του Ρίσι Σουνάκ είχε κάνει πολιτικό θέμα την αποδυνάμωση των πράσινων πολιτικών και την έμφαση στο κόστος της ενεργειακής μετάβασης για τα νοικοκυριά. Το μανιφέστο των Εργατικών του Sir Κιρ Στάρμερ κατέστησε την ανάπτυξη χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα οργανωτική αρχή, με κεντρική φιλοδοξία να καταστεί το Ηνωμένο Βασίλειο "υπερδύναμη καθαρής ενέργειας".
Το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν καθοριστικό, με τους Εργατικούς να κερδίζουν συντριπτική πλειοψηφία και τους Συντηρητικούς να υφίστανται το χειρότερο αποτέλεσμα όλων των εποχών. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του περασμένου μήνα και τις εν εξελίξει εκλογές στη Γαλλία, οι οποίες θεωρήθηκαν ευρέως ότι αντανακλούν την απώλεια δυναμικής γύρω από την πράσινη πολιτική.
Αλλά πώς θα προσπαθήσει η νέα κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να επιτύχει τους στόχους της για την καθαρή ενέργεια και ποιες ευκαιρίες θα δημιουργήσει αυτό για τους επενδυτές;
Τα βασικά ερωτήματα γύρω από τη στρατηγική των Εργατικών για την πράσινη ανάπτυξη
Αξίζει να σημειωθεί ότι η σαρωτική νίκη των Εργατικών ήρθε παρά το γεγονός ότι κέρδισαν λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο των λαϊκών ψήφων. Χάρη στις ιδιορρυθμίες του εκλογικού συστήματος του Ηνωμένου Βασιλείου, ωστόσο, διαθέτει πλέον μια τεράστια εκλογική εντολή για την επιδίωξη πράσινων στόχων που είναι σημαντικά πιο φιλόδοξοι από εκείνους της απερχόμενης κυβέρνησης. Οι απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα θα καθορίσουν αν ο Starmer και η ομάδα του θα τα καταφέρουν.
Μπορεί η νέα κυβέρνηση να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη του ιδιωτικού τομέα στην πολιτική για την καθαρή ενέργεια;
Το επιχειρηματικό κλίμα γύρω από τις πράσινες επενδύσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει κλονιστεί τον τελευταίο καιρό. Η κυβέρνηση Σούνακ δεν έχει αναπτύξει κίνητρα μεγάλης κλίμακας για να ανταγωνιστεί αυτά που προσφέρουν οι ΗΠΑ στο πλαίσιο του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού, και το αδυνάτισμα των πράσινων στόχων της τον περασμένο Σεπτέμβριο μείωσε περαιτέρω την εμπιστοσύνη.
Φαινομενικά επηρεασμένη από την υποστήριξη της ακαδημαϊκής Mariana Mazzucato για την "κυβέρνηση με γνώμονα την αποστολή" (δείτε τη συνέντευξή μας εδώ), η κυβέρνηση Starmer έχει ανακηρύξει την καθαρή ενέργεια ως μία από τις δύο κορυφαίες "αποστολές" της, μαζί με την οικονομική ανάπτυξη. Αυτή η πλαισίωση - σε συνδυασμό με την τεράστια πλειοψηφία της - θα πρέπει να προσφέρει κάποια από την εμπιστοσύνη στη σταθερή πολιτική που χρειάζονται οι επιχειρήσεις για να λάβουν μεγάλες επενδυτικές αποφάσεις.
Πολλές τέτοιες αποφάσεις είχαν ήδη ληφθεί υπό την κυβέρνηση των Συντηρητικών. Οι επενδύσεις του Ηνωμένου Βασιλείου για την ενεργειακή μετάβαση αυξήθηκαν κατά 84% πέρυσι στα 73,9 δισ. δολάρια, τον τέταρτο υψηλότερο αριθμό για κάθε χώρα, σύμφωνα με τους αναλυτές του Bloomberg NEF. Αλλά αυτός ο ετήσιος αριθμός επενδύσεων θα πρέπει σχεδόν να διπλασιαστεί, προειδοποίησαν οι αναλυτές, για να μπορέσει το Ηνωμένο Βασίλειο να μπει σε τροχιά για τον στόχο του καθαρού μηδενός.
Στο πλαίσιο της προσπάθειάς του να καλύψει αυτό το κενό, οι Εργατικοί θα χρησιμοποιήσουν εταιρικές και χρηματοπιστωτικές ρυθμίσεις για να ασκήσουν πίεση στον ιδιωτικό τομέα, μεταξύ άλλων με μια νέα απαίτηση για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες να δημοσιεύσουν σχέδια μετάβασης ευθυγραμμισμένα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.
Περαιτέρω επιρροή στον χρηματοπιστωτικό τομέα πρόκειται να ασκηθεί από την Τράπεζα της Αγγλίας, η οποία θα επαναφέρει στην εντολή της τα ζητήματα του κλίματος, αφού αυτά αφαιρέθηκαν πέρυσι από τον καγκελάριο Τζέρεμι Χαντ. Οι διαχειριστές των συνταξιοδοτικών ταμείων και άλλοι μακροπρόθεσμοι επενδυτές θα αναζητήσουν νέα κίνητρα για επενδύσεις σε εγχώριες υποδομές, για τις οποίες οι Εργατικοί ήταν μέχρι στιγμής ασαφείς.
Αλλά ίσως το πιο προσεκτικά παρακολουθούμενο στοιχείο του σχεδίου των Εργατικών θα είναι τα δύο νέα επενδυτικά οχήματα πολλών δισεκατομμυρίων λιρών.
Θα έχουν αντίκτυπο οι νέοι επενδυτικοί φορείς των Εργατικών;
Τον Φεβρουάριο, οι Εργατικοί μείωσαν τα πολυδιαφημισμένα σχέδιά τους για επενδύσεις και δαπάνες 140 δισ. λιρών για το πράσινο σε μια πενταετή θητεία, σε μόλις 23,7 δισ. λίρες. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του μειωμένου ποσού πρόκειται να διατεθεί μέσω δύο νέων φορέων που έχουν σχεδιαστεί για να ενεργοποιήσουν πολύ μεγαλύτερα ποσά επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα.
Η Great British Energy, η οποία θα κεφαλαιοποιηθεί με 8,3 δισ. λίρες κατά τη διάρκεια του επόμενου κοινοβουλίου, θα είναι μια δημόσια εταιρεία που θα χρηματοδοτείται από έναν έκτακτο φόρο στους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου. Θα έχει εντολή να επενδύει σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας και μεμονωμένα έργα, καθώς και να υποστηρίζει τοπικές επενδύσεις καθαρής ενέργειας μέσω της χρηματοδότησης των τοπικών αρχών και χαμηλού κόστους δανείων για τις κοινότητες.
Το Εθνικό Ταμείο Πλούτου, το οποίο θα ενισχυθεί με 7,3 δισ. λίρες, θα επενδύσει σε στρατηγικούς κλάδους για την προώθηση της ανάπτυξης και της καθαρής ενέργειας, με στόχο την προσέλκυση 3 λιρών σε ιδιωτικές επενδύσεις για κάθε λίρα που θα διατεθεί. Περισσότερο από το ένα τρίτο των κεφαλαίων του θα προορίζεται για τη βιομηχανία χάλυβα, ενώ άλλοι τομείς-στόχοι είναι οι λιμένες, οι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, η δέσμευση άνθρακα και το πράσινο υδρογόνο.
Αυτές οι νέες πράσινες επενδυτικές κινήσεις έρχονται παρά τα σχέδια των Εργατικών για συνολική μείωση των δημόσιων επενδύσεων, καθώς προσπαθούν να αποδείξουν τη δημοσιονομική τους πειθαρχία. Θα ελπίζει να δείξει ότι οι επενδύσεις που στοχεύουν έξυπνα στην πράσινη μετάβαση μπορούν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο.
Η εστίαση στους νέους επενδυτικούς φορείς θα είναι ιδιαίτερα ισχυρή δεδομένης της συρρίκνωσης του σχεδίου των Εργατικών για τα ζεστά σπίτια για τη μόνωση και την ηλεκτροδότηση των κατοικιών. Ο προϋπολογισμός για την εν λόγω πρωτοβουλία έχει μειωθεί από 6 δισ. λίρες σε μόλις 1,3 δισ. λίρες ετησίως.
Μπορούν οι Εργατικοί να επιτύχουν τον στόχο τους για την ηλεκτροδότηση το 2030;
Οι Εργατικοί μπορεί να έχουν μειώσει τα σχέδια πράσινων δαπανών τους, αλλά εξακολουθούν να έχουν κάποιους φιλόδοξους στόχους απαλλαγής από τον άνθρακα - με σημαντικότερο ένα σχέδιο για την εξάλειψη των εκπομπών από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2030.
Αυτή η υπόσχεση έχει αντιμετωπιστεί με ευρύ σκεπτικισμό. Πέρυσι, τα εργοστάσια φυσικού αερίου παρείχαν το 32% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ ένα επιπλέον 1% προερχόταν από άνθρακα. Η ανάπτυξη της παραγωγής με χαμηλές εκπομπές άνθρακα θα πρέπει να επιταχυνθεί δραματικά για να αντικαταστήσει τις περισσότερες από αυτές τις μονάδες ορυκτών καυσίμων, με την τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα να αναπτύσσεται σε όσες απομένουν.
Οι Εργατικοί έχουν δώσει μια γενική εικόνα για το πώς σχεδιάζουν να επιταχύνουν την εξάπλωση της καθαρής ενέργειας, αλλά πολλές λεπτομέρειες απομένουν να δοθούν (η παρούσα έκθεση του Institute for Government δίνει ένα περίγραμμα για το πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί ο στόχος).
Η μεταρρύθμιση του σχεδιασμού θα αποτελέσει βασικό άξονα - οι προγραμματιστές μονάδων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχουν έρθει αντιμέτωποι με μακρές και επαχθείς διαδικασίες έγκρισης, με μικρούς αριθμούς τοπικών κατοίκων να είναι συχνά σε θέση να μπλοκάρουν τα έργα. Οι Εργατικοί έχουν επίσης υποσχεθεί να εξορθολογήσουν τη διαδικασία έγκρισης για τα πυρηνικά εργοστάσια και να εργαστούν για την αναβάθμιση του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που, όπως λένε, αποτελεί "εμπόδιο" στην εξάπλωση της καθαρής ενέργειας.
Εν τω μεταξύ, οι Εργατικοί θα επαναφέρουν το σχέδιο απαγόρευσης της πώλησης αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης από το 2030, αφού ο Σουνάκ ανέβαλε την ημερομηνία αυτή για το 2035. Η ομάδα του Στάρμερ θα ελπίζει ότι η πολιτική αυτή θα βοηθήσει να καταστεί το Ηνωμένο Βασίλειο κόμβος για την ανάπτυξη και την κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων, τα οποία αντιπροσώπευαν μόνο το 16,5% των πωλήσεων νέων αυτοκινήτων πέρυσι.
Πόσο ισχυρές θα είναι οι πολιτικές αντιδράσεις;
Οι στρατηγικοί αναλυτές του Συντηρητικού κόμματος φαίνεται να έχουν εντοπίσει την πολιτική για το κλίμα ως ένα πιθανό ζήτημα σφήνα. Η εκστρατεία του Σουνάκ προσπάθησε να αντιπαραβάλει την "ρεαλιστική" προσέγγισή του στην πολιτική για το κλίμα με τη στρατηγική των Εργατικών, η οποία, όπως υποστήριξε, θα κατέληγε να επιβάλει κόστος στα νοικοκυριά. Το ηττημένο κόμμα πρέπει τώρα να αποφασίσει αν θα διπλασιάσει αυτή τη γραμμή επίθεσης στην αντιπολίτευση.
Οι Εργατικοί επιδιώκουν να συγκεντρώσουν πολιτική υποστήριξη εν μέρει μέσω της έμφασης στην απασχόληση. Ένα "British Jobs Bonus", με κονδύλι έως και 500 εκατ. λίρες ετησίως από το 2026, θα επιδοτεί τη δημιουργία θέσεων εργασίας από τους προγραμματιστές καθαρής ενέργειας. Οι Εργατικοί έχουν επίσης υποσχεθεί να κατευθύνουν ένα μέρος των κερδών από τα νέα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προς τις τοπικές κοινότητες, για να ενισχύσουν τη λαϊκή υποστήριξη.
Ένας άλλος έντονα αμφισβητούμενος τομέας είναι πιθανό να είναι ο τομέας του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, όπου οι πλατφόρμες των Εργατικών και των Συντηρητικών διέφεραν έντονα. Η κυβέρνηση Σουνάκ είχε ορκιστεί να "μεγιστοποιήσει" την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα για να στηρίξει την ενεργειακή ασφάλεια και το εθνικό εισόδημα. Η ομάδα του Starmer δεσμεύτηκε να μην εκδώσει νέες άδειες, αν και αποδέχεται ότι η εξόρυξη στη Βόρεια Θάλασσα θα συνεχιστεί για "δεκαετίες".
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες, οι οποίοι κέρδισαν το ρεκόρ των 71 εδρών, είχαν ένα μανιφέστο ακόμη πιο πράσινο από αυτό των Εργατικών και θα πιέσουν τον Starmer να αυξήσει ακόμη περισσότερο τις φιλοδοξίες του για χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα - όπως και το κόμμα των Πρασίνων, το οποίο αύξησε τον αριθμό των εδρών του από μία σε τέσσερις. Το δεξιό κόμμα Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ, το οποίο έχει ζητήσει από το Ηνωμένο Βασίλειο να καταργήσει εντελώς τον στόχο του καθαρού μηδενικού ισοζυγίου, εισήλθε στο κοινοβούλιο με πέντε έδρες.