Έντονη ανησυχία κυριαρχεί στις Βρυξέλλες καθώς τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κινούνται όλο και περισσότερο προς τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό. 11 από τις 27 χώρες βρίσκονται πάνω από το όριο του 3% για το κρατικό έλλειμμα, με ορισμένες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες να έχουν ξεπεράσει κάτι πολύ τις χειρότερες εκτιμήσεις. Πρωταθλήτρια παραμένει η Ιταλία, με έλλειμα 7,4% του ΑΕΠ. 

Η Γαλλία βρίσκεται στο 5,5%, το Βέλγιο στο 4,4%, και η Ισπανία στο 3,6%. Από την άλλη, αρκετές κυβερνήσεις στην ανατολική Ευρώπη έχουν αυξήσει τα ελλείμματά τους τα τελευταία χρόνια. Το έλλειμμα της Ουγγαρίας βρίσκεται στο 6,7% του ΑΕΠ, της Ρουμανίας στο 6,6%, της Πολωνίας στο 5,1%, και της Σλοβακίας στο 4,9%. Άλλα κράτη με υψηλότατα ελλείμματα είναι η Μάλτα (4,9%), η Τσεχία (3,7%), και η Εσθονία (3,4%). Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη ζώνη ασφαλείας, με έλλειμμα 1,6% του ΑΕΠ.

Στο διάγραμμα: Τα ελλείμματα των κρατών-μελών της ΕΕ σε σχέση με τις αμυντικές δαπάνες. Πηγή: The Financial Times.

 

Τα υψηλότατα αυτά ελλείμματα δημιουργούν σοβαρούς προβληματισμούς, καθώς οι οικονομίες της Ευρώπης επιστρέφουν στην πολιτική λιτότητας μετά τη χαλάρωση κατά την περίοδο της πανδημίας. Ένας κρίσιμος παράγοντας γιγάντωσης των ελλειμμάτων είναι οι αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες που καταγράφονται μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Με αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αντιλαμβάνονται ότι η απειλή του πολέμου είναι πιο κοντά από ποτέ και τη μέχρι πρόσφατα δεδομένη βοήθεια από τις ΗΠΑ να αμφισβητείται εξαιτίας των πολιτικών εξελίξεων στην Ουάσιγκτον, η αγορά νέων εξοπλιστικών συστημάτων θεωρείται μονόδρομος. 

Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες προσφέρουν μεγαλύτερα περιθώρια για αμυντικές δαπάνες. Ωστόσο, οι δαπάνες αυτές θα πρέπει να είναι έκτακτες και όχι μόνιμες. Οι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες εξετάζουν τις επιλογές τους για τα επόμενα βήματα. Όπως δήλωσε ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν, όσα κράτη-μέλη έχουν ξεπεράσει ελαφρώς τα ελλείμματα 3% του ΑΕΠ και σκοπεύουν να εφαρμόσουν δημοσιονομικούς περιορισμούς, δεν κινδυνεύουν άμεσα με ποινές. Αντιθέτως, κράτη όπως η Ιταλία, η Γαλλία, και το Βέλγιο, οι κυβερνήσεις των οποίων δεν είναι πρόθυμες να συμμορφωθούν άμεσα, κατά πάσα πιθανότητα θα αντιμετωπίσουν σοβαρές συνέπειες.

Τον Ιούνιο, η Κομισιόν θα αξιολογήσει ξεχωριστά κάθε κράτος ώστε να αποφασίσει αν χρειάζεται να ενεργοποιήσει τη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος. Η Διαδικασία αυτή προβλέπεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και ενεργοποιείται κατόπιν πρότασης της Κομισιόν όταν μία χώρα ξεπεράσει το 3% του ΑΕΠ σε έλλειμμα ή έχει χρέος που ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ και δεν μειώνεται με σταθερό ετήσιο ρυθμό. Πέρα από τις όποιες ποινές που μπορεί να επιβάλλει η ΕΕ στα μέλη της, οι χώρες αυτές κινδυνεύουν από την οργή των διεθνών αγορών, οι οποίες δεν αρέσκονται στα υψηλά ελλείμματα.