Του Ηλία Ευθυμιόπουλου
Ότι η χωματερή ή άλλως ΧΥΤΑ, των Λιοσίων έχει περιορισμένη χωρητικότητα και πεπερασμένο χρόνο ζωής, ήταν γνωστό εδώ και δεκαπέντε τουλάχιστον χρόνια. Το παράδοξο είναι πως όλοι ήλπιζαν σ’ ένα θαύμα ή σ’ ένα μάγο που θα έβγαζε τα κάστανα από τη φωτιά.
Από την άλλη μεριά, οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών και των εκπροσώπων των ΟΤΑ στη περιφέρεια της Αττικής ήταν και αναμενόμενες και προαναγγελθείσες. Ουδείς πλέον θέλει στην περιοχή του χωροθέτηση νέων χώρων υγειονομικής ταφής, όχι βέβαια για λόγους περιβαλλοντικούς, αλλά για λόγους που συνδέονται με τις αξίες της γης και τις προσδοκίες της γαιοπροσόδου. Γιατί αν πράγματι το θέμα ήταν περιβαλλοντικό, τότε τόσο οι κάτοικοι των εν λόγω περιοχών όσο και οι αιρετοί τους εκπρόσωποι θα έκαναν κάτι για να περιορίσουν την ενεξέλεγκτη απόρριψη και τους ανοιχτούς σκουπιδότοπους που εκθέτουν τη χώρα, προεδρεύουσα της Ε.Ε. και φιλοξενούσα τους Ολυμπιακούς. Όπου οι ξένοι επισκέπτες μας, όταν προσέρχονται ή αποχωρούν από το «Ελ. Βενιζέλος», δεν είναι δυνατόν να μην αναρωτηθούν για τους καπνούς που αναθρώσκουν στον αττικό ουρανό, λίγα μόνο χιλιόμετρα από τον σύγχρονο αυτοκινητόδρομο και το ακόμα πιο σύγχρονο και ευρωπαϊκών προδιαγραφών αεροδρόμιο. Πώς να τους κρύψουμε ότι είναι οι καιόμενες και παράνομες σκουπιδοαποθέσεις, μέσα στις οποίες βόσκουν πρόβατα ή περιφέρονται ρακοσυλλέκτες;
Οι αντιδράσεις προβάλλουν το επιχείρημα ότι δεν μπορεί οι περιοχές τους να υποδεχτούν και τα σκουπίδια άλλων περιοχών. Λογικό θα μπορούσε να πει κανείς, κατ’ αρχήν. Με την ίδια όμως έννοια, η Ελευσίνα και ο Ασπρόπυργος θα έπρεπε να διώξουν τις βιομηχανίες (αλήθεια, να πάνε πού;), ο Πειραιάς να κρατήσει το λιμάνι μόνο για τον εαυτό του (διότι κανείς Πειραιώτης δεν είναι ευχαριστημένος με την υπερτοπική κυκλοφορία) και οι κάτοικοι της Πλάκας να απαγορεύσουν τη διέλευση των τουριστών για να βρουν την ησυχία τους. Δυστυχώς, στις σύγχρονες κοινωνίες υπάρχουν οχλούσες δραστηριότητες. Αυτές θα πρέπει κάπως να κατανεμηθούν, όχι όμως με μοναδικό κριτήριο τις υποκειμενικές διαθέσεις των εμπλεκόμενων κοινωνικών ομάδων, αλλά το γενικό καλό. Το ζήτημα είναι ποιος το διερμηνεύει και ποιος εν τέλει μπορεί να το επιβάλει, έστω και παρά τη θέληση εκείνων που διαφωνούν.
Εκτός όμως από τα διοικητικά μέτρα, υπάρχει και η δύναμη του παραδείγματος. Το κράτος θα μπορούσε πράγματι να κάνει πολλά περισσότερα για να προωθήσει τόσο τη νομοθεσία όσο και τις πρακτικές της ανακύκλωσης. Θα μπορούσε να έχει λειτουργήσει το εργοστάσιο μηχανικής διαλογής στα Λιόσια, που κοντεύει να στοιχειώσει, και να έχει προχωρήσει τις ρυθμίσεις για τα βιομηχανικά απορρίμματα.. Να θυμίσουμε άραγε ότι στη Γερμανία το ποσοστό της ανακύκλωσης από τα υλικά συσκευασίας έχει φτάσει το 90%; Ότι μεγάλο μέρος των οργανικών πηγαίνουν για κομποστοποίηση και ότι το προς ταφήν υπόλειμμα είναι της τάξεως του 30% του αρχικού; Ο Δήμος της Αθήνας, παρά τις πολιτικές κορόνες, είναι επίσης απών. Δεν έχει ούτε τον μηχανισμό, αλλά ούτε ίσως και τη θέληση να στήσει ένα σύγχρονο σύστημα διαχείρισης των σκουπιδιών, όπως γίνεται σε όλες τις πολιτισμένες πρωτεύουσες του κόσμου. Δέσμιος μέχρι τώρα ανίερων συμμαχιών και συντεχνιών (που χρησιμοποιήθηκαν δεόντως από την προηγούμενη δημοτική αρχή), άφησε την Αθήνα στο έλεος των αντίπαλων συμφερόντων. Η νέα δήμαρχος θα τολμήσει; Θα περιμένουμε. Αν χρειαστεί, θα βοηθήσουμε. Δεν θα γίνουμε όμως συνένοχοι στην επανάληψη της κακόγουστης φάρσας του παρελθόντος.
Σε ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ (Παιδιά του Θεού) που είδαμε πρόσφατα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, η κατολίσθηση σε μια χωματερή στα βόρεια της Μανίλα παρέσυρε στον θάνατο 1.000 περίπου άτομα που είχαν στήσει τη μικρή τους παραγκούπολη κυριολεκτικά πάνω στους σωρούς των σκουπιδιών. Η κυβέρνηση αποφάσισε να κλείσει τον σκουπιδότοπο, με αποτέλεσμα την εξέγερση των όσων επέζησαν, ζητώντας να επιστρέψουν στην κόλαση που όμως ήταν και η μοναδική πηγή για το πενιχρό τους εισόδημα (από την περισσυλογή των υλικών). Οι μαύρες σημαίες που είδαμε στην Αττική – και που δυστυχώς θα ξαναδούμε- και τα συνθήματα «έξω οι χωματερές του θανάτου» είναι η άλλη όψη του τριτοκοσμικού. Ο εκσυγχρονισμός μπορεί άλλωστε να περιμένει.
(Από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 09/05/03)
* Ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος διετέλεσε υφυπουργός ΥΠΕΧΩΔΕ