Με την ανάγκη να σταθεροποιηθεί η αγορά ενέργειας πάσῃ θυσίᾳ, οι συνομιλίες για την αναβίωση της συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν αποκτά άλλη σημασία. Στο μπρα ντε φέρ που είναι σε εξέλιξη πρωταγωνιστές είναι οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Το ταξίδι, αυτή την ἑβδομάδα, του Ιρανοῦ ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν Χοσεΐν Ἀμιραμπντολαχιάν στήν Μόσχα εἶχε πέρα ἀπό τούς συμβολισμούς καί οὐσιαστική σημασία. Ὁ Ἀμιραμπντολαχιάν ἐπεσήμανε ὅτι ἡ Ρωσσία μέχρι στιγμῆς στήριζε τίς συνομιλίες στήν Βιέννη γιά τήν ἀναβίωση τῆς συμφωνίας τοῦ 2015, γνωστῆς καί ὡς Κοινό Ὁλοκληρωμένο Σχέδιο Δράσεως, γιά τό πυρηνικό πρόγραμμα τοῦ Ἰράν.
Πριν από δύο ἑβδομάδες ἡ ἐπιτυχημένη κατάληξις τῶν συνομιλιῶν γιά τήν ἀναβίωση τῆς συμφωνίας τοῦ 2015, τήν ὁποία ὑπέγραψε τό Ἰράν καί οἱ μεγάλες δυνάμεις, φάνταζε ὡς ρεαλιστική προοπτική. Ὡστόσο, στίς 5 Μαρτίου, ἡ Ρωσσία ζήτησε ἀπό τίς ΗΠΑ γραπτές ἐγγυήσεις ὅτι αὐτές οἱ κυρώσεις δέν θά ἐπηρεάσουν τήν οἰκονομική συνεργασία της μέ τό Ἰράν. Ὁ Ἀμερικανός ὑπουργός Ἐξωτερικῶν Ἄντονυ Μπλίνκεν εἶχε χαρακτηρίσει αὐτά τά αἰτήματα «ἐκτός θέματος», προκαλῶντας τήν διακοπή τῶν συνομιλιῶν. Ὁ Ρῶσσος ὁμόλογός του Σεργκέι Λαβρώφ ἀνέκοίνωσε ὅτι ἡ Ρωσσία ἔλαβε ἀπό τήν Οὐάσιγκτων τίς ἐγγυήσεις πού ζητοῦσε ὅτι οἱ κυρώσεις ἐναντίον της γιά τήν εἰσβολή της στήν Οὐκρανία δέν θά ἐπηρεάσουν τή συνεργασία της μέ τήν Τεχεράνη.
Τη συμφωνία του 2015 ὑπέγραψαν τό Ἰράν ἀπό τή μία πλευρά καί ἀπό τήν ἄλλη οἱ ΗΠΑ, ἡ Κίνα, ἡ Ρωσσία, ἡ Γαλλία, ἡ Βρεταννία καί ἡ Γερμανία. Εἶχε ὡς στόχο νά ἐμποδίσει τήν Τεχεράνη νά ἀποκτήσει πυρηνικά ὅπλα, μέ ἀντάλλαγμα τήν ἄρση τῶν κυρώσεων ἐναντίον της. Ἀπό τή συμφωνία ἀπεσύρθησαν μονομερῶς οἱ ΗΠΑ τό 2018 καί ἔκτοτε τό Ἰράν σταδιακά ἀποδεσμεύεται ἀπό τούς ὅρους της. Οἱ συνομιλίες γιά τήν ἀναβίωση τῆς συμφωνίας ξεκίνησαν τόν Ἀπρίλιο τοῦ 2021, μετά τήν ἐκλογή τοῦ Τζό Μπάιντεν στήν προεδρία τῶν ΗΠΑ. Αὐτή ἦταν καί μιά ἀπό τίς προεκλογικές δεσμεύσεις του καί κάτι πού «ὄφειλε» στόν πρόεδρο Ὀμπάμα. Καί στήν Τεχεράνη ὅμως οἱ σκληροπυρηνικοί τοῦ Ἰμπραχίμ Ραϊσί ἐπιθυμοῦσαν τήν συμφωνία καθώς τό Ἰράν χρειάζεται τήν ἔξοδο στίς ἀγορές ἀλλά καί τήν ἀφαίρεση τῶν Φρουρῶν τῆς Ἐπαναστάσεως ἀπό τήν ἀμερικανική μαύρη λίστα τῶν τρομοκρατικῶν ὀργανώσεων.
Σήμερα το πιό ἰσχυρό χαρτί διαπραγματεύσεως τοῦ Ἰράν εἶναι ἡ κρίσις στήν ἀγορά ἐνέργειας πού ἐπιδείνωσε ὁ πόλεμος στήν Οὐκρανία. Μιά συμφωνία μέ τήν Τεχεράνη θά μποροῦσε νά ἐπαναφέρει τίς συνομιλίες γιά τό πυρηνικό πρόγραμμα τοῦ Ἰράν μέ ἀντάλλαγμα τήν ἄρση τῶν κυρώσεων, συμπεριλαμβανομένων ἐκείνων πού κρατοῦν τό ἰρανικό πετρέλαιο ἐκτός ἀγορᾶς. Τό Ἰράν θά ἄνοιγε τίς στρόφιγγες τοῦ πετρελαίου γιά νά διαθέσει περισσότερα ἀπό 1,5 ἑκατομμύριο βαρέλια τήν ἡμέρα στήν ἀγορά, σύμφωνα μέ ἐνεργειακούς ἀναλυτές. Ὡστόσο, τό πετρέλαιο τοῦ Ἰράν εἶναι πιό πιθανό νά πάει σέ ἄλλους ἀγοραστές καί ὄχι στίς ΗΠΑ. Καί ἐάν οἱ ΗΠΑ ἐπιτρέψουν στήν Ρωσσία νά συναλλάσσεται ἐλεύθερα μέ τήν Τεχεράνη, αὐτό θά μποροῦσε νά ἀνοίξει ἕνα παράθυρο στή Μόσχα γιά νά «ξεπλύνει» τίς πωλήσεις πετρελαίου μέσῳ τοῦ Ἰράν, σύμφωνα μέ τήν Clearview Energy Partners. Τό Ἰράν ἤδη φορτώνει μέ πετρέλαιο τά τάνκερ του. Δέν θά προορίζετο ὅλο γιά τήν Εὐρώπη, ἀλλά ἀκόμα καί τό μισό ἀπό αὐτό θά μποροῦσε νά ἀντικαταστήσει ἕως καί τό 30% τῶν ρωσσικῶν εἰσαγωγῶν τῆς Εὐρώπης, οἱ ὁποῖες ἐπί τοῦ παρόντος ἀνέρχονται σέ περίπου 2,4 ἑκατομμύρια βαρέλια τήν ἡμέρα. Τό Ἰράν ζυγίζει προσεκτικά τίς ἑπόμενες κινήσεις του καθώς δέν θέλει σέ καμμία περίπτωση νά διακυβεύσει τήν σχέση του μέ τή Ρωσσία ἡ ὁποία παίζει ζωτικῆς σημασίας ρόλο στήν ἐφαρμογή τῆς συμφωνίας γιά τά πυρηνικά.
Φωνές εναντίον της συμφωνίας
Όμως και η κυβέρνησις Μπάιντεν εξετάζει τίς ἑπόμενες κινήσεις της πολύ προσεκτικά καθώς εἶναι σαφές ὅτι ὑπάρχουν ἔντονες διαφωνίες γιά τήν ἐπιστροφή τῶν ΗΠΑ στή συμφωνία μέ τήν Τεχεράνη καί στά δύο κόμματα. Οἱ Ρεπουμπλικανοί ἔχουν κάνει σαφές ὅτι ἀμφισβητοῦν αὐτή τή συμφωνία καί θά τήν ὑπονομεύσουν ὑποστηρίζοντας ὅτι πρόκειται γιά μιά συμφωνία πού θά τήν ἔχουν διαπραγματευτεῖ οἱ «δύο χειρότεροι ἐχθροί τῆς Αμερικῆς», τό Ἰράν καί ἡ Ρωσσία. Όμως καί ὁρισμένοι νῦν καί πρώην ἀξιωματοῦχοι τῆς κυβερνήσεως Μπάιντεν συμφωνοῦν ὅτι ἡ ἀποκατάστασις τῆς συμφωνίας δέν θά ἔχει τά ὀφέλη πού εἶχε κάποτε. Πρῶτον, ἡ πρόοδος τοῦ Ἰράν στήν πυρηνική τεχνογνωσία τά τελευταῖα χρόνια θά μποροῦσε νά καταστήσει ὁποιοδήποτε ἀνώτατο ὅριο στόν ἐμπλουτισμό οὐρανίου ἀνώφελο. Ὅπως σχολίαζε σέ ἄρθρο του τό POLITICO, τήν περασμένη ἑβδομάδα, μιά ὁμάδα 70 Δημοκρατικῶν καί 70 Ρεπουμπλικανῶν βουλευτῶν ἔστειλε ἐπιστολή στόν ὑπουργό Ἐξωτερικῶν Ἄντονυ Μπλίνκεν ἐκφράζοντας ἀνησυχία γιά τίς διαπραγματεύσεις γιά τά πυρηνικά. Ἡ προσεκτικά διατυπωμένη ἐπιστολή δέν ἐπέμενε ξεκάθαρα νά ἐγκαταλείψει ὁ Μπάιντεν τίς συνομιλίες ἀλλά τόν προέτρεπε νά ἐπιδιώξει μιά ὁλοκληρωμένη συμφωνία πού θά ἀντιμετώπιζαν συνολικά τίς ἀπειλές πού θέτει τό Ἰράν στήν περιοχή, ἀνάμεσά τους τή δραστηριότητα βαλλιστικῶν πυραύλων του Ἰράν καί τήν ὑποστήριξή του σέ τρομοκρατικές ὁμάδες στή Μέση Ἀνατολή. Ήταν ἕνα σημάδι ὅτι, ἐνῶ οἱ περισσότεροι ἀπό τήν πολιτική ὁμάδα τοῦ Μπάιντεν θά ὑποστηρίξουν πιθανῶς τήν ἐπιστροφή στή συμφωνία τοῦ 2015, όπως ὑποδεικνύουν ἄλλες ἐπιστολές, ὑπάρχουν ὡστόσο πολλοί μέ ἐπιφυλάξεις. Πολλά μέλη τοῦ κόμματος προειδοποιοῦν τόν Μπάιντεν ὅτι μιά συμφωνία πού στερεῖται ὑποστηρίξεως ἀπό τό Κογκρέσσο δέν θά ἐπιβιώσει καί ὅτι θά τήν πολεμήσουν. Κάποιοι λένε ὅτι θά ἀνακληθεῖ (καί πάλι) μόλις ένας Ρεπουμπλικανός κερδίσει ξανά τον Λευκό Οίκο.
*(Από την εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ»)