Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού “Economist”, ακόμη και τώρα, που πανηγυρίζει για την εκτίναξη των κερδών της, χάρη στις υψηλές τιμές που σημειώθηκαν στη διάρκεια του πολέμου και την εκτίναξη των τιμών των μετοχών, μετά το τέλος του πολέμου, η βιομηχανία πετρελαίου αντιμετωπίζει έναν νέο κίνδυνο. Δεν θα εκπλαγεί κανείς αν πληροφορηθεί ότι το πετρέλαιο αναμειγνύεται με την ηθική τόσο καλά όσο και με το νερό. Όπως, όμως, η βιομηχανία καπνού και η Wall Street απέκτησαν μια εσφαλμένη αίσθηση ασφάλειας, επειδή επί χρόνια ακολουθούσαν τις γνωστές και σκοτεινές από ηθικής απόψεως πρακτικές τους για να πληρώσουν το τίμημα αργότερα, έτσι φαίνεται πως πλησιάζει και η ώρα για να μετρήσει τα σφάλματά της η βιομηχανία πετρελαίου. Οι λόγοι είναι πολλοί και περιλαμβάνουν ένα αιχμηρό σκάνδαλο δωροδοκίας, την αυξανόμενη πολιτική ευαισθησία του θέματος της βιομηχανίας πετρελαίου, τις αλλαγές της εταιρικής διακυβέρνησης και ορισμένες ενδεχομένως εκρηκτικές καταγγελίες.
Σκάνδαλο δωροδοκίας
Το σκάνδαλο δωροδοκίας, που σίγουρα θα οξυνθεί καθώς θα γίνουν γνωστές περισσότερες λεπτομέρειες, αφορά τη μάχη για τα συμβόλαια πετρελαίου στο Καζακστάν. Στη διάρκεια της δεκαετίας του ’90, πολλές μεγάλες πετρελαιοβιομηχανίες διεκδίκησαν το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου της περιοχής. Ανάμεσά τους η Chevron Texaco στης οποίας το διοικητικό συμβούλιο υπηρέτησε η Κοντολίζα Ράις προτού προσχωρήσει στην κυβέρνηση Μπους. Κι αν πιστέψει κανείς τις εισαγγελικές αρχές, τα στελέχη ορισμένων επιχειρήσεων επέδειξαν υπερβάλλοντα ζήλο όταν μαινόταν η μάχη.
Προ ημερών, οι ανακριτικές αρχές της Ελβετίας ανέφεραν ότι προστίθεται ακόμη μία έρευνα για δωροδοκία και ξέπλυμα χρήματος στην οποία εμπλέκεται μεταξύ άλλων η γαλλική τράπεζα Credit Agricole. Αυτή θα έπεται των ερευνών από πλευράς των αμερικανικών αρχών στις καταγγελίες για διαφθορά στην Κασπία. Τον περασμένο μήνα, εξέχων δικαστής της Νέας Υόρκης απήγγειλε κατηγορίες εναντίον δύο Αμερικανών, του Τζέιμς Γκίφεν, ανεξάρτητου τραπεζικού στελέχους που διατηρούσε στενούς δεσμούς με τον πρόεδρο του Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, και του Μπράιν Γουΐλιαμς, πρώην στελέχους της Mobil. Και οι δύο αναφέρεται ότι είχαν διαπράξει παρανομίες. Το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ εξετάζει επίσης κατά πόσον η Mobil, που τώρα έχει συγχωνευθεί με την Exxon, συμμετείχε σε σχέδιο για την καταβολή 78 εκατομμυρίων δολαρίων από αμερικανικές και ευρωπαϊκές πετρελαιοβιομηχανίες σε λογαριασμούς ελβετικών τραπεζών που ανήκαν, μεταξύ άλλων, και στον κ. Ναζαρμπάγιεφ. Η Exxon Mobil, η μεγαλύτερη πετρελαιοβιομηχανία του κόσμου, ισχυρίζεται ότι δεν γνωρίζει τίποτε για καμία παρανομία.
Ερευνα
Πρόκειται ήδη για τη μεγαλύτερη έρευνα που έχουν διεξαγάγει αμερικανικές αρχές με αντικείμενο τις καταγγελίες για δωροδοκία στο εξωτερικό. Καθώς αυτή εκτυλίσσεται, φαίνεται βέβαιο ότι θα αποκαλυφθούν πολλές εντυπωσιακές ιστορίες που θα τη διατηρήσουν στο φως της δημοσιότητας. Εμπλέκονται στην υπόθεση Ρώσοι επιχειρηματίες και πολιτικοί, πληρωμές για ταχύπλοα σκάφη και πανάκριβες γούνες και άλλες μεγάλες πετρελαιοβιομηχανίες εκτός της Mobil, μεταξύ των οποίων και εταιρείες με διασυνδέσεις σε ανώτερα κλιμάκια της κυβέρνησης Μπους πλην της κ. Ράις. Οι πετρελαιοβιομηχανίες αυτές είχαν επίσης εμπλακεί στη μάχη για τα συμβόλαια στο Καζακστάν.
Ισως, άλλωστε αποτελέσει τη σκληρότερη δοκιμασία για το αμερικανικό Νομοσχέδιο για την Ξένη Διαφθορά (FCPA) που απαγορεύει τη δωροδοκία. Όταν εισήχθη το εν λόγω νομοσχέδιο το 1977, πολλές αμερικανικές πετρελαιοβιομηχανίες διαμαρτυρήθηκαν ότι τις έθετε σε μειονεκτική θέση έναντι ξένων ανταγωνιστών τους στις συναλλαγές τους με τις περιοχές της γης, στις οποίες βρίσκεται συνήθως το πετρέλαιο και οι οποίες πάσχουν από έλλειμμα δημοκρατίας και όπου η διαφθορά αποτελεί τρόπο ζωής. Οι φόβοι αυτοί δεν ήταν απόλυτα αβάσιμοι όπως αποδεικνύεται από την τρέχουσα δίκη πρώην στελεχών της γαλλικής Elf Aquitaine (που σήμερα αποτελεί τμήμα της Total), των οποίων η δωροδοκία φαίνεται να υπήρξε κύρια ικανότητα (και κινητήριο δύναμη για τις δουλειές που έκλειναν).
Παράλληλα, όμως, οι μεγάλες πετρελαιοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν προβλήματα με το νόμο εξαιτίας της γνωστής αγάπης τους για τη φύση. Προσφάτως, νομικοί που υποστηρίζουν τον γηγενή πληθυσμό του Ισημερινού υπέβαλαν μήνυση κατά της Chevron Texaco ότι διοχετεύει μολυσμένο νερό στα παρθένα δάση της χώρας, βλάπτοντας τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Θα μπορέσουν αυτά να μεταμορφώσουν την επονείδιστη βιομηχανία και όχι μόνον στην Αμερική; Ίσως.