Πλέον οἱ βαρειές ἐπιπτώσεις τοῦ πολέμου στήν Οὐκρανία στό ἐνεργειακό πεδίο ἐπιβαρύνουν τήν οἰκονομική κατάσταση καί προοπτική τῆς εὐρωπαϊκῆς οἰκονομίας, μέ ἐκτόξευση τοῦ κόστους ἐνέργειας καί πιέσεις στασιμοπληθωρισμοῦ.
Oἱ ἐξελίξεις πού διαμορφώνει ἡ ξέφρενη κούρσα τῆς τιμῆς τοῦ φυσικοῦ ἀερίου καί ἕνας συνδυασμός παραγόντων πού ἐπιτείνουν τό πρόβλημα τιμῶν ἠλεκτρικοῦ ρεύματος φέρνουν σέ ἀπόγνωση τίς κυβερνήσεις πού ὑποχρεώνονται νά σβήνουν καί νά ξαναγράφουν προϋπολογισμούς, ἀναζητοῦντες μιά ἀποτελεσματική συνταγή διαχειρίσεως.
Ἐδῶ καί μῆνες ὁ εὐρωπαϊκός νότος μέ ἐπί κεφαλῆς τόν γαλλοϊταλικό ἄξονα, θέτει μετ’ ἐπιτάσεως τήν ἀλλαγή τοῦ Συμφώνου Σταθερότητος καί τῶν δημοσιονομικῶν κανόνων στοχεύοντας ἄρδην τά δομικά συστατικά πού διέπουν τήν εὐρωπαϊκή κοινότητα. Ἐπιδιώκουν τήν καθιέρωση ἑνός πλαισίου πού θά προωθεῖ-εὐνοεῖ τήν μείωση τοῦ δημόσιου χρέους, θά προσφέρει μεγαλύτερη δημοσιονομική εὐελιξία μέ προτεραιότητα στίς ἐπενδύσεις καί θά περιορίζει αἰσθητά τίς περικοπές στίς κοινωνικές δαπάνες.
Μέ τήν γηραιά ἤπειρο νά ἀπειλεῖται ἀπό βαθύτερη ὕφεση ἀπό ὅ,τι ἀνεμένετο πρίν ἀπό λίγες μόνον ἑβδομάδες, καί τόν πληθωρισμό νά ἐκτοξεύεται στό 10% πρίν ἀπό τό τέλος τοῦ ἔτους, ἐκτιμᾶται ὅτι δέν ἦλθε ἡ ὥρα γιά οὐσιαστική συζήτηση, ἀφοῦ οἱ κυβερνήσεις θά πρέπει νά συνεχίζουν νά ἐξαντλοῦν τά ὅποια δημοσιονομικά περιθώρια προκειμένου νά στηρίζουν τά εἰσοδήματα τῶν νοικοκυριῶν.
Ἡ Γερμανία, πού μέχρι καί πρίν ἀπό ἕνα μῆνα ἔκανε λόγο μέσῳ τοῦ ὑπουργοῦ Οἰκονομικῶν Κρίστιαν Λίντνερ γιά τήν ἀνάγκη δημοσιονομικῆς πειθαρχίας σέ εὐρωπαϊκό ἐπίπεδο μετά τά δύσκολα χρόνια τῆς πανδημίας, πού βλέπει ἀκόμη καί κατάρρευση τῆς ἐνεργειακῆς της ἀγορᾶς, θά ἔλθει ἀντιμέτωπη μέ διψήφιο πληθωρισμό γιά πρώτη φορά μετά 70 χρόνια, ὁπότε ἔχει ἄλλες προτεραιότητες αὐτή τήν στιγμή. Ὅπως ἐκτιμᾶται, ἐκτός ἀπό τήν Γερμανία, ἡ Ὁλλανδία, ἡ Φινλανδία, ἡ Αὐστρία καί οἱ χῶρες τῆς Βαλτικῆς πού τούς ἀκολουθοῦν, θά ἐπιδιώξουν νά καθυστερήσουν ὅσο μποροῦν τήν ἀλλαγή τῶν κανόνων, καθώς βιώνουν μέ ὀξύτητα τήν ἐνεργειακή κρίση.
Τήν ἴδια ὥρα, ἡ ΕΚΤ ἑτοιμάζεται νά υἱοθετήσει μία πιό ἐπιθετική νομισματική πολιτική, σέ σχέση μέ τό πρόσφατο παρελθόν, αὐξάνοντας τά βασικά ἐπιτόκια, προκειμένου νά τιθασεύσει τόν καλπάζοντα πληθωρισμό. Ὁ ὑπεύθυνος χαράξεως πολιτκής τῆς ΕΚΤ Μάρτινς Κάζακ μιλᾶ γιά μεγάλη αὔξηση στά ἐπιτόκια ἀπό τήν Εὐρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ἐπισημαίνοντας ὅτι ἡ ὕφεσις στήν Εὐρωζώνη εἶναι πλέον πολύ πιθανή, ἀλλά δέν εἶναι ἀρκετή ὥστε νά ὁδηγήσει στήν ἀποκλιμάκωση τῶν πληθωριστικῶν πιέσεων.
Σέ αὐτό τό σκηνικό κάποιοι ἀπό τά λεγόμενα «γεράκια» τῆς ΕΚΤ ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ αὔξησις τῶν ὀνομαστικῶν ἐπιτοκίων, χωρίς τήν ἐφαρμογή δημοσιονομικῆς λιτότητος ἀπό τίς κυβερνήσεις, ὄχι μόνο δέν ἐπιλύει τό πληθωριστικό πρόβλημα ἀλλά ἐνδεχομένως καί νά τό ἐπιδεινώνει. «Ὡς ἀποτέλεσμα, θά προέκυπτε ἕνας φαῦλος κύκλος αὐξήσεως τῶν ὀνομαστικῶν ἐπιτοκίων, αὐξήσεως τοῦ πληθωρισμοῦ, οἰκονομικῆς στασιμότητος καί αὐξήσεως τοῦ χρέους.» «Σέ αὐτήν τήν “ἄρρωστη” κατάσταση, ἡ σφιχτή νομισματική πολιτική θά ὠθοῦσε στήν πραγματικότητα σέ ὑψηλότερο πληθωρισμό καί θά πυροδοτοῦσε ἕναν καταστροφικό δημοσιονομικό στασιμοπληθωρισμό» ὑποστηρίζουν.
Ἡ πρότασις τοῦ Βερολίνου
Ὁ ὑπουργός Οἰκονομικῶν Κρίστιαν Λίντνερ, ὁ ὁποῖος εἶναι «θιασώτης» τοῦ δόγματος Σώυμπλε, ἔχει στείλει μήνυμα γιά ἐπιστροφή στό «μονοπάτι» τῆς δημοσιονομικῆς πειθαρχίας.
Προτείνει αὐστηρότερη ἐπιβολή τῶν κανόνων γιά τά δημοσιονομικά ἐλλείμματα καί προσφέρει ὡς «ἀντάλλαγμα» περιθώρια κινήσεων σχετικά μέ τόν ρυθμό μειώσεως τοῦ χρέους. Ἡ γερμανική πρότασις ἔχει ὡς σημεῖο ἀναφορᾶς τήν αὐστηρότερη ἐπιβολή τῶν ὁρίων δαπανῶν καί ἐν γένει τήν περαιτέρω «σκλήρυνση» τῶν δημοσιονομικῶν κανόνων πού διέπουν τίς εὐρωπαϊκές οἰκονομίες.
Ἡ γερμανική πρότασις, ὅπως διετυπώθη ἀπό τόν Λίντνερ, προβλέπει ὅτι τά κράτη μέλη θά καταστήσουν δεσμευτικούς τούς λεγόμενους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους βάσει τῶν δημοσιονομικῶν κανόνων τῆς ΕΕ. Αὐτοί εἶναι δημοσιονομικοί στόχοι ἀνά χώρα στούς ὁποίους θά πρέπει νά ἐπιδιώξουν οἱ χῶρες περιορίζοντας τό δημοσιονομικό τους ἔλλειμμα στό 0,5% ἐτησίως.
Ἐάν μιά χώρα δέν τό κάνει αὐτό, ἡ Ἐπιτροπή θά μποροῦσε νά ἐκδώσει μιά προειδοποίηση ‒πού ὠνομάσθη «διαδικασία σημαντικῆς ἀποκλίσεως»‒ πρίν ξεκινήσει τήν πλήρη κύρωση μιᾶς «διαδικασίας ὑπερβολικοῦ ἐλλείμματος», ἡ ὁποία θά μποροῦσε τελικά νά ἐπιβάλει πρόστιμα στίς χῶρες πού παραβαίνουν. Ὁ Λίντνερ ἔχει ἀποκλείσει τό ἐνδεχόμενο ἀλλαγῆς τοῦ ἀνώτατου ὁρίου 3% τῆς ΕΕ στό ἐτήσιο ἔλλειμμα καί τοῦ ὁρίου χρέους 60% τῆς ΕΕ πρός τό ΑΕΠ ‒μιά κίνησις πού θά ἦταν δύσκολη σέ κάθε περίπτωση, καθώς θά ἀπαιτοῦσε ὁμοφωνία μεταξύ τῶν πρωτευουσῶν τῆς ΕΕ.
Ὡς ἀντάλλαγμα προτείνει τήν ἄρση ἑνός κανόνος πού ἀπαιτεῖ ἀπό τίς χῶρες νά μειώνουν τό πλεονάζον χρέος τους κατά 5% ἐτησίως ‒μιά ἀπαίτησις πού «ἔχει ξεπεραστεῖ ἀπό τήν πραγματικότητα» λόγῳ τῶν σωρῶν χρέους πού ἀνέλαβαν οἱ κυβερνήσεις κατά τή διάρκεια τῆς πανδημίας.
Οἱ δημοσιονομικοί κανόνες τῆς ΕΕ
Οἱ δημοσιονομικοί κανόνες τῆς ΕΕ σχετίζονται μέ τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο οἱ χῶρες διαχειρίζονται τά δημόσια οἰκονομικά τους. Στόν πυρῆνα τους εἶναι ὅτι τό ἐτήσιο δημοσιονομικό ἔλλειμμα πρέπει νά περιορίζεται στό 3% τοῦ ΑΕΠ καί τό συνολικό δημόσιο χρέος νά μήν ξεπερνᾶ τό 60%.
Αὐτοί οἱ κανόνες τά τελευταῖα τρία χρόνια ἦταν σέ ἀναστολή, μέ στόχο νά ἐπιστρέψουν τό 2023. Μέ τά χρόνια, ὁ τρόπος λειτουργίας τῶν κανόνων ἔχει γίνει ὑπερβολικά περίπλοκος. Ἐπί πλέον, τό οἰκονομικό τοπίο ἔχει ἀλλάξει: ἔχουμε αὔξηση τοῦ δημόσιου χρέους, μεγάλη ἀνάγκη γιά κρατικές ἐπενδύσεις πού θά βοηθήσουν τήν Εὐρώπη νά γίνει πράσινη καί ψηφιακή καί τώρα ὁ πόλεμος τῆς Ρωσσίας στήν Οὐκρανία. Ἡ ἄμεση ἐπιστροφή στήν πιστή ἐφαρμογή τοῦ ὑφιστάμενου εὐρωπαϊκοῦ δημοσιονομικοῦ πλαισίου θά ἀπαιτοῦσε ὑπερβολική δημοσιονομική προσαρμογή, ἰδιαίτερα σέ ὁρισμένες χῶρες μέ ὑψηλά ἐπίπεδα χρέους, προκειμένου αὐτές νά μήν ἐνταχθοῦν στήν Διαδικασία Ὑπερβολικοῦ Ἐλλείμματος.
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")