στην Ντόχα με μεσολαβητή το Κατάρ παραδίδοντας την εξουσία στους Ταλιμπάν με τις ευλογίες του Αμπντάλα Αλ Θανί. Αφελή Αμερικανάκια. Νομίζω πως οι Αμερικανοί πρέπει να διδαχθούν από τη στρατηγική και την τακτική των Ταλιμπάν· από τους ελιγμούς τους, από τις συμμαχίες που δεν αποκαλύπτουν· από τον τρόπο που διάλεξαν να επανακτήσουν τη χώρα ξεκινώντας από τις περιοχές που ήταν οι λιγότερο φιλικά διακείμενες. Βεβαίως, όλα αυτά έχουν τη σφραγίδα του Πακιστάν το οποίο παριστάνει τον φίλο των ΗΠΑ: καταντάει γελοίο.
Ένα ακόμη σφάλμα των Αμερικανών ήταν ότι δεν ήλεγχαν την αφγανική κυβέρνηση, δεν διέθεταν ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους για να εμποδίσουν τη διαφθορά και ίσως δεν είχαν ιδέα για το τι σημαίνει αφγανική διαφθορά. Με την αμερικανική βοήθεια ζούσαν χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι που δεν έκαναν απολύτως τίποτα και που τώρα πασχίζουν να σώσουν το κεφάλι τους. Πίσω από την πλάτη των Αμερικανών υπήρχε, και την ίδια στιγμή δεν υπήρχε, ένας κρατικός μηχανισμός-ζόμπι: δεν είμαι σίγουρη ότι οι Αμερικανοί ήξεραν με ακρίβεια τι συνέβαινε και σε ποιες τσέπες, σε ποιες τράπεζες (στο Ντουμπάι; στον Παναμά;) κατέληγαν τα δολάρια. Πάντως δεν κατέληγαν στον στρατό, στην αστυνομία, στις υποδομές: παρότι από το 2001 πολλά πράγματα βελτιώθηκαν, το «κράτος» και οι κοινωνικές υπηρεσίες του παρέμειναν μια πινακοθήκη φαντασμάτων. Δεν μπορείς να μεταμορφώσεις σε δημοκρατία μια αγροτική χώρα με μεσαιωνικούς κώδικες -και παρότι αυτές οι δυο δεκαετίες δεν πήγαν ολοκληρωτικά χαμένες, η αποχώρηση των νατοϊκών κατά την «επέτειο» της 9/11 έχει συμβολική σημασία, όχι στρατιωτική. Οι ΗΠΑ τρελαίνονται για συμβολισμούς· για γενέθλια πρωτίστως. Έτσι, εγκατέλειψαν άτσαλα την αεροπορική βάση της Μπαγκράμ αφήνοντας ακάλυπτες τις αφγανικές στρατιωτικές δυνάμεις ενώ οι Ταλιμπάν πλησίαζαν στην πρωτεύουσα. Ακολούθησε σκηνικό ο σώζων εαυτόν σωθήτω.
Ο τρίτος μύθος είναι ότι ο «αφγανικός λαός» δεν θέλει τους Ταλιμπάν. Μακρά συζήτηση: οι Αφγανοί διαφέρουν φυσικά μεταξύ τους σε θρησκευτική αφοσίωση, μορφωτικό επίπεδο και γεωγραφική θέση, αλλά σίγουρα δεν βλέπουν τους Ταλιμπάν με τα δικά μας μάτια. Οι Ταλιμπάν είχαν λαϊκή στήριξη ακόμα κι όταν φαίνονταν ηττημένοι: τα γερά χαρτιά τους είναι ο πατριωτισμός-τοπικισμός (όπως είπα, στο Αφγανιστάν συνυπάρχουν πολλές φυλές) και η ηθικο-θρησκευτική καθαρότητα η οποία μεταφράζεται σε πολεμικό αντιδυτισμό. Τον αντιδυτισμό ασπάζονται όλοι οι Αφγανοί της υπαίθρου. Με λίγα λόγια, οι Αμερικανοί πρέπει να φύγουν διότι, μεταξύ άλλων, απειλούν τα χρηστά ήθη που επιβάλλει το Κοράνι. Ακόμα και στον βορρά, όπου τα ερείσματα των Ταλιμπάν δεν είναι τόσο ισχυρά όσο στις νοτιοανατολικές περιοχές των Παστούν, οι Ταλιμπάν πείθουν ως απόστολοι της θρησκευτικής καθαρότητας -παρά τις ακρότητες και εξαιτίας αυτών των ακροτήτων. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση Γκάνι που κατέρρευσε θεωρούνταν -και ήταν- πράκτορας της Δύσης: ακόμα και στον δήθεν επίσημο αφγανικό στρατό ουδείς ήταν διατεθειμένος να πολεμήσει για την φατρία του Γκάνι. Οι λιποταξίες ήταν καθημερινές· δεν έμπαινε θέμα πολεμικής αρετής και ανδρείας.
Τέταρτος μύθος: η νίκη των Ταλιμπάν είναι ήττα της καπιταλιστικής Δύσης. Reality check: εκτός του ότι οι Ταλιμπάν δραστηριοποιούνται στο εμπόριο όπλων και ηρωίνης με όρους καπιταλισμού χωρίς κανόνες, είναι τρομοκράτες και δολοφόνοι. Πράγματι, εμμέσως, μπορούν να βλάψουν τις δυτικές χώρες: ένα μέρος τους, που στηρίζεται στο Πακιστάν, στο Κατάρ και στη Σαουδική Αραβία, εφαρμόζει πρόγραμμα εξαγωγής τζιχαντισμού στη Δύση το οποίο λειτουργεί και επεκτείνεται ανεξαρτήτως των εξελίξεων στο Αφγανιστάν. Ένα άλλο μέρος τους είναι περισσότερο επικεντρωμένο στη δημιουργία μιας κλειστής, τοπικής, προ-νεωτερικής αγροτο-θεοκρατικής οργάνωσης, όπως εκείνη του Ιράν -την ισλαμική επανάσταση του οποίου η διεθνής αριστερά χειροκρότησε το 1979- πλην όμως χωρίς την περσική παράδοση κράτους. Εύγε λοιπόν σε όλους.
*(Aπό την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ")