Τις ημέρες αμέσως πριν και μετά την Παγκόσμια Ημέρα του Περιβάλλοντος διαβάζουμε άλλοτε απογοητευτικές διαπιστώσεις και άλλοτε ευχολόγια για την τωρινή και τη μελλοντική κατάσταση στην Ελλάδα, που δεν περιέχουν, με καμία εξαίρεση σχεδόν, κανένα ποσοτικό στοιχείο. Είτε λέγονται είτε γράφονται από «ειδικούς» επιστήμονες ή ανίδεους πολιτικούς, βοηθούν ελάχιστα και ενίοτε δημιουργούν συναισθήματα απόγνωσης, που οδηγούν σε κυνισμό και απραξία.
Οι φυσικές καταστροφές είναι ένα απτό παράδειγμα του πώς το περιβάλλον εκδικείται, κατά το προσφιλές κλισέ των ΜΜΕ, και είναι κάτι στο οποίο μπορούν να γίνουν μερικές ποσοτικές εκτιμήσεις. Ας δούμε, λοιπόν, τι θα γίνει αν συνεχιστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, κατά ένα μέτριο σενάριο. Οι πλημμύρες που παρατηρούμε κάθε 50 χρόνια θα παρουσιάζονται κάθε περίπου 2 χρόνια, τουλάχιστον αν δεχτούμε έρευνες για το τι θα γίνεται στη Βόρεια Ευρώπη.
Αν ο περίφημος σχεδιασμός μας δεν λάβει υπόψη τέτοιου είδους σενάρια και δεν περιλάβει πρόβλεψη για ικανή διαχείριση των ομβρίων υδάτων, μπορεί να δούμε πλημμύρες με αποτελέσματα ανάλογα, ανά μονάδα πληθυσμού, αυτών που είδαμε στη Βιρμανία πριν από ένα μήνα, κάθε μερικά χρόνια.
Ας δούμε επίσης τι συμβαίνει στις παραλίες μας, εκεί όπου ζούμε κάθε χρόνο την αμέριστη ελαφρότητα του καλοκαιριού. Πολλές παραλίες στην Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια υποχωρούν κατά ένα μέτρο τον χρόνο, δηλαδή χάνεται ένα μέτρο πλάτους από διάβρωση. Με την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, που μερικοί υπολογίζουν στην Ελλάδα στο ένα εκατοστό τον χρόνο, η διάβρωση θα πολλαπλασιαστεί. Με τέτοιους ρυθμούς, σε 20 χρόνια πολλές προσφιλείς παραλίες θα έχουν εξαφανιστεί.
Οι μεγάλες καταιγίδες θα διεισδύουν περισσότερο στην πρώην ξηρά.
Τι φταίει; Εμείς, που ψηφίζουμε κυβερνήσεις με τέτοια περιβαλλοντική αφέλεια (ας είμαστε επιεικείς) που θυμίζει παιδικά κόμικς, οι οποίες δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι χάνουμε την Ελλάδα κομμάτι κομμάτι. Φταίνε τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα που παραποιούν το φυσικό ανάγλυφο της ακτογραμμής με προσθήκες λιμανιών, δρόμων, κατασκευών, ενίοτε ακόμη και κολυμβητικών δεξαμενών. Ακόμη και ο Κάφκα θα γελούσε μαζί μας.
Κατασκευάζουμε ακόμη και τον 21ο αιώνα δρόμους πάνω στις παραλίες για να αξιοποιήσουμε ακίνητα, και προξενούμε έτσι διάβρωση που θα τα απαξιώσει μέσα σε μία ή δύο δεκαετίες. Ένα άλλο εξόφθαλμο παράδειγμα: σχεδιάζουμε το 6ο μεγαλύτερο διαμετακομιστικό λιμάνι στον κόσμο στην πεδιάδα της Μεσσαράς δίπλα στη Φαιστό και σε μερικές από τις πιο όμορφες παραλίες της Κρήτης, την Αγία Γαλήνη και τα Μάταλα. Η Βόρεια Κρήτη είναι το χαρακτηριστικό παράδειγμα κοντόφθαλμης αυθαιρεσίας. Χωρίς χωροταξία, αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων και μετρήσεις περιβαλλοντικών παραμέτρων, όπως οι κυματισμοί και τα ρεύματα, σχεδιάζονται λιμάνια και απίστευτες παρεμβάσεις.
Σε όλη την Ελλάδα μερικοί ημέτεροι ασύστολοι έμποροι-«μηχανικοί» σχίζουν τα ιμάτιά τους ότι πάσχουμε από έλλειψη λιμανιών, ώστε να μαζέψουν περισσότερες μελέτες και ό,τι άλλο τις συνοδεύει στη χώρα της διαπλοκής.
Οι φυσικές καταστροφές, όπως ο πρόσφατος τυφώνας στη Βιρμανία και ο σεισμός στην Κίνα, που αθροιστικά πήραν πάνω από 100.000 ζωές, μας υπενθυμίζουν ότι ένα φυσικό φαινόμενο δεν γίνεται φυσική καταστροφή παρά μόνον όταν οι κυβερνήσεις δεν είναι προετοιμασμένες από πριν για το ενδεχόμενο και δεν έχουν μεριμνήσει για την εκπαίδευση των πολιτών τους.
Αυτό είναι που μας λείπει στην Ελλάδα, εκπαίδευση και ενημέρωση ώστε να γνωρίζουμε όλοι τις βασικές αρχές προστασίας της πατρίδας μας και να αναπτύξουμε την κοινή λογική που χρειάζεται για να θέτουμε τις σωστές ερωτήσεις στους αναίσχυντους κοντόφθαλμους οπαδούς (πολιτικούς, επιχειρηματίες και «μηχανικούς») του αναπτυξιακού μοντέλου της Ελλάδας του 1950 «ανάπτυξη και ό,τι πάρει ο χάρος».
Για τους περισσότερους πολιτικούς που τώρα τελευταία έχουν καταλάβει ότι το περιβάλλον «πουλάει»- όχι μόνο λόγια, κυρίες και κύριοι, έργα. Δεν είναι δυνατόν σχεδόν σύσσωμη η συμπολίτευση να επικρίνει τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ για την αλαζονεία του σε περιβαλλοντικά θέματα, και μετά να ψηφίζει το χωροταξικό νομοσχέδιο. Ας αναρωτηθούν λοιπόν οι βουλευτές με περιβαλλοντική συνείδηση μήπως είναι τυχαίο ότι οι μηχανικοί περιβάλλοντος, απόφοιτοι ελληνικών Πολυτεχνείων, δεν έχουν εργασιακά δικαιώματα. Γιατί δεν υπάρχει ανεξάρτητο υπουργείο Περιβάλλοντος;
Γιατί ακόμη δίνονται μελέτες έργων και περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε ημέτερους αποκλειστικούς προμηθευτές με κατευθείαν αναθέσεις; Μήπως γι' αυτούς τους λόγους η ποιότητα του αστικού μας περιβάλλοντος -φέρ' ειπείν στην Αθήνα- θυμίζει περισσότερο το Κάιρο παρά ευρωπαϊκή πρωτεύουσα;
Ξυπνήστε, κυβερνήτες μας, σε μερικά χρόνια δεν θα υπάρχουν όχι μόνο μίζες για την αναπτυξιακή σας πολιτική αλλά ούτε ρίζες.
Ο κ. Κώστας Συνολάκης είναι καθηγητής Φυσικών Καταστροφών του Πολυτεχνείου Κρήτης στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος
(Από την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 07/06/2008)