Σημαντική επιβράδυνση της ελληνικής οικονομίας μέσα στους επόμενους μήνες περιμένει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, όπως προκύπτει από την έκθεση του γ’ τριμήνου.
Η πρόβλεψη αποδίδεται στην αρνητική επίδραση του πληθωρισμού στο διαθέσιμο εισόδημα, αλλά και στην κατανάλωση, στην υποχώρηση που αναμένεται στην οικονομική δραστηριότητα στους κύριους εμπορικούς εταίρους της χώρας (κυρίως τους ευρωπαϊκούς), στην άνοδο των επιτοκίων δανεισμού, αλλά και στη σταδιακή άρση των μέτρων στήριξης.
Το Γραφείο Προϋπολογισμού μιλά ουσιαστικά για «ομαλή προσγείωση» το 2023, ενώ χαρακτηρίζει ως εξαιρετικά κρίσιμο παράγοντα τον ρυθμό απορρόφησης των ευρωπαϊκών πόρων και τον βαθμό υλοποίησης των επενδύσεων που χρηματοδοτούνται από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στον «πολιτικό κίνδυνο»: στην αβεβαιότητα για τον σχηματισμό σταθερής κυβέρνησης στις επερχόμενες εκλογές πρέπει να προστεθεί η όξυνση της πολιτικής πόλωσης.
Σύμφωνα με το ΓΠΚΒ, οι σημαντικότεροι κίνδυνοι προέρχονται από τον πληθωρισμό και την αύξηση των επιτοκίων. Ο πληθωρισμός μειώνει το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, ενώ τα υψηλά επιτόκια περιορίζουν τη ρευστότητα και επιβαρύνουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, δημόσιου και ιδιωτικού.
Ο ρυθμός μεγέθυνσης περιορίστηκε σημαντικά κατά το γ’ τρίμηνο (2,8%) σε σχέση με τα δύο προηγούμενα (7,8% και 7,1%), με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί σε 5,9% την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2022.
«Οι κίνδυνοι για την εγχώρια οικονομία για το 2023 παραμένουν αυξημένοι» αναφέρει η έκθεση, ενώ κατά κύριο λόγο αποδίδονται στις γεωπολιτικές εξελίξεις, στην εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία και στην ενεργειακή κρίση. Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι προέρχονται από τον πληθωρισμό και την αύξηση των επιτοκίων.
Για την πορεία των βασικών οικονομικών δεικτών, στην έκθεση υπογραμμίζονται, μεταξύ των άλλων, τα εξής:
* Η ανεργία συνεχίζει να μειώνεται και το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να διευρύνεται, ενώ ο πληθωρισμός παρουσιάζει στοιχεία αποκλιμάκωσης κατά τους τελευταίους δύο μήνες.
* Τα δημοσιονομικά στοιχεία διατηρούν την αισθητή βελτίωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος, διευρύνοντας το πρωτογενές πλεόνασμα που καταγράφηκε στην Έκθεση του β’ τριμήνου, επιβεβαιώνοντας ότι ο φετινός δημοσιονομικός στόχος θα επιτευχθεί με ασφάλεια.
Δημόσιο χρέος
Αναφορικά με το δημόσιο χρέος, η έκθεση του ΓΠΚΒ σημειώνει πως η αυξανόμενη αβεβαιότητα στις διεθνείς αγορές και η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής έχουν επηρεάσει αυξητικά τις αποδόσεις των δεκαετών τίτλων τόσο του ελληνικού κράτους όσο και άλλων χωρών της Ευρωζώνης, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μια σταθερή ανοδική τάση από τα μέσα του 2021.
Ωστόσο, από τον Οκτώβριο του 2022 διαφαίνεται μια αντιστροφή της τάσης, παρά τη διατήρηση των αποδόσεων σε υψηλά επίπεδα. Δεν είναι ξεκάθαρο, ωστόσο, αν η μείωση οφείλεται σε μια βραχυχρόνια μεταβολή της σειράς ή αν η πτωτική τάση θα επικρατήσει.
Η διαφορά (spread) των ελληνικών 10ετών τίτλων από τους αντίστοιχους της Ευρωζώνης έχει αυξηθεί τους τελευταίους μήνες, με εξαίρεση τους ιταλικούς. Συγκεκριμένα, στις 5 Δεκεμβρίου 2022, η διαφορά από τους γερμανικούς τίτλους είχε διαμορφωθεί στις 199,2 μονάδες βάσης (από 161,3 στις 30/11/2021), από τους πορτογαλικούς τίτλους στις 107,7 μονάδες βάσης (από 93,4 στις 30/11/2021) και από τους ιταλικούς στις 9,6 μονάδες βάσης (από 29,5 στις 30/11/2021).
Θεσμοί
Ιδιαίτερη αναφορά, τέλος, γίνεται και στους θεσμούς. «Η αποτελεσματική λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών παρέχει προστασία και αποτελεί μοχλό ενίσχυσης της εύρυθμης λειτουργίας της οικονομίας» σημειώνει η έκθεση και προσθέτει: «Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος, η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και η ελευθερία του Τύπου παρέχουν τις θεσμικές εγγυήσεις για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, ώστε να συνεχίζεται απρόσκοπτα η οικονομική δραστηριότητα, τη δικαιότερη αναδιανομή του εισοδήματος, ώστε να διασφαλίζεται η πολιτική ομαλότητα, και τη διαφάνεια και λογοδοσία στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος, ώστε να επιτυγχάνεται η δημοσιονομική σταθερότητα. Το πολιτικό σύστημα θα πρέπει να έχει συνεχή στόχο τη συστηματική ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών ώστε να αποφευχθεί ενδεχόμενη υποβάθμιση της ποιότητας διακυβέρνησης και της εμπιστοσύνης στο κράτος δικαίου, κάτι που θα επέφερε αρνητικές οικονομικές συνέπειες μακροχρόνια».
Η πρόσφατη επιβράδυνση του πληθωρισμού και πώς θα εξελιχθεί
Η επιβράδυνση του πληθωρισμού κατά τους τελευταίους δύο μήνες αποδίδεται σε σημαντικό βαθμό στο «αποτέλεσμα βάσης» (base effect), καθώς η μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή γίνεται σε σύγκριση με μήνες όπου είχαν ήδη καταγραφεί αυξήσεις. «Αναμένουμε πως, εφόσον δεν προκύψει κάποια νέα διαταραχή στις τιμές της ενέργειας, η επιβράδυνση του πληθωρισμού θα συνεχιστεί στους πρώτους μήνες του επόμενου έτους. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει η αβεβαιότητα όσον αφορά την ταχύτητα αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού και το χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί για να επανέλθει κοντά στο επίπεδο του 2% μεσοπρόθεσμα» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
Σημειώνεται επίσης ότι «καθοριστικό ρόλο για τη σταθεροποίηση των πληθωριστικών προσδοκιών και την υποχώρηση του πληθωρισμού παίζει η περιοριστική νομισματική πολιτική». Όπως είναι αναμενόμενο, οι αυξήσεις των επιτοκίων έχουν αρνητικές επιπτώσεις στον ρυθμό μεγέθυνσης. Ο τραπεζικός δανεισμός καθίσταται ακριβότερος, περιορίζοντας τη ρευστότητα των επιχειρήσεων, αλλά και επιβαρύνοντας την εξυπηρέτηση του χρέους, δημόσιου και ιδιωτικού.
Ιδιαίτερα ανησυχητική χαρακτηρίζεται η εικόνα του εξωτερικού τομέα. Η βελτιωμένη πορεία του τουρισμού δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, ούτε σε όρους συνολικού ρυθμού μεγέθυνσης ούτε σε όρους βελτίωσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Η επιδείνωση του εξωτερικού τομέα, σε συνδυασμό με τη δημοσιονομική επιβάρυνση της πανδημίας, σηματοδοτεί την επιστροφή των λεγόμενων «δίδυμων ελλειμμάτων» της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή του δημοσιονομικού ελλείμματος και του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Ενώ το πρώτο είναι σε τροχιά εξισορρόπησης, αυτό δεν έχει προκαλέσει και εξισορρόπηση του δεύτερου, όπως θα έπρεπε να συμβεί θεωρητικά. Χρειάζεται επομένως προσοχή στον εξωτερικό τομέα της οικονομίας προκειμένου να μην εξελιχθεί σε σοβαρή μακροοικονομική ανισορροπία.
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")