Στις ΗΠΑ με την αποδειγμένη αφοσίωση στην απόλυτα ελεύθερη οικονομία της αγοράς πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη στην ιστορία κρατικοποίηση. Αυτή η τραγική παλινδρόμηση σε πολιτικές και οικονομική φιλοσοφία είναι δύσκολο την στιγμή αυτή να εκτιμήσουμε τις γενικότερες επιπτώσεις που θα έχει στην πορεία της παγκόσμιας οικονομίας.
Η εκτίμησή μου είναι πως η ουσιαστική εθνικοποίηση της γιγαντιαίας ασφαλιστικής εταιρίας AIG από την αμερικανική κυβέρνηση δεν θα λύσει κανένα πρόβλημα. Διότι ουδείς γνωρίζει πόσο βαθιές είναι οι αδυναμίες του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Είναι άγνωστο πόσα θαλασσοδάνεια έχουν καλυφθεί με εγγυήσεις και τριτεγγυήσεις τραπεζικών οργανισμών και ασφαλιστικών φορέων. Το κλείσιμο μιάς τρύπας δεν αποκλείει το ξεχύλισμα μιάς άλλης.
Μέσα σε όλο αυτό τον κυκεώνα λέξεων, δηλώσεων, εκτιμήσεων και αναλύσεων αξίζει να ψάξουμε και το ζήτημα των σχέσεων των ΗΠΑ με τις άλλες ανερχόμενες, οικονομικά κυριότατα, υπερδυνάμεις. Η Κίνα πλημμυρίζει την αμερικανική αγορά με προιόντα βιομηχανικής αλλά και τεχνολογικής παραγωγής. Πολλά απ΄αυτά είναι αμερικανικής προέλευσης. Δηλ. Made, by the USA, in China. Οι ΗΠΑ αποτελούν σήμερα τον μεγαλύτερο εξαγωγέα της γής. Σε αμερικανικό συνάλλαγμα βέβαια. Κατά βάση δανείζονται για να αγοράσουν, πληρώνοντας δολλάρια βέβαια, προιόντα που καταναλώνουν οι πολίτες τους. Διότι οι αμερικανοί καταναλώνουν πολύ περισσότερα απ’ όσα παράγουν. Ετσι, η Κίνα έχει τώρα συναλλαγματικά αποθέματα ύψους 2 τρισεκ. δολαρίων, που αποτελεί το 3% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχωρίου προιόντος!!
Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, εξαγωγέας ενέργειας κατά κύριο λόγο, γίνεται ο στενότερος εμπορικός συνεταίρος των ΗΠΑ. Παράγει πετρέλαιο που καταναλώνουν οι αμερικανοί με ασυγκράτητη βουλιμία (η κατανάλωση εκεί αυξήθηκε κατά 2 εκ. βαρέλια την ημέρα).
Η Ρωσία μαζεύει αμερικανικό συνάλλαγμα (γύρω στα 750 δις. δολάρια σήμερα) και έχει συμφέρον για την ισορροπία των αμερικανικών χρηματαγορών. Οι οποίες όμως άξαφνα κλυδωνίζονται. Ενώ η παρέμβαση του αμερικανικού δημοσίου χτυπάει έμμεσα αλλά αλύπητα τα χρηματιστήρια. Και οδηγεί σε καθύζιση τις τιμές πολλών πρώτων υλών. Τα θεμελιώδη στοιχεία δηλ. πάνω στα οποία στηρίζεται η αναγέννηση της Ρωσικής οικονομίας. Πάνω στην οποία οικοδομήθηκε βέβαια και η, στιβαρή τελευταία, Ρωσική παρουσία στο διεθνές προσκήνιο.
Ο Πρόεδρος Μεντβέντεφ περίπου ομολόγησε πρόσφατα το πρόβλημα που παρουσιάσθηκε. «Μας έστησαν στον τοίχο» δήλωσε, αναφερόμενος στην έκρηξη τη χρηματοπιστωτικής φούσκας στις ΗΠΑ. Οι καταλυτικές επιπτώσεις στο Ρωσικό χρηματιστήριο είναι γνωστές. Όπως και οι Κινέζοι βέβαια έχασαν τεράστια ποσά από την πτώση μετοχών και ομολόγων.
Κοντολογής η κρατική παρέμβαση σε μια κρίση που ούτε αναπάντεχη ήταν (βλ. τις απόψεις για επικείμενες κρίσεις σε περιόδους οικονομικής ευημερίας του καθηγητή Μinsky – Stabilizing Unstable Economies) αλλά ούτε και καταλυτική (τα επιτόκια δεν κουνήθηκαν δείχνοντας πως δεν υπήρξε πρόβλημα ρευστότητας παρά άρνηση απλά δανειοδότησης των κακοδιαχειριζόμενων οργανισμών αλλά ούτε και η ανεργία αυξήθηκε αισθητά) θα μεγαλώσει πιθανότατα το πρόβλημα. Διότι οι ατιμώρητοι managers καταλαβαίνουν πως το ρίσκο δεν έχει συνέπειες. Δεν αποκλείεται λοιπόν σε πρώτη ευκαιρία να το ξαναεπιχειρήσουν.