Το 1959, ύστερα από πολυετείς πιέσεις από τους πετρελαιοπαραγωγούς του Τέξας, ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ επέβαλε ποσοστώσεις για τις εισαγωγές αργού πετρελαίου στις ΗΠΑ. Η ιδέα ότι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου του κόσμου ήγειρε κάποτε φραγμούς για να κρατήσει εκτός των συνόρων του το ξένο πετρέλαιο σήμερα ακούγεται γελοία. Με τις ΗΠΑ να κινδυνεύουν από έλλειψη καυσίμων, οι ποσοστώσεις εγκαταλείφθηκαν από τον Ρίτσαρντ Νίξον την άνοιξη του 1973. Ωστόσο, τα ίδια επιχειρήματα υπέρ των ποσοστώσεων που χρησιμοποιήθηκαν τότε χρησιμοποιούνται και σήμερα αν και σε διαφορετικό τομέα δραστηριότητας.
Οι Αμερικανοί πετρελαιοπαραγωγοί υποστήριζαν ότι η προστασία της εγχώριας βιομηχανίας ήταν ζωτικής σημασίας για την εθνική ασφάλεια και πως η Αμερική έπρεπε να επενδύσει σε παραγωγικό δυναμικό ώστε να μην αντιμετωπίσει πρόβλημα σε περίπτωση που η προσφορά από το εξωτερικό σταματούσε. Σήμερα, τα ίδια επιχειρήματα επικαλείται η αμερικανική βιομηχανία αιθανόλης, προτάσσοντας το θέμα της ενεργειακής ασφάλειας, με αποτέλεσμα οι Αμερικανοί παραγωγοί να προστατεύονται από δασμό εισαγωγής ύψους 54 σεντς ανά γαλόνι. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση η βασική ανησυχία είναι η υποτιθέμενη περιβαλλοντική επίπτωση αλλά τα αποτελέσματα είναι παρόμοια: οι παραγωγοί της περιοχής προστατεύονται από δασμούς και οι Βρυξέλλες εξετάζουν το ενδεχόμενο να επιβάλουν και πρόσθετους περιορισμούς επί των εισαγωγών.
Ωστόσο, η παράλληλη αύξηση στις τιμές των τροφίμων και του πετρελαίου θα αλλάξει, λογικά, το σκεπτικό αυτό. Τα βιοκαύσιμα, όπως η αιθανόλη, δεν είναι ο μοναδικός λόγος που αυξάνονται οι τιμές των τροφίμων.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι η χρήση καλλιεργειών, όπως του καλαμποκιού, για την παραγωγή βιοκαυσίμων ευθύνεται μόνο για το περίπου 20% των ανατιμήσεων της τελευταίας διετίας. Σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις, ο αντίκτυπος των βιοκαυσίμων είναι ακόμη πιο μικρός. Αλλά είναι σαφές ότι έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή, στην οποία οι τιμές των τροφίμων και των καυσίμων είναι άμεσα συνδεδεμένες, περισσότερο από ποτέ άλλοτε.
Συνειδητοποιώντας το αυτό, ορισμένες οικολογικές οργανώσεις παροτρύνουν τους φορείς χάραξης πολιτικής να σταματήσουν την παραγωγή βιοκαυσίμων. Μάλιστα, κάποιοι πολιτικοί, όπως ο Βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν, έσπευσαν να ανταποκριθούν στις εκκλήσεις τους ζητώντας την αναθεώρηση της πολιτικής που εφαρμόζεται για τα βιοκαύσιμα. Ωστόσο, το να μπει φρένο στην επέκταση των βιοκαυσίμων δεν είναι κάτι εύκολο, με το πετρέλαιο στα 120 δολάρια και στην παρούσα οικονομική συγκυρία.
Οι φορείς χάραξης πολιτικής μπορούν να βοηθήσουν να μειωθεί η ζήτηση: Τα νέα πρότυπα οικονομίας καυσίμου για τα αυτοκίνητα στις ΗΠΑ θα είναι ένα βήμα.
Η αύξηση των φόρων για τα καύσιμα θα είναι μια ακόμη καλύτερη κίνηση. Ομως για να αλλάξει το μοντέλο της ζήτησης θα χρειαστεί αρκετός χρόνος. Εν τω μεταξύ, καθώς ο κόσμος συνηθίζει στις υψηλές τιμές της ενέργειας, πρέπει να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη προσφορά.
Πέρυσι, τα βιοκαύσιμα συνέβαλαν περίπου κατά 1,3% στην παγκόσμια πετρελαϊκή προσφορά. Αν και μικρό, το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από το ποσοστό συμβολής της Ινδονησίας, μιας χώρας από τα πρώτα μέλη του ΟΠΕΚ. Τα επόμενα χρόνια, δε, η συμβολή τους αναμένεται να είναι πολύ μεγαλύτερη. Αν αυτή η προσφορά χαθεί, το πετρέλαιο θα γίνει ακόμη πιο ακριβό και ακριβότερο πετρέλαιο σημαίνει επίσης ακριβότερα τρόφιμα.
Η λύση είναι κοντά
Η λύση δεν είναι ούτε τα βιοκαύσιμα «δεύτερης γενιάς», όπως η κυτταρινική αιθανόλη, που παράγονται από άχυρα ή άλλα φυτικά κατάλοιπα, διότι βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της ανάπτυξης. Λύση υπάρχει: ΗΠΑ και Ευρώπη μπορούν να ανοίξουν τις αγορές τους σε μεγαλύτερες ποσότητες βραζιλιάνικης αιθανόλης από ζαχαροκάλαμο.
Η Βραζιλία μπορεί να αυξήσει σημαντικά την παραγωγή της, εκμεταλλευόμενη εκτάσεις που σήμερα χρησιμοποιούνται ως βοσκοτόπια.
Θα βοηθούσε επίσης και η ανάπτυξη βιοκαυσίμων σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, αν γινόταν με τρόπο που να μην εμποδίζει απαραιτήτως την προσφορά τροφίμων.
Το σίγουρο είναι ότι κάθε προσπάθεια ενεργειακής ανεξαρτησίας είναι καταδικασμένη εκ προοιμίου.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 03-04/05/2008)