Τους πρώτους τέσσερις μήνες του τρέχοντος έτους, η Τουρκία ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας με άνθρακα στην Ευρώπη σε σημείο ώστε να ξεπεράσει ακόμη και την Γερμανία, σύμφωνα με στοιχεία της δεξαμενής σκέψης για την ενέργεια Ember.
Η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει τους διαφορετικούς δρόμους που έχουν ακολουθήσει η ΕΕ και η Τουρκία όσον αφορά τη διασφάλιση του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια. Ενώ το μπλοκ της ΕΕ -συμπεριλαμβανομένης της κορυφαίας παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα, της Γερμανίας- επιδιώκει να μειώσει όσο το δυνατόν περισσότερο την εξάρτηση από τον άνθρακα, η Τουρκία εισάγει και χρησιμοποιεί περισσότερο άνθρακα για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς ο άνθρακας έχει γίνει πιο οικονομικά βιώσιμος για να καίγεται σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ό,τι το εισαγόμενο φυσικό αέριο.
Το 2023, η Τουρκία ξεπέρασε την Πολωνία για να γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα στην Ευρώπη, πίσω από τη Γερμανία, ανέφερε η Ember στην Türkiye Electricity Review 2024 τον Μάρτιο. Την ίδια στιγμή, η εξάρτηση της Τουρκίας από τον εισαγόμενο άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας συνέχισε να αυξάνεται, αναφέρει ο αναλυτής ενέργειας της Ember, Bahadir Gumus.
Το μερίδιο του άνθρακα στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Τουρκία έφτασε πέρυσι στο υψηλό επίπεδο ρεκόρ του 36%, σε σύγκριση με το 12% στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Eπίσης η γειτονική χώρα παρήγαγε με καύση του ορυκτού καυσίμου το ένα τρίτο της ηλεκτρικής ενέργειάς της, το 2023. Σήμερα λειτουργούν 55 ενεργοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, συνολικής δυναμικότητας 21 γιγαβάτ (GW). Το 2023 οι εισαγωγές άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κόστισαν 3,7 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
Η Τουρκία εξαρτάται από τις εισαγωγές άνθρακα από τη Ρωσία -με την οποία η Άγκυρα διατηρεί φιλικές διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία- και οι εισαγωγές ρωσικού άνθρακα κατείχαν μερίδιο 73% στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ember.
Την εβδομάδα της 13ης Μαΐου, η παραγωγή θερμικής ενέργειας στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης αυξήθηκε κατά 15,05% σε σύγκριση με την εβδομάδα της 06ης Μαΐου, καθώς η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας ενισχύθηκε την εβδομάδα 20. Κατά συνέπεια, η περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, αφού παρουσίασε αύξηση της παραγωγής θερμικής ενέργειας σε σύγκριση με την Εβδομάδα 19 του 2024, παρουσίασε παραγωγή 5.458,85 GWh. Το αποτέλεσμα αυτό ακολούθησε αύξηση κατά 9,64% στην παραγωγή με καύση άνθρακα, η οποία ανήλθε σε 2.695,08 GWh και αύξηση κατά 20,86% στην παραγωγή με καύση φυσικού αερίου, η οποία ανήλθε σε 2.763,76 GWh.
Πιο συγκεκριμένα, στην Τουρκία σημειώθηκε αύξηση της παραγωγής από άνθρακα και φυσικό αέριο κατά 15,78% και 6,36% αντίστοιχα. Η Βουλγαρία είδε την παραγωγή της από άνθρακα να μειώνεται κατά -11,53%, ενώ η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο αυξήθηκε κατά 4,94%. Την ίδια στιγμή, η Ιταλία παρουσίασε υψηλότερη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα και φυσικό αέριο κατά 2,16% και 25,13% αντίστοιχα. Επιπλέον, η λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή της Ελλάδας σημείωσε βουτιά κατά -91,76% φτάνοντας τις 0,17 GWh, ενώ η ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο αυξήθηκε κατά 42,14%, ανερχόμενη σε 425,62 GWh.
Σε αντίθεση με την ΕΕ, η Τουρκία δεν έχει απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικών ενεργειακών προϊόντων. Καθώς οι τιμές του άνθρακα έπεσαν περισσότερο από τις τιμές του φυσικού αερίου μετά την αιχμή του 2022, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση φυσικού αερίου στην Τουρκία μειώθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά το 2023, σημειώνοντας τη χαμηλότερη παραγωγή για τέσσερα χρόνια.
"Η αυξανόμενη εξάρτηση της Τουρκίας από τα ορυκτά καύσιμα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ωθεί την Τουρκία πιο μακριά από το μονοπάτι της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια", δήλωσε ο Gumus της Ember.
Φέτος, η Τουρκία παρήγαγε 36 τεραβατώρες (TWh) ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου, ξεπερνώντας την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα της Γερμανίας (34,6 TWh) και της Πολωνίας (31,3 TWh), σύμφωνα με τα στοιχεία της Ember.
Η Γερμανία, έως πρόσφατα ο κορυφαίος παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα στην Ευρώπη, έκλεισε επιπλέον μονάδες άνθρακα αυτή την άνοιξη. Στην αρχή της τελευταίας χειμερινής περιόδου, το Βερολίνο ανακοίνωσε ότι επαναφέρει σε λειτουργία αρκετές μονάδες άνθρακα για το χειμώνα, σε μια προσπάθεια να εξοικονομήσει φυσικό αέριο και να αποφύγει τις ελλείψεις στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας.
Χωρίς την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου, η πρόσφατη κρίση ενέργειας και φυσικού αερίου στη Γερμανία -και στην Ευρώπη- έχει κρατήσει τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και τις κυβερνήσεις σε εγρήγορση και έτοιμες να θέσουν σε ετοιμότητα τις μονταρισμένες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα τις πιο κρύες μέρες του χειμώνα για να διασφαλίσουν την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια.
Μετά το τέλος του χειμώνα, η γερμανική εταιρεία κοινής ωφέλειας RWE έκλεισε μόνιμα πέντε μονάδες ανθρακικών σταθμών, αφαιρώντας οριστικά από το δίκτυο 2.100 μεγαβάτ (MW) λιγνιτικής ισχύος. Η RWE έχει ήδη θέσει εκτός λειτουργίας 12 λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής συνολικής ισχύος 4.200 MW από τα τέλη του 2020 και είναι βέβαιη ότι θα ολοκληρώσει τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα έως το 2030.
Συνολικά, η Γερμανία έκλεισε οριστικά 15 μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα τον περασμένο μήνα.
"Αρκετές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα που παρέμεναν στο δίκτυο ως προληπτικό μέτρο τα τελευταία δύο χρόνια είναι επομένως πλέον περιττές και μπορούν να αποσυρθούν οριστικά από το δίκτυο", δήλωσε ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ στο γερμανικό πρακτορείο dpa στις αρχές Απριλίου, προσθέτοντας ότι αυτές δεν ήταν "ούτε αναγκαίες ούτε οικονομικές".
Το 2023, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη στη Γερμανία έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1963, ενώ τα εργοστάσια που λειτουργούν με λιθάνθρακα παρήγαγαν τον χαμηλότερο όγκο ηλεκτρικής ενέργειας από το 1955, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το Ινστιτούτο Fraunhofer Institute for Solar Energy Systems ISE. Στον ανατολικό γείτονα της Γερμανίας, την Πολωνία, οι μεγαλύτερες κρατικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας προετοιμάζονται για ένα κύμα επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια το 2025, ελπίζοντας ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε ένα σχέδιο απόσχισης περιουσιακών στοιχείων άνθρακα που περιορίζουν την πρόσβαση των εταιρειών στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Ο διαχειριστής του ηλεκτρικού δικτύου της Πολωνίας ανέφερε τον περασμένο Μάρτιο, ότι θα δαπανήσει 16 δισεκατομμύρια δολάρια για την αναβάθμιση και την επέκταση του ηλεκτρικού της δικτύου με στόχο να απορροφήσει πρόσθετη ανανεώσιμη και πυρηνική δυναμικότητα.