Η συνεχής αύξηση των διεθνών τιμών πετρελαίου τις τελευταίες εβδομάδες μοιάζει σαν ένα ανελέητο σφυροκόπημα στην εύθραυστη οικονομία των δυτικών χωρών η οποία την ίδια περίοδο δοκιμάζεται από μία άνευ προηγουμένου χρηματοπιστωτική κρίση, αποτέλεσμα ριψοκίνδυνων τοποθετήσεων απ’ όλες σχεδόν τις τράπεζες και στις δύο άκρες του Ατλαντικού. Με τις διεθνείς τιμές να κινούνται πλέον στα 117 δολάρια το βαρέλι και με προοπτική σύντομα να φθάσουν τα 120 και 130 δολάρια, η στήλη επαληθεύεται πλήρως σε προηγούμενες προβλέψεις της για το που θα οδηγηθούν τελικά οι τιμές. Αυτό που επαληθεύεται κυρίως είναι ότι οι τιμές δύσκολα θα υποχωρήσουν αισθητά αλλά και εάν ακόμα μειωθούν αυτό θα είναι μέσα στο προβλέψιμο περιθώριο του 10 – 15%, που χαρακτηρίζει το σημερινό προφίλ της μεταβλητότητας των τιμών πετρελαίου.
Όμως οι περισσότεροι διεθνείς αναλυτές πιστεύουν ότι οι τιμές του πετρελαίου θα συνεχίσουν την ανοδική πορεία τους μέχρις ότου οι τιμές μπορέσουν να αντισταθμίσουν μία σειρά υποκείμενων παραγόντων οι οποίοι και ευθύνονται για την παρούσα απότομη άνοδο (Οι τιμές έχουν αυξηθεί κατά 30% τους τελευταίους 6 μήνες). Συνολικά οι παράγοντες αυτοί έχουν ως εξής:
- Είναι εμφανές πλέον ότι η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου αδυνατεί να αντεπεξέλθει στην αυξανόμενη ζήτηση, η οποία παρά τις πρόσφατες αναθεωρήσεις προς τα κάτω (λόγω προβλεπόμενης μείωσης της οικονομικής ανάπτυξης στις χώρες του ΟΟΣΑ) εξακολουθεί να είναι ισχυρή αφού εκτιμάται στο 1,3 εκατ. βαρέλια την ημέρα μέσο όρο για το 2008.
- Η παραγωγή πετρελαίου από τις εκτός ΟΠΕΚ χώρες παραμένει σταθερή τα τελευταία χρόνια στα 46,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα, ενώ οι προβλέψεις για το 2008 είναι ότι αυτή θα είναι μειωμένη σε σχέση με το 2007. Οι λόγοι έχουν να κάνουν κυρίως με τις γεωγραφικές περιοχές όπου δραστηριοποιούνται οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες (δηλ οι IOC’S) οι οποίες χαρακτηρίζονται από ώριμα έως και φθίνοντα κοιτάσματα (λ.χ Βόρεια Θάλασσα, Ρωσία) αλλά και από δύσκολα βαθιά κοιτάσματα (λ.χ Βραζιλία, Δ. Αφρική, κόλπος Μεξικού). Εν τω μεταξύ το κόστος εξόρυξης για τις εταιρείες έχει αυξηθεί πολλαπλά τα τελευταία χρόνια, από 5,4 δολ/βαρέλι το 1995 στα 22,8 δολ/βαρέλι το 2007 – για υποθαλάσσιες γεωτρήσεις μεσαίου βάθους.
- Ο ΟΠΕΚ, το καρτέλ των πετρελαιοπαραγωγικών χωρών, αρνείται πεισματικά οιαδήποτε αύξηση στην παραγωγή του φοβούμενο ότι αυτό θα επηρεάσει πολύ αρνητικά τις τιμές τις οποίες έπ’ ουδενί λόγο θα ήθελε να δει κάτω των 90 δολ/βαρέλι στην τρέχουσα συγκυρία. Ο ΟΠΕΚ έχοντας διαπιστώσει ότι με τα 100 δολάρια το βαρέλι η παγκόσμια οικονομία αντέχει και δεν κινδυνεύει με άμεση κατάρρευση, προσπαθεί να μεγιστοποιήσει τα έσοδα των χωρών μελών του. Υπάρχει ακόμα ένας σημαντικός λόγος γιατί ο ΟΠΕΚ είναι κατά των αυξήσεων στην παραγωγή και αυτό έχει να κάνει με την εξάντληση των κοιτασμάτων του. Παρά το γεγονός ότι οι χώρες του ΟΠΕΚ, ιδίως αυτές γύρω από τον Περσικό Κόλπο διαθέτουν τα μεγαλύτερα αποθέματα του κόσμου, επιθυμούν να επιμηκύνουν τον χρόνο ζωής των παρά να εισπράξουν περισσότερα χρήματα τώρα. Είναι μάλιστα ενδεικτικό ότι τους τελευταίους τρεις μήνες ο ΟΠΕΚ έχει μειώσει την παραγωγή του κατά 350.000 βαρέλια την ημέρα.
- Το ασθενές δολάριο η ισοτιμία του οποίου με το ευρώ άγγιζει πλέον το 1,6. Επειδή όλες οι συναλλαγές με το πετρέλαιο γίνονται σε δολάρια η αγορά προεξοφλώντας περαιτέρω αποδυνάμωση του δολαρίου διαμορφώνει ήδη τις υψηλές τιμές πετρελαίου επιθυμώντας να μειώσει τις όποιες απώλειες από το ασθενές δολάριο.
Με την παραγωγή από τις χώρες εκτός ΟΠΕΚ στάσιμη και με προοπτικές μείωσης, με πραγματικές περικοπές από πλευράς ΟΠΕΚ και χωρίς ουδεμία προοπτική αύξησης, και με μία συνεχιζόμενη αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης ενέργειας είναι λογικό οι τιμές να ακολουθούν μία μόνιμη ανοδική τροχιά. Η δε ζήτηση πετρελαίου κίνησης, (gasoline και diesel) παρουσιάζει μία αξιοθαύμαστη ανελαστικότητα όπως δείχνουν τελευταία στοιχεία από την αγορά των ΗΠΑ όπου οι καταναλωτές κάνουν περικοπές σε άλλα μέρη του οικογενειακού προϋπολογισμού τους αλλά όχι στα καύσιμα για το αυτοκίνητό τους. Παράλληλα αυξάνεται σταθερά η ζήτηση από τις χώρες BRIC(Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) και μερικές άλλες οι οποίες εισέρχονται σε νέα φάση βιομηχανικής και οικονομικής ανάπτυξης.
Η παγκόσμια οικονομία μεταμορφώνεται και μεταβάλλεται υπό την ισχυρή πίεση νέων αναδυόμενων περιφερειακών αγορών, το μέγεθος των οποίων σύντομα θα ξεπεράσει αυτό των χωρών του ΟΟΣΑ. Στο νέο αυτό οικονομικό τοπίο το πετρέλαιο των 150 και 200 δολ/βαρέλι θα έχει προεξοφληθεί ως μία καθημερινή συνιστώσα με υψηλό μεν premium, όχι όμως ως καθοριστικός παράγων για την ανάπτυξη και ευημερία των αναδυομένων οικονομιών, αφού εδώ και καιρό ο ρόλος του πετρελαίου στην παραγωγική διαδικασία είναι εμφανώς μειωμένος σε σύγκριση με 20 ή και 30 χρόνια πριν.