Σε ένα νέο κόσμο, στο "Σημείο Κορύφωσης", μάς φέρνουν τα σημερινά επίπεδα των τιμών του πετρελαίου, όπου η ερώτηση που τίθεται, δεν είναι μόνο "πόσο ψηλά μπορούν να φθάσουν", αλλά επίσης "ποια θα είναι η αντίδραση", υποστηρίζει ο Ντάνιελ Γέργκιν, πρόεδρος της αμερικανικής εταιρίας συμβούλων σε θέματα ενέργειας Cambridge Energy Research Associates (CERA), σε άρθρο του στη βρετανική οικονομική εφημερίδα "Φαϊνάνσιαλ Τάιμς".
"Πρόκειται για το σημείο όπου το πετρέλαιο αρχίζει να χάνει την καθολική κυριαρχία του στις μεταφορές;", διερωτάται ο Ντάνιελ Γέργκιν. Ο διακεκριμένος ειδικός - συγγραφέας του πολύκροτου βιβλίου "Το έπαθλο: η επική αναζήτηση για πετρέλαιο, χρήμα και ισχύ" - αποδίδει τα σημερινά υψηλά επίπεδα τιμών αφενός σε ένα "σοκ ζήτησης", το οποίο πυροδοτήθηκε από εξαιρετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας επί σειρά ετών, ένα σοκ πιο ήπιο από τα "σοκ προσφοράς" τα οποία προκάλεσαν οι διακοπές της προσφοράς της δεκαετίας του '70. Αφετέρου, σε αυτό που ο ίδιος αποκαλεί "σοκ δολαρίου", το οποίο προκλήθηκε από την πτώση του δολαρίου και από το γεγονός ότι οι επενδυτές χρησιμοποιούν το πετρέλαιο και άλλα εμπορεύματα ως χρηματοοικονομικό εργαλείο.
Προειδοποιεί ο Γέργκιν ότι το γεγονός πως ο κόσμος κατάφερε να αντεπεξέλθει με άνεση στα 80 δολάρια το βαρέλι σε ένα περιβάλλον ισχυρών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης, δεν σημαίνει ότι θα απορροφηθεί τόσο εύκολα μια τιμή, η οποία έχει αυξηθεί κατά 60% σε μία συγκυρία πιστωτικής κρίσης.
Το βαρύ τίμημα έχει αρχίσει ήδη να καταβάλλεται, καθώς οι αεροπορικές εταιρίες βρίσκονται σε κατάσταση σοκ προχωρώντας σε νέες χρεώσεις, οι αυτοκινητοβιομηχανίες κλυδωνίζονται και οι εταιρίες λιανικών πωλήσεων παρακολουθούν τη συρρίκνωση των πορτοφολιών των πελατών τους. Η άνοδος των τιμών των τροφίμων αντικατοπτρίζει, εν μέρει, τον αντίκτυπο από το υψηλότερο ενεργειακό κόστος.
Ο πρόεδρος της CERA διαπιστώνει τρία εμπόδια στην ανταπόκριση της προσφοράς στο πρόβλημα. Κατ΄ αρχήν το πρόβλημα του χρόνου, καθώς οι τιμές του πετρελαίου επιμένουν σε υψηλά επίπεδα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ απαιτούνται πολλά χρόνια για την ανάπτυξη νέων πηγών προσφοράς. Ο δεύτερος παράγοντας είναι η πρόσβαση σε νέες πηγές. Και ο τρίτος παράγοντας είναι η αύξηση του κόστους, καθώς ενώ οι πολίτες εστιάζουν την προσοχή τους στο τι συμβαίνει στις αντλίες στα πρατήρια, αυτό που απασχολεί τις πετρελαϊκές εταιρίες είναι η αύξηση του δικού τους κόστους.
Το κόστος ανάπτυξης νέων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια και η τιμή ενοικίασης ενός σκάφους για εξορύξεις σε μεγάλο βάθος αγγίζει σήμερα τα 600.000 δολάρια την ημέρα - αν υπάρχει διαθέσιμο - σε σύγκριση με 125.000 δολάρια την ημέρα προ τετραετίας. Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού περιπλέκει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα, καθώς περισσότεροι από τους μισούς επαγγελματίες του κλάδου απέχουν λιγότερο από δέκα χρόνια από τη συνταξιοδότηση.
Αναζητώντας τρόπους βελτίωσης της εικόνας της προσφοράς, ο Γέργκιν επισημαίνει ότι το πρόσφατο μήνυμα, το οποίο έστειλε η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας για το βαθμό επάρκειας της μελλοντικής προσφοράς, δεν έχει να κάνει με τη διαπίστωση ότι δεν υπάρχουν οι πόροι, αλλά με τον πιθανό κίνδυνο να μην προχωρήσουν οι απαιτούμενες επενδύσεις έγκαιρα, λόγω της αύξησης του κόστους ανάπτυξης και λόγω του ότι κυβερνήσεις θέτουν περιορισμούς στην πρόσβαση ή αναβάλλουν αποφάσεις.
Για τον πρόεδρο της CERA, η βασική ανάγκη σε μια περίοδο "πετρελαϊκού σοκ" είναι η ενθάρρυνση έγκαιρων επενδύσεων που θα εκτονώσουν τις πιέσεις, η ενθάρρυνση αποτελεσματικής λήψης αποφάσεων εκ μέρους των χωρών που κατέχουν τους ενεργειακούς πόρους και η διευκόλυνση πολύπλοκων προγραμμάτων που θα φέρουν επιπρόσθετη προσφορά. Τονίζει ο Γέργκιν ότι χωρίς την υποστήριξη που παρείχε η Ουάσινγκτον στον δυναμικότητας 1 εκατομυρίων βαρελιών πετρελαίου την ημέρα αγωγό Μπακού-Τιφλίδας-Τσεϊχάν, δεν θα υπήρχε ροή αυτών των νέων ποσοτήτων αργού προς τη Μεσόγειο.
Η επιβολή "φόρου στα υπερκέρδη των πετρελαϊκών εταιριών" ή άλλων φόρων είναι ελκυστική πολιτικά, αλλά ενδέχεται να περιορίσει τις επενδύσεις και να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγή.
Πριν από δύο χρόνια, η CERA ετοίμασε το δικό της σενάριο σχετικά με το "Σημείο Κορύφωσης", για να ερευνήσει το πώς οι διακοπές της προσφοράς και η καθυστέρηση στην ανάπτυξη νέων πηγών προσφοράς μπορούσε να οδηγήσει στα 120 με 150 δολάρια το βαρέλι. Δεν έλαβε, ωστόσο, υπόψη τον πλήρη αντίκτυπο της ταχύτατης αύξησης του κόστους και δεν έλαβε καθόλου υπόψη την πτώση του δολαρίου και το πώς αυτό προκάλεσε συρροή επενδυτών στο πετρέλαιο.
Στο ερώτημα που έθετε το σενάριο αυτό, το "ποια είναι η απάντηση σε αυτά τα υψηλά επίπεδα τιμών;" ο Γέργκιν εκτιμά ότι η απάντηση, ήδη, ξεδιπλώνεται μπροστά μας, με όρους χάραξης πολιτικής από κυβερνήσεις, τεχνολογίας, αντίδρασης καταναλωτών και χάραξης στρατηγικής εκ μέρους επιχειρήσεων.
Στα τέλη του 2007, καθώς οι τιμές του πετρελαίου όδευαν προς τα 100 δολάρια το βαρέλι, το Κογκρέσο ψήφισε τον πρώτο νόμο στα τελευταία 32 χρόνια για την ενεργειακή απόδοση των αυτοκινήτων. Πλέον, οι καταναλωτές θέλουν να αγοράζουν ενεργειακή απόδοση και όχι οχήματα ελεύθερου χρόνου και τα υβριδικά μετατίθενται από το περιθώριο στην περιοχή της δεσπόζουσας τάσης.
Αν και η αντίδραση κατά των βιοκαυσίμων έχει ενταθεί λόγω της ανόδου των τιμών των καυσίμων, ο Ντάνιελ Γέργκιν εκτιμά ότι τα βιοκαύσιμα θα καταλαμβάνουν ένα όλο και μεγαλύτερο τμήμα της "δεξαμενής" των καυσίμων αυτοκίνησης.
Για τον πρόεδρο της CERA, βρισκόμαστε ήδη στο "Σημείο Κορύφωσης". Το πετρέλαιο χάνει ήδη την απόλυτη κυριαρχία του στις επίγειες μεταφορές. Θα διατηρήσει την κυριαρχία του για αρκετά χρόνια, αλλά, όπως ποτέ στο παρελθόν, θα μοιράζεται την αγορά μεταφορών και με άλλες πηγές.
(Από www.express.gr , 28/05/2008)