Για περισσότερο από μισόν αιώνα οι κυβερνήσεις επένδυαν σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας φοβούμενες το ενδεχόμενο ελλείψεων στην αγορά πετρελαίου ή μιας καταστροφής του κλίματος. Τη δεκαετία του 1970 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζίμι Κάρτερ, τοποθέτησε φωτοβολταϊκά στη στέγη του Λευκού Οίκου δηλώνοντας συμβολικά τη δέσμευσή του να αναπτύξει ενέργεια από τον ήλιο. Τη δεκαετία του 1990 η Ιαπωνία προσέφερε γενναίες επιδοτήσεις στους ιδιοκτήτες κατοικιών προκειμένου να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά πάνελ. Και τη δεκαετία του 2000 η Γερμανία παρουσίασε πρόγραμμα που εξασφάλιζε στους καταναλωτές ηλιακής ενέργειας ότι θα μπορούσαν να την πουλήσουν με κέρδος.
Το 2022, οι επενδύσεις του Πεκίνου στη μεταποίηση με πράσινη ενέργεια αντιπροσώπευαν το 85% του συνόλου παγκοσμίως.
Καμία χώρα, όμως, δεν είχε φτάσει στην κλίμακα της στήριξης που προσέφερε η Κίνα: σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) το 2022 οι επενδύσεις του Πεκίνου στη μεταποίηση με καθαρή ενέργεια αντιπροσώπευαν το 85% του συνόλου παγκοσμίως. Τώρα οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και πολλές πλούσιες χώρες καταβάλλουν πυρετώδεις προσπάθειες για να φτάσουν την Κίνα. Ελπίζοντας να διορθώσουν τα λάθη που έκαναν στη βιομηχανική πολιτική και να διδαχθούν από τις επιτυχίες της Κίνας, δαπανούν τεράστια ποσά για επιδοτήσεις στις εγχώριες εταιρείες, ενώ παράλληλα προσπαθούν να εμποδίσουν τη διείσδυση των κινεζικών ανταγωνιστριών τους. Σύμφωνα με την ΙΕΑ, το 2023 πέτυχαν να μειώσουν στο 75% το μερίδιο της Κίνας στις επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια. Το πρόβλημα για τη Δύση είναι, όμως, ότι η κυριαρχία της Κίνας στηρίζεται σε δεκαετίες εμπειρίας που αποκτήθηκε με τη χρήση όσων μέσων διέθετε η κινεζική εξουσία και όσων κεφαλαίων διέθεταν οι κινεζικές τράπεζες.
Η παραγωγή φωτοβολταϊκών και ηλεκτροκίνητων οχημάτων της Κίνας οικοδομήθηκε αφού πρώτα αναπτύχθηκαν οι βιομηχανίες χημικών, χάλυβα, μπαταριών και ηλεκτρονικών, καθώς και αφού επενδύθηκαν μεγάλα κεφάλαια σε σιδηροδρομικές γραμμές, λιμάνια και αυτοκινητόδρομους. Κι όλα αυτά με φθηνά δάνεια από τις κρατικές τράπεζες και φθηνή γη από τις τοπικές αρχές των περιφερειών και χωρίς μεγάλες προσδοκίες για άμεσες αποδόσεις. Στο μεταξύ η Κίνα δεν δίσταζε να παραβιάζει διεθνείς εμπορικές συμφωνίες, να κλέβει πνευματική ιδιοκτησία άλλων και να επιβάλλει υποχρεωτική δωρεάν εργασία σε κατηγορίες πολιτών της. Ολοι αυτοί οι παράγοντες συνδυάστηκαν και έφτασαν την Κίνα στη θέση που είναι σήμερα να κατακλύζει όσες χώρες θέλουν να την ανταγωνιστούν με τα φθηνά ηλεκτροκίνητα οχήματά της, τα φθηνά φωτοβολταϊκά της και τις φθηνές μπαταρίες της από λίθιο, ακριβώς σ’ αυτή τη συγκυρία που οι καταναλωτές όλων των πλούσιων χωρών στρέφονται στην πράσινη τεχνολογία.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν και οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι αποφασισμένοι να αναπτύξουν τη δική τους εγχώρια παραγωγή προηγμένων τεχνολογιών μικροεπεξεργαστών, ηλεκτροκίνητων οχημάτων και μπαταριών εν μέρει υιοθετώντας και κάποιες από τις τακτικές της Κίνας, προκειμένου να ενισχύσουν τις βιομηχανίες τους. Και ταυτοχρόνως κατηγορούν το Πεκίνο για τις αθέμιτες πρακτικές του, όπως οι συνεχείς επιδοτήσεις στην πλεονασματική παραγωγή και η ηθελημένη πτώση των τιμών στα προϊόντα που προορίζονται για άλλες χώρες. Η Κίνα αντικρούει τις κατηγορίες πως έχει παραβιάσει τους κανόνες του εμπορίου και επιμένει πως η πλημμύρα της βιομηχανικής της παραγωγής αποτελεί σημάδι επιτυχίας. Προ ημερών μάλιστα ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, δήλωσε πως η Κίνα αύξησε την παγκόσμια προσφορά αγαθών και περιόρισε τις πληθωριστικές πιέσεις, ενώ παράλληλα συνδράμει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι Ευρωπαίοι ετοιμάζονται να επιβάλουν δασμούς στα κινεζικά προϊόντα, παρά τις προειδοποιήσεις των οικονομολόγων και των οικολόγων ότι κινδυνεύουν να καθυστερήσουν την επίτευξη των στόχων για την πράσινη ενέργεια.
Η στροφή της Δύσης σ’ αυτή τη βιομηχανική πολιτική αποτελεί απομάκρυνση από την ιδεολογία των ανοικτών αγορών και της ελάχιστης κρατικής παρέμβασης που είχε επικρατήσει στις ΗΠΑ και στους συμμάχους τους. Το 1980, όταν εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ρόναλντ Ρέιγκαν ανακάλεσε όσες πολιτικές είχε υιοθετήσει η υπερδύναμη τη δεκαετία του 1970 με την πετρελαϊκή κρίση. Απομάκρυνε ακόμη και τα φωτοβολταϊκά πάνελ από τη στέγη του Λευκού Οίκου. Από την οπτική γωνία ορισμένων Κινέζων οικονομολόγων οι διαμαρτυρίες των ΗΠΑ και της Ευρώπης περί αθέμιτων πρακτικών της Κίνας αντανακλούν απλώς τις αποτυχίες των κυβερνήσεών τους. Οποια λάθη κι αν έκαναν, πάντως, οι πολιτικοί ηγέτες των ΗΠΑ δηλώνουν τώρα αποφασισμένοι να μην τα επαναλάβουν. Και το πακέτο Μπάιντεν με τα πολλά δισ. δολάρια είναι από τις πλέον σημαντικές κινήσεις αποφασιστικής βιομηχανικής πολιτικής στην αμερικανική Ιστορία. Στη συνάντησή τους στην Ιταλία οι υπουργοί Οικονομικών του G7, όπως και πολιτικοί ηγέτες από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, κάλεσαν τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να συντονίσουν τις πολιτικές προστατευτισμού που υιοθετούν και τις επιδοτήσεις τους, αν θέλουν να προλάβουν το Πεκίνο και να μην αφήσουν την Κίνα να κυριαρχήσει στις στρατηγικής σημασίας βιομηχανίες.
(από την εφημερίδα “ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ¨)