Οι Παλαιστίνιοι αναγκάσθηκαν να επεκταθούν υπογείως και με τον τρόπο αυτό κατόρθωσαν να συνεχίσουν την αντίσταση επειδή ήλεγχαν το υπέδαφος.
Οι πρώτες σήραγγες έγιναν το 1982, για να ενώσουν ένα κομμάτι της Rafah με το άλλο όταν η πόλη διαιρέθηκε με την αποχώρηση του Ισραήλ από την Χερσόνησο του Σινά μετά την συμφωνία ειρήνης με την Αίγυπτο.
Μια δεκαετία αργότερα, όταν άρχισαν οι συνομιλίες του ‘Οσλο, το Ισραήλ άρχισε να απομονώνει την Λωρίδα της Γάζας. Αυτό εσυνεχίσθηκε κατά την διάρκεια της Δεύτερης Ιντιφάντα μεταξύ 2000 και 2005, και η Γάζα αποκλείσθηκε τελείως το 2007 όταν ανέλαβε την εξουσία η Χαμάς. Η χρησιμότητα των σηράγγων έγκειται στο ότι επέτρεπαν την ροή βασικών προμηθειών τροφής, φαρμάκων, οπλισμού κλπ. στην Λωρίδα από την Αίγυπτο.
Τα τελευταία χρόνια η περίμετρος της Γάζας είναι τελείως σφραγισμένη. Στην ξηρά με την ανέγερση του τείχους και στην θάλασσα από το Ισραηλινό ναυτικό. Ως αποτέλεσμα ο άξονας της σύγκρουσης έκανε στροφή 90 μοιρών.
Το 2004, μια σήραγγα που άνοιξε κάτω από μια στρατιωτική βάση του Ισραήλ, επέτρεψε στους Παλαιστινίους να τοποθετήσουν πυρομαχικά και να την ανατινάξουν.
Το 2006 Παλαιστίνιοι απήγαγαν και μετέφεραν ένα Ισραηλινό στρατιώτη μέσω σήραγγας στην Γάζα. Για να τον ανταλλάξουν οι Ισραηλινοί το 2011 απελευθέρωσαν περισσότερο από χίλιους Παλαιστινίους που ήσαν φυλακισμένοι.
Μετά το πραξικόπημα του 2013 από τον στρατό στην Αίγυπτο υπό τον Abdel Fattah el-Sisi, άρχισε η κατεδάφιση των σηράγγων που οδηγούσαν στην Αίγυπτο, συνεπικουρώντας το Ισραήλ στον αποκλεισμό της Γάζας.
Εν όψει της εξέλιξης αυτής οι σήραγγες άλλαξαν κατεύθυνση και εστράφησαν προς την συνοριακή ζώνη με το Ισραήλ. Το 2014 δύο ξεχωριστές ομάδες Παλαιστινίων αγωνιστών χρησιμοποιώντας τις σήραγγες διέσχισαν υπογείως τα σύνορα. Το ένα επέδραμε εναντίον στρατιωτικής βάσης.
Την ίδια χρονιά που το Ισραήλ εισέβαλε στην Γάζα, το IDF (Israel Defence Forces) ανακοίνωσε ότι είχε «ουδετεροποιήσει» περισσότερα από 30 σήραγγες. Εν τούτοις υπέστη σοβαρές απώλειες και δύο ακόμη στρατιώτες απήχθησαν και μεταφέρθηκαν υπογείως. Σήμερα θεωρούνται νεκροί, και διεξάγονται διαπραγματεύσεις για την επιστροφή των σορών τους.
Είναι αυτή η υπόγεια υποδομή η οποία επέτρεψε στην ένοπλη αντίσταση την συνεχή εκτόξευση ρουκετών κατά των Ισραηλινών. Υπό την ηγεσία του Muhammad Deif, του πιο αποτελεσματικού στρατιωτικού ηγέτη των τελευταίων ετών, το υπόγειο σύστημα έχει επεκταθεί περαιτέρω σε ένα πυκνό δίκτυο σηράγγων 30 μέτρα κάτω από την Γάζα και τις συνοριακές περιοχές. Οι Ισραηλινοί στρατιωτικοί το αποκαλούν «το μετρό».
Η γεωλογική μορφολογία ευνοεί τους Παλαιστινίους. Το υπέδαφος της Γάζας είναι κυρίως αμμώδες και ανασκάπτεται σχετικά εύκολα. Χρησιμοποιώντας πνευμονικά τρυπάνια, ομάδες που εργάζονται επί 12ώρου βάσεως μπορούν να ανοίξουν και να στηρίξουν 15 μέτρα σηράγγων ημερησίως.
Λόγω της μεγάλης κινήσεως υπογείως, έχουν καταστεί αναγκαίοι υπόγειοι κανονισμοί οδικής κυκλοφορίας για να αποφεύγεται η σύγκρουση μεταξύ των ομάδων που διανοίγουν τις σήραγγες.
Η Λωρίδα της Γάζας θεωρείται διεθνώς ως «κατεχόμενη περιοχή» αλλά η υπόγεια περιοχή της είναι «απελευθερωμένη ζώνη». Ο Ισραηλινός στρατός έχει «βυθίσει» τοίχους από μπετόν γύρω από την περίμετρο της Λωρίδας και χρησιμοποιεί υπόγειους αισθητήρες που ανιχνεύουν τις εργασίες διάνοιξης των σηράγγων.
Ο Ισραηλινός αρχηγός του Επιτελείου, Aviv Kochavi, γνωστός για την πρωτότυπη του σκέψη, προσπαθεί από καιρό να τερματίσει τις διανοίξεις αυτές. Οι διαμαρτυρίες του 2021 από τους κατοίκους της ανατολικής Ιερουσαλήμ και της Δυτικής Όχθηςτου έδωσαν το έναυσμα.
Στις 13 Μάϊου, 2021, το Ισραήλ εχρησιμοποίησε τις αεροπορικές του δυνάμεις, 160 υπερηχητικά αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων F-16 και F-35, για να ίπτανται κοντά στις ακτές της Γάζας.
Συγχρόνως, τεθωρακισμένες μονάδες μεταφέρθηκαν κοντά στους φράκτες της Γάζας, μια κίνηση που πολλοί την εξέλαβαν ότι επέκειτο εισβολή. Λίγο μετά τα μεσάνυκτα, στις 14, ένας στρατιωτικός εκπρόσωπος έδηλωσε σε ξένους ανταποκριτές, ψευδώς, ότι άρχισε επίθεση από ξηράς.
Ήταν μια τακτική παραπλανητική κίνηση. Σκοπός της ήταν να παροτρύνει τους αγωνιστές της Χαμάς να λάβουν θέσεις μάχης μέσα στις σήραγγες.
Τότε τα αεροπλάνα θα έριχναν ειδικές βόμβες καταστροφής των θέσεων της Χαμάς ούτως ώστε το μοναδικό στρατηγικό της πλεονέκτημα να γίνει ο τάφος της.
Το Σχέδιο με την κωδική ονομασία το «Κτύπημα της Αστραπής», προετοιμαζόταν από καιρό. Υπελογίζετο ότι θα εθάβονταν μεταξύ εξακόσιοι και χίλιοι αγωνιστές, ένα σεβαστό μέρος των πολεμιστών Γάζας, συμπεριλαμβανομένων και ανώτερων αξιωματικών.
Οι βόμβες ερρίσθησαν από τα αεροπλάνα από πολύ ψηλά για να αποκτήσουν επαρκή επιτάχυνση για να εισχωρήσουν βαθειά στο έδαφος. Για να φθάσουν όμως στις σήραγγες οι βόμβες έπρεπε να διαπεράσουν τις πυκνοκατοικημένες συνοικίες της Γάζας. Ο πυροκροτητής ενεργοποιείτο με την επαφή με ένα οίκημα, ένα δρόμο ή μια ανοικτή περιοχή.
Μερικά μικρο-δευτερόλεπτα προγραμματισμένης καθυστέρησης επιτρέπει στην βόμβα, βάρους ενός τόνου, οι μεγαλύτερες στην φαρέτρα της αεροπορίας, να τρυπήσει την επιφάνεια και να φθάσει βαθειά στο έδαφος προτού εκραγούν και στείλουν κρουστικά κύματα υπογείως.
Μέσα σε μισή ώρα τα Ισραηλινά αεροπλάνα έρριψαν 450 τέτοιες βόμβες – μια κάθε πέντε δευτερόλεπτα, στο υπέδαφος της Γάζας. Η επιχείρηση αυτή στην ξηρά είναι η αντίστοιχη της θαλάσσιας επιχείρησης της ρήψης αντι-υποβρυχιακών βομβών.
Πολλά κτίρια στην εμπορική συνοικία της Γάζας καθώς και στις συνοριακές περιοχές κατέρρευσαν, θάβοντας οικογένειες και καταστρέφοντας δρόμους και υποδομές. Σύμφωνα με το Παλαιστινιακό Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εσκοτώθηκαν 39 Παλαιστίνιοι, συμπεριλαμβανομένων 14 παιδιών. Ολόκληρη η Γάζα ετραντάχτηκε σαν να έγινε σεισμός.
Την επομένη, ο Ισραηλινός τύπος έγραψε ότι η επιχείρηση ήταν ένα «καίριο κτύπημα» από τον καλύτερο αρχηγό στρατού από την εποχή του Bar Kokhba.
Στην συνέχεια ο αρχηγός, Aviv Kochavi εξήγησε την τακτική που ακολούθησε και την οποία ονόμασε «αντίστροφη γεωμετρία» (inverse geometry). Οι στρατιώτες του εκινούνταν από το ένα κτίριο στο άλλο ανοίγοντας τρύπες σε κοινόχρηστους τοίχους. Με την μέθοδο αυτή διέσχισαν την Nablus και το στρατόπεδο των προσφύγων Balata μέσω των υπέργειων σηράγγων που είχαν ανοίξει.
Ως τακτική εχρησιμοποίησαν τον δόλο. Απομόνωσαν τελείως το στρατόπεδο δημιουργώντας την εντύπωση μιας συστηματικής πολιορκίας. Το σχέδιο ήταν η Παλαιστινιακή αντίσταση να λάβει αμυντικές θέσεις. Τότε οι δυνάμεις του Ισραήλ θα επιτίθεντο από όλες τις πλευρές.
Οι κινήσεις του στρατού μέσω των οικημάτων σπρώχνει τους μαχητές στους δρόμους όπου τους κυνηγούν. Όταν ζητούν να παραδοθούν ο στρατός δεν το αποδέχεται. Ο απολογισμός: 70 νεκροί Παλαιστίνιοι. Η επίθεση έγινε για να εξολοθρευθούν οι μαχητές και όχι για να καταληφθεί η πόλη.
Ο Kochavi ανέλυσε την κατάσταση ως εξής: «Ερμηνεύουμε τον δρομίσκο ότι είναι ένα μέρος όπου απαγορεύεται να τον διασχίσει κανείς και την πόρτα ως ένα μέρος που απαγορεύεται να την ανοίξεις, καθώς και απαγορεύεται να κοιτάξεις από το παράθυρο επειδή ένα όπλο σε περιμένει στον δρομίσκο και μια παγίδα πίσω από την πόρτα».
«Αυτό συμβαίνει γιατί ο εχθρός ερμηνεύει το διάστημα με τον παραδοσιακό, κλασσικό τρόπο, και δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα του. Θέλουμε να τον αιφνιδιάσουμε».
«Αυτή είναι η ουσία του πολέμου. Πρέπει να κερδηθεί. Πρέπει να εμφανιζόμαστε σε μέρη που δεν μας περιμένουν. Και αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε».
«Επιλέξαμε την μέθοδο να περνούμε μέσα από τους τοίχους. Όπως το σκουλήκι προχωρεί μπροστά διαλύοντας τα εμπόδια, εμφανιζόμενο και μετά εξαφανιζόμενο. Έτσι εκινηθήκαμε από το εσωτερικό των Παλαιστινιακών οικιών στον εξωτερικό χώρο κατά μη αναμενόμενο τρόπο και σε μέρη μη αναμενόμενα, εμφανιζόμενοι από πίσω και κτυπώντας τον εχθρό που μας περίμενε στην γωνία. Ήταν η πρώτη φορά που εχρησιμοποιήθηκε η μέθοδος αυτή».
«Χρησιμοποιήσαμε αυτή την μικρό-τακτική πρακτική και την μετατρέψαμε σε μέθοδο. Κατορθώσαμε δε να ερμηνεύσουμε τον χώρο αυτό διαφορετικά. Δεν είναι θέμα επιλογής. Αν μέχρι τώρα είμαστε συνηθισμένοι να κινούμαστε σε δρόμους και δρομίσκους, τώρα θα κινούμαστε μέσα από τοίχους».
Σύμφωνα με τους Παλαιστίνιους περισσότερα από τα μισά κτίρια στην Naplus και περισσότερα από τα μισά στην αγορά είχαν τρύπες. Μερικά ιστορικά κτίρια είχαν καταστραφεί.
Οι αναφορές του Kochavi στην επανερμηνεία του χώρου αποδεικνύουν την επιρροή της μετα-στρακτουραλιστικής θεωρίας. Έχει επηρεαστεί από τις θεωρίες του Στρατηγού Δρ. Shimon Naveh, διευθυντού του Operational Theory Research Institute (OTRI) της Εθνικής Σχολής Αμύνης του Ισραήλ.
Το Πρόγραμμα του OTRI περιλαμβάνει θεωρητικές εργασίες όπως των Deleuze και Guattari «A Thousand Plateaus» των οποίων η δουλειά προσέφερε ιδέες τις οποίες οι στρατιωτικοί θεωρητικοί βρίσκουν ωφέλιμες.
Η χρήση της φιλοσοφίας για την δημιουργία στρατηγικής δεν είναι πρόσφατη. Οι Δυτικοί στρατοί οι οποίοι την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου έτειναν να σκέπτονται ανοικτά πεδία μαχών, ήσαν ανέτοιμοι για να ασχοληθούν με φυσικά, κοινωνικά, πολιτικά και τεχνολογικά σύνθετα αστικά περιβάλλοντα.
Στο Ισραήλ όμως, η εγγύτητα μεταξύ των στρατιωτικών και των ακαδημαϊκών επέτρεπε τακτικισμούς οι οποίοι είχαν εμπνευσθεί από την ριζοσπαστική θεωρητική αριστερά για «να εισέλθουν» στο οπλοστάσιο του αποικιακού σχεδίου της άκρας δεξιάς.
Οι τεχνικές του Ισραήλ για τον πόλεμο στις πόλεις δεν είναι καινούργιες. Οι υπερασπιστές της Παρισινής Κομμούνας, καθώς και εκείνοι του Caspah τα Αλγερίας, ή της Βηρυτού, της Jenin και της Nablus, εκάλυπταν την πόλη με μικρές, όχι πολύ δεμένες ομάδες, που εκινούντο σε ανοίγματα και αυλές μεταξύ οικιών, υπογείων και αυλών, χρησιμοποιώντας κρυφές διόδους.
Στο βιβλίο του, Instructions pour une prise dármes, που εκδόθηκε το 1868, ο Louis-August Blanqui έγραψε ότι η προστασία των αυτοδιοικούμενων αστικών νησίδων βασιζόταν εξ ίσου στα οδοφράγματα και στις ποντικότρυπες.
Είτε αμέσως είτε εμμέσως οι θεωρητικές πηγές της OTRIs έχουν εμπνευστεί από τις πρακτικές και τις θεωρίες των απελευθερωτικών αγώνων. Μέσω της θεωρίας, ο στρατός έμαθε από τους εχθρούς του, μιμούμενος και προσαρμόζοντας τις μεθόδους του.
O στρατός ταυτίζεται με την αντίσταση την οποία προσπαθεί να καταβάλει. Είναι η παραδοξότητα του Ισραήλ: παρά το γεγονός ότι έχει τον πλήρη τοπικό και περιφερειακό έλεγχο, είναι αναγκασμένο να διεξάγει ανταρτοπόλεμο εναντίον υπαρξιακών απειλών.