Ο Ψυχρός Πόλεμος έληξε το 1989 με επικράτηση της Δύσης. Σήμερα, μετά είκοσι έτη, η εικόνα μοιάζει να αντιστρέφεται. Η Ρωσία, διάδοχος και κληρονόμος της Σοβιετικής Ένωσης, έχει σοβαρές προοπτικές να αναδειχθεί σε νικητή στην «Θερμή Ειρήνη». Οι αποτυχίες των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν ανακαλούν εφιαλτικά τον προηγηθέντα παλαιότερο εξευτελισμό των Σοβιετικών, στην ίδια γεωπολιτική ζώνη. Οι πρόσφατες εξελίξεις στο Κοσσυφοπέδιο σηματοδοτούν την πρώτη μετα-ψυχροπολεμική μετωπική αντιπαράθεση ανάμεσα στην Δύση και την Ρωσία- με πρωτοβουλία της Ρωσίας.
Το Κοσσυφοπέδιο ανάγκασε την Δύση σε μία δεκαετή μαζική κινητοποίηση στρατιωτικών, πολιτικών και διπλωματικών μέσων. Αντιθέτως, η Ρωσία ελάχιστα επενέδυσε: την συνήθη διπλωματική ενεργοποίηση και μια συμβολική στρατιωτική παρουσία επί τόπου.
Το σημερινό αποτέλεσμα είναι εξίσου άνισο, αλλά αντίστροφο ως προς το πρόσημο: αρνητικό για την Δύση, θετικό για την Ρωσία.
Η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου ενίσχυσε, βέβαια, τον φιλο-αμερικανισμό του αλβανικού στοιχείου –το οποίο, όμως, στο παρελθόν έχει επιδείξει ανάλογο ενθουσιασμό για την Ιταλία του Μουσολίνι, την Σοβιετική Ένωση του Στάλιν και την Κίνα του Μάο. Δημιούργησε αντιστοίχως έντονο αντι-αμερικανισμό στους Σέρβους, η ιστορία των οποίων έχει κινηθεί με μεγαλύτερη σταθερότητα.
Η Ευρώπη βρέθηκε διαιρεμένη διπλωματικά –και μάλιστα με όλα τα γειτονικά στην Σερβία κράτη αντίθετα προς την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Τα χειρότερα όμως είναι εν όψει. Με την ανεξαρτησία, το πρόβλημα του Κοσσυφοπεδίου δεν έχει επιλυθεί. Έχει απλώς αντιστραφεί.
Οι Σέρβοι κάτοικοι του Κοσσυφοπεδίου προτίθενται ασφαλώς να χρησιμοποιήσουν τα ίδια όπλα με τους Κοσσοβάρους: άρνηση να αναγνωρίσουν την κρατική εξουσία, παράλληλες Αρχές, παθητική αντίσταση, σποραδικές βίαιες ενέργειες. Αν δεν εμποδιστούν, η εύθραυστη νέα κρατική παρουσία κινδυνεύει να καταλυθεί de facto. Το Κοσσυφοπέδιο θα μετατραπεί έτσι σε ένα μωσαϊκό από μικρές εδαφικές οντότητες, ένα είδος φεουδαρχίας, στην οποία θα ανθεί το οργανωμένο έγκλημα.
Ποιος μπορεί, όμως, να αναστείλει την εξέλιξη αυτή ; Οποιαδήποτε παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα θα θεωρηθεί μεροληπτική. Ήδη ο εκπρόσωπος της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ, ο υπερεθνικιστής Ντιμίτρι Ρογκόζιν, απείλησε με χρήση βίας (sic), αν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο υπερβούν τις εντολές των Ηνωμένων Εθνών, στις οποίες η Ρωσία έχει βαρύνοντα ρόλο. Επομένως, οι δυνάμεις της διεθνούς κοινότητας δεν έχουν καμία δυνατότητα να εμποδίσουν την σερβική υπονόμευση.
Αν οι Κοσσοβάροι κάνουν χρήση της κρατικής βίας, η Σερβία, συνεπικουρούμενη από τη Ρωσία, θα τους οδηγήσει ως κατηγορουμένους ενώπιον μιας διεθνούς κοινής γνώμης με αποδεδειγμένη ευαισθησία στις τηλεοπτικές εικόνες.
Αυτή την εφιαλτική κατάσταση καλείται να διαχειριστεί η Ευρώπη, η οποία ανέλαβε να αποστείλει σημαντική δύναμη για να πλαισιώσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Άλλωστε, δεν έχει να αναμένει πολλά έξωθεν, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωρούν αργά αλλά σταθερά σε τροχιά απομάκρυνσης και απομονωτισμού.
Η Ρωσία κερδίζει σε όλα τα επίπεδα. Η υποστήριξή της προς την Σερβία της έχει ήδη εξασφαλίσει εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα. Αν το χάσμα μεταξύ Σερβίας και Δύσης συνεχίσει να διευρύνεται, η Σερβία θα μετατραπεί σε οιονεί επαρχία της Μόσχας. Η Ρωσία προχώρησε αποφασιστικά την διείσδυσή της στα Βαλκάνια.
Η Ρωσία έχει επιπλέον νομιμοποιηθεί να ασκήσει την κλασική αυτοκρατορική πολιτική του «διαιρείν και βασιλεύειν» στην τέως Σοβιετική Ένωση, αξιοποιώντας την ρωσική διασπορά, τους ρωσοφώνους δηλαδή πληθυσμούς του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας. Το προηγούμενο του Κοσσυφοπεδίου απελευθερώνει τις ενέργειες της Μόσχας σε περιοχές με εθνοτικές συγκρούσεις: Νότια Οσσετία, Αμπχαζία, Τρανσνιστρία, Ναγκόρνο-Καραμπάχ... Η στρατιωτική μηχανή της Ρωσίας δεν δυσκολεύεται να εξασφαλίζει την επικράτηση των φίλα διακειμένων αποσχιστικών κινημάτων και να εξουδετερώνει τα εχθρικά, όπως στην Τσετσενία.
Ο, τι εμπόδιζε ως τώρα την Ρωσία να επεκτείνει την ηγεμονία της στην παραδοσιακή της ζώνη επιρροής με τέτοιες μεθόδους ήταν ο φόβος της διεθνούς κατακραυγής και απομόνωσης. Λόγω Κοσσυφοπεδίου, ο ανασταλτικός αυτός παράγων έχει αναιρεθεί.
Οι έντονες διαμαρτυρίες της Ρωσίας δεν απέβλεπαν να παρεμποδίσουν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Οι ρωσικές διπλωματικές ενέργειες είχαν ως στόχο να επιρρίψουν στην Δύση την ευθύνη για την κατάλυση της αρχής της εδαφικής κυριαρχίας. Το Κοσσυφοπέδιο θα χρησιμοποιηθεί ως το μεγάλο άλλοθι του νέου ρωσικού ιμπεριαλισμού.
Η ρωσική διπλωματία δεν έχει τίποτε το πρωτότυπο. Μια αδιάσπαστη γραμμή την συνδέει με την Σοβιετική Ένωση, τους Τσάρους, το Βυζάντιο και την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η έκπληξη είναι η διπλωματική ανικανότητα της Δύσης. Αντί να προβλέψει, να διαβλέψει και να ελιχθεί, υπηρέτησε την ρωσική αυτοκρατορική λογική. Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απωλέσαι;
** Ο κ. Γεώργιος-Στυλιανός Πρεβελάκης είναι Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Σορβόννη (Παρίσι 1).