τους ψηφοφόρους. Και η τιμή που έχει τώρα τη μεγαλύτερη σημασία είναι αυτή η “αιώνια” πολιτική τιμή: εκείνη που εμφανίζεται στην αντλία της βενζίνης. Αυτό είναι το κομβικό σημείο όπου η προεδρική πολιτική συγκρούεται με την παγκόσμια αγορά πετρελαίου.
Μόλις πριν από δύο μήνες, στα μέσα Απριλίου, η προοπτική άμεσης σύγκρουσης μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν οδήγησε στην εκτόξευση των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου σε πάνω από 90 δολάρια το βαρέλι, με φόβους για τα χειρότερα που έρχονται. Όμως η αύξηση λόγω των γεωπολιτικών ανησυχιών υποχώρησε γρήγορα και δεν υπήρξε σημαντική διακοπή της προσφοράς. Η αγορά προσαρμόστηκε στην αναδιάταξη του ρωσικού εμπορίου πετρελαίου στο πλαίσιο των δυτικών κυρώσεων που προέκυψαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς και στην ανακατεύθυνση των δεξαμενόπλοιων λόγω των επιθέσεων των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα.
Εντωμεταξύ, η ζήτηση δεν ήταν τόσο ισχυρή όσο αναμενόταν και τα υψηλά επιτόκια υπονόμευσαν την κατανάλωση. Από την πλευρά της προσφοράς, το κύμα του πετρελαίου από το δυτικό ημισφαίριο— με επικεφαλής την παραγωγή ύψους 13,2 εκατ. βαρελιών ημερησίως των ΗΠΑ — συνεχίζει να εισρέει στην αγορά. Στις αρχές του μήνα, οι εξαγωγείς πετρελαίου έβλεπαν τις τιμές του Brent να πέφτουν στο ανώτερο εύρος των 70 δολαρίων, με την προοπτική να πέσουν χαμηλότερα. Ως αντίδραση, στις 2 Ιουνίου ο ΟΠΕΚ+ αποφάσισε να παρατείνει τις συμφωνημένες και «εθελοντικές» περικοπές των σχεδόν 6 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως, με σταδιακή αύξηση που προβλέπεται να ξεκινήσει τον Οκτώβριο.
Τις εβδομάδες που ακολούθησαν, οι τιμές του πετρελαίου ανέκαμψαν στα μέσα του εύρους των 80 δολαρίων. Και σίγουρα θα μπορούσαν να ανέβουν υψηλότερα με την καλοκαιρινή αύξηση της ζήτησης, καθώς οι οδηγοί βγαίνουν στους δρόμους, ενώ παράλληλα αυξάνεται ο κίνδυνος ενός πολέμου Ισραήλ-Χεζμπολάχ που θα μπορούσε να παρασύρει το Ιράν. Συν τοις άλλοις, η έναρξη της περιόδου των τυφώνων προσθέτει τον κίνδυνο μίας μεγάλης καταιγίδας που θα διαταράξει το τεράστιο πετρελαϊκό συγκρότημα στον Κόλπο του Μεξικού και κατά μήκος των ακτών του Κόλπου.
Οι εκάστοτε πρόεδροι κατηγορούνται για τις αυξημένες τιμές της βενζίνης, ακόμη και αν η επιρροή τους είναι περιορισμένη - και προσπαθούν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Τον Σεπτέμβριο του 2000, με τον αντιπρόεδρο Αλ Γκορ και τον κυβερνήτη του Τέξας Τζορτζ Μπους τον νεώτερο να βρίσκονται στην προεκλογική κούρσα και τις τιμές του πετρελαίου σε υψηλό δεκαετίας, η κυβέρνηση Κλίντον αποδέσμευσε ποσότητες πετρελαίου από το Στρατηγικό Απόθεμα. Κατά τη διάρκεια του εκλογικού έτους 2012, όταν οι τιμές στην αντλία έφτασαν τα 4 δολάρια το γαλόνι, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ταξίδεψε στην Οκλαχόμα όπου, στην ουσία, αφιέρωσε το νότιο τμήμα του συστήματος αγωγών Keystone, φροντίζοντας να προσθέσει: «Η κυβέρνησή μου έχει εγκρίνει δεκάδες νέους αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου».
Όμως, ο Λευκός Οίκος υπό τον Μπάιντεν έχει κάνει πολύ μεγαλύτερη χρήση του Στρατηγικού Αποθέματος Πετρελαίου από οποιαδήποτε προηγούμενη κυβέρνηση. Άρχισε να απελευθερώνει πετρέλαιο τον Νοέμβριο του 2021, τρεις μήνες πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σε μία περίοδο κατά την οποία οι τιμές ανέβαιναν γρήγορα καθώς η ζήτηση ανέκαμπτε μετά την πανδημία. Ο σκοπός, είχε πει ο πρόεδρος, ήταν να βοηθήσει στην επίλυση αυτού που αποκάλεσε «πρόβλημα των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου». Στη συνέχεια, η κυβέρνηση απελευθέρωσε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό του αποθέματος, όταν ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιούργησε αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου. Συνολικά, έχει χρησιμοποιήσει πάνω από το 40% του όγκου που υπήρχε στο απόθεμα όταν ξεκίνησε η θητεία του. Ωστόσο, πρόσφατα συμπλήρωσε σταδιακά και πάλι κάποιες ποσότητες.
Ποια εργαλεία διαθέτει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση για να ανταποκριθεί στην άνοδο των τιμών στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου; Το πιο προφανές είναι η περαιτέρω αποδέσμευση ποσοτήτων από το στρατηγικό απόθεμα. Μια άλλη επιλογή είναι να προσεγγίσει τη Σαουδική Αραβία για να επαναφέρει περισσότερο πετρέλαιο στην αγορά νωρίτερα αντί αργότερα. Το Ριάντ μπορεί να θέλει να αποφύγει την υπονόμευση του πλαισίου του ΟΠΕΚ+ που έχει οικοδομήσει. Αλλά έχει επίσης τονίσει ότι ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς και είναι σαφώς πρόθυμο να προωθήσει την πιθανή στρατηγική εταιρική σχέση ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση.
Μια άλλη επιλογή θα ήταν να επιτραπεί μεγαλύτερη ευελιξία στην παραγωγή και διανομή των διαφόρων θερινών τύπων βενζίνης. Κάποιοι στο Κογκρέσο θα πιέσουν αναπόφευκτα για την απαγόρευση των εξαγωγών βενζίνης, όπως έκαναν και στο παρελθόν, αλλά αυτό θα ήταν βαθιά επιζήμιο για την αξιοπιστία των ΗΠΑ ως αξιόπιστου προμηθευτή ενέργειας.
Η πιο πρόσφατη τιμή της βενζίνης σε εθνικό επίπεδο είναι περίπου 3,45 δολάρια το γαλόνι, την οποία ένας κορυφαίος σύμβουλος του Μπάιντεν χαρακτήρισε ως «πολύ υψηλή για πολλούς Αμερικανούς». Όταν οι τιμές αρχίζουν να πλησιάζουν τα 4 δολάρια το γαλόνι, τότε αρχίζει πραγματικά να ανεβαίνει η πολιτική θερμοκρασία. Και θα μπορούσαν κάλλιστα να φτάσουν στα επίπεδα αυτά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και στις αρχές του φθινοπώρου, αν οι τιμές του αργού πετρελαίου αυξηθούν. Κάθε πρόεδρος που είναι ξανά υποψήφιος θα προσπαθούσε να περιορίσει το κόστος της βενζίνης στη διάρκεια μιας εκλογικής χρονιάς. Αλλά σε μια εποχή όπου οι τιμές γενικά βρίσκονται στην κορυφή των ανησυχιών των ψηφοφόρων, σίγουρα θα αποτελέσει βασική προτεραιότητα για την κυβέρνηση Μπάιντεν να αποτρέψει την εισροή των τιμών από την αντλία στην κάλπη.
*Ο Daniel Yergin είναι αντιπρόεδρος της S&P Global και συγγραφέας του βιβλίου ‘‘The New Map: Energy, Climate, and the Clash of Nations”.
(από Financial Times, 25/06/2024 - μετάφραση για energia.gr: Αρχοντία Γ. Καλλιτέρη)