Το κλίμα ως προς το μεσογειακό σχέδιο του Νικολά Σαρκοζύ έχει πλέον αναστραφεί. Ακόμη και η Τουρκία έχει αναιρέσει τις αντιρρήσεις της, καθώς συνειδητοποίησε ότι κινδυνεύει να βρεθεί εκτός μεσογειακής διαδικασίας. Οι προετοιμασίες για την σύνοδο κορυφής της 13ης Ιουλίου προχωρούν ταχύρρυθμα. Η ομάδα ad hoc έχει ήδη συγκροτηθεί στο Παρίσι υπό την διεύθυνση του Πρέσβυ Alain Le Roy και προετοιμάζει το σχέδιο της Ένωσης, επί του οποίου θα αποφανθούν οι ηγέτες των χωρών που θα συμμετάσχουν.
Αντί για ένα θεσμικό σχήμα το οποίο θα επεδίωκε, αφού συγκροτηθεί, να καθορίσει στόχους και μέσα, η ομάδα αυτή ακολουθεί αντίστροφη στρατηγική: από την βάση προς την κορυφή. Συλλέγει και συνδυάζει συγκεκριμένα σχέδια και προγράμματα τα οποία θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από την επομένη της συνόδου κορυφής. Θα αναπτυχθούν πολλαπλές πρωτοβουλίες οι οποίες αναμένεται ότι θα δημιουργήσουν την κατάλληλη δυναμική για πιο σύνθετες μορφές ολοκλήρωσης. Υιοθετήθηκε ως σύνθημα η Union des Projets pour le Projet d’Union (Ένωση Σχεδίων για το Σχέδιο της Ένωσης).
Ορισμένα σχέδια έχουν ήδη προχωρήσει αρκετά, ώστε να αναφέρονται επίσημα στις δημόσιες συζητήσεις: Η καταπολέμηση της θαλάσσιας ρύπανσης. Οι «θαλάσσιοι αυτοκινητόδρομοι». Ο ενιαίος μεσογειακός πανεπιστημιακός χώρος. Ο ενιαίος επιστημονικός χώρος, με άξονες την Γεωργία, την Αλιεία και την Κλιματική Αλλαγή. Οικονομικά προγράμματα για επιχειρήσεις μικρού και μεσαίου μεγέθους. Μεσογειακό γραφείο για την Νεότητα. Μεσογειακό κέντρο πολιτικής προστασίας (πυρκαγιές, σεισμοί κ.ο.κ.).
Μέσα στην κοσμογονία αυτή, η Ελλάδα θα διαδραματίσει ρόλο; Η πρόσφατη προσέγγιση Ελλάδας-Γαλλίας θα εκφραστεί άραγε με ελληνικές πρωτοβουλίες ώς τις 13 Ιουλίου, δηλαδή στην κρίσιμη φάση κατά την οποία μορφοποιείται το σχέδιο της Ένωσης για την Μεσόγειο;
Η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα: οι «θαλάσσιοι αυτοκινητόδρομοι» είναι ο κατεξοχήν χώρος στον οποίο μπορεί να κινητοποιηθεί ο εφοπλιστικός κόσμος. Η εμπειρία από τις πυρκαγιές και την αντισεισμική πρόνοια μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επαγωγική σε θέματα πολιτικής προστασίας.
Πέρα όμως από τις συγκεκριμένες επί μέρους κατευθύνσεις, υπάρχει πάντα ένας ζωτικός τομέας στον οποίο η Ελλάδα κατέχει σχεδόν μονοπωλιακή θέση και ο οποίος της επιτρέπει να διεκδικήσει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η στρατηγική των σχεδίων/ projects είναι απόρροια της αδυναμίας να εξασφαλιστεί πολιτικό consensus, λόγω του Μεσανατολικού. Αυτό το πρόβλημα οδήγησε σε αδιέξοδο και την διαδικασία της Βαρκελώνης.
Εκτός από τις συγκρουσιακές του διαστάσεις, το πολιτικό πρόβλημα εδράζεται στην πεποίθηση ότι ο πολιτισμός διαιρεί την Μεσόγειο. Η mare nostrum σήμερα εμφανίζεται ως ο κατ’ εξοχήν χώρος όπου διαδραματίζεται η «σύγκρουση των πολιτισμών» κατά Samuel Huntington. Η θεώρηση αυτή μπορεί να ξεπεραστεί, αν προβληθεί καταλλήλως το κοινό στοιχείο όλων των λαών της Μεσογείου: η ελληνική πολιτισμική κληρονομία.
Το Ελληνικό Θέμα δονεί ευαίσθητες χορδές σε όλους τους λαούς του μεσογειακού περίγυρου. Οι Άραβες σεμνύνονται ότι διέσωσαν την αρχαιοελληνική κληρονομία κατά το Μεσαίωνα. Οι Εβραίοι έχουν παρελθόν γλωσσικής ελληνοποίησης, όπως έδειξε η μετάφραση της Βίβλου στα ελληνικά (των Εβδομήκοντα). Ο Χριστιανισμός εδράζεται στον Ελληνισμό, παράδοση ασφαλώς ισχυρότερη στην Ορθοδοξία από ό,τι στον Καθολικισμό. Όμως, στην σύγχρονη εποχή, η Δύση ανανέωσε τους δεσμούς της με την Ελληνική Αρχαιότητα διά της Αναγέννησης και διά του Διαφωτισμού. Ακόμη και η Τουρκία επιδιώκει την σύνδεση με τον Ελληνισμό : διακηρύσσει ότι οι κυριότερες πολιτισμικές εστίες της ελληνικής Αρχαιότητας ευρίσκονται στο έδαφός της.
Η αναφορά στην αιωνία Ελλάδα αναδεικνύεται ως μοναδικός και αποκλειστικός συνεκτικός δεσμός για ολόκληρη την Μεσόγειο. Η σημερινή Ελλάδα έχει την δυνατότητα να αναλάβει την πρωτοβουλία για την πολιτισμική επανενοποίηση της Μεσογείου χάρη στο ελληνικό θέμα, το οποίο δεν ερμηνεύεται εθνικιστικά, αλλά μέσα από τον τεράστιο πλούτο και την ασύγκριτη ποικιλία του στον χρόνο και στον χώρο. Με προϋπόθεση να παραμεριστούν υπεροψίες και αλαζονείες, η Ελλάδα μπορεί να αναλάβει ρόλο primus inter pares στην προσπάθεια να αναδειχθεί η βαθύτερη ενότητα των μεσογειακών λαών, ενότητα η οποία βασίζεται στην κοινή ελληνική πολιτισμική τους ρίζα.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 16/04/2008)