Διχογνωμία επικράτησε στην άτυπη συνάντηση των κρατών-μελών του OPEC στο Κάιρο το περασμένο Σαββατοκύριακο, με αποτέλεσμα να μην ληφθεί απόφαση περαιτέρω μείωσης της παραγωγής πετρελαίου. Αδυνατώντας να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τις ποσότητες άντλησης ανά χώρα και τα αντίστοιχα ποσοστά μείωσης της παραγωγής, οι εκπρόσωποι των μελών του Οργανισμού αρκέστηκαν σε μία προσπάθεια να βγει προς τα έξω μία, έστω επίπλαστη, εικόνα ενότητας.
Η πραγματικότητα, όμως, ήταν αρκετά διαφορετική. Με επικεφαλής την Σαουδική Αραβία, οι χώρες του Κόλπου, εν μέσω μίας ραγδαίας πτώσης της παγκόσμιας ζήτησης, εμφανίζονται απρόθυμες να μειώσουν την ημερήσια παραγωγή του «μαύρου χρυσού» αν δεν διασφαλιστεί ότι η σχετική συμφωνία θα τηρηθεί από όλους, τη στιγμή μάλιστα που άλλες χώρες-μέλη του Οργανισμού – κυρίως το Ιράν και η Βενεζουέλα δεν έχουν εφαρμόσει προηγούμενες παρόμοιες αποφάσεις. Οι αποφάσεις αυτές, οι οποίες ελήφθησαν τους τελευταίους τρεις μήνες, αφορούσαν συνολικές μειώσεις της παραγωγής της τάξης των 2 εκατ. βαρελιών ημερησίως.
Όσο οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες δεν εναρμονίζουν την στάση τους, όσες αποφασίσουν να μειώσουν την παραγωγή τους αντιμετωπίζουν βραχυπρόθεσμα τον κίνδυνο μεγάλης μείωσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τους. Κι αυτό γιατί η παρούσα οικονομική κρίση και η συνεπακόλουθη μείωση της ζήτησης για πετρέλαιο οδηγεί σε έναν έντονο ανταγωνισμό προσφοράς που συνεπάγεται ένα φαύλο κύκλο πτώσης των τιμών.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η έκκληση του γ.γ. του OPEC, Αμπντάλλα Σαλέμ Ελ Μπάντρι προς τους παραγωγούς πετρελαίου εκτός του Οργανισμού, όπως η Ρωσία, η Νορβηγία και το Μεξικό να περιορίσουν την δική τους παραγωγή ώστε να συμβάλουν στην άνοδο της τιμής. Οι χώρες αυτές θα παρακολουθήσουν τις εργασίες της επόμενης συνάντησης του OPEC στο Οράν της Αλγερίας στις 17 Δεκεμβρίου. Για την συνάντηση αυτή μετατέθηκε και ο στόχος για έναν τρίτο γύρο μείωσης της παραγωγής των μελών του πετρελαϊκού καρτέλ.
Κύρια ανησυχία των αραβικών χωρών-μελών του Οργανισμού, όπως έκδηλα αποτυπώθηκε και σε δηλώσεις ανώτερων αξιωματούχων τους, αποτελεί η υπερπροσφορά πετρελαίου, καθώς τα εισοδήματα από το πετρέλαιο αποτελούν την κυριότερη πηγή για τους προϋπολογισμούς των χωρών της περιοχής, όπως επισήμανε στα πλαίσια της συνάντησης και ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Αμπντάλα.
Αν και ο Σαουδάραβας ηγεμόνας χαρακτήρισε «δίκαιη τιμή του πετρελαίου» τα 75 δολάρια το βαρέλι, φόβοι εκφράζονται ακόμη και για πτώση μέχρι και το επίπεδο των 30 δολαρίων , καθώς οι τιμές σημειώνουν πτώση πάνω από 90 δολάρια σε σχέση με τον Ιούλιο οπότε είχαν αγγίξει τα 147 δολάρια το βαρέλι. Η παραπάνω δήλωση δείχνει την αδυναμία της χώρας του να επιβάλει σε άλλες χώρες-μέλη του OPEC τη συμμόρφωση με τις αποφάσεις για μείωση της παραγωγής. Παλαιότερα, ωστόσο, η Σαουδική Αραβία είχε τη δυνατότητα να επιβάλει τη συμμόρφωση με παρόμοιες αποφάσεις, απειλώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση θα άφηνε τις τιμές να πέσουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, στα οποία εκείνη μπορούσε να αντεπεξέλθει.
Με την οικονομική ανάπτυξη να επιβραδύνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, η πετρελαϊκή ζήτηση μειώνεται, ενώ την ίδια στιγμή εκλείπουν και άλλοι παράγοντες, όπως οι χαμηλοί ρυθμοί παραγωγής και το ενδιαφέρον των παραγωγών για τις αγορές εμπορευμάτων, οι οποίοι οδήγησαν στην αλματώδη άνοδο των τιμών του «μαύρου χρυσού» την περασμένη πενταετία.
Αναλυτές εκτιμούν ότι φέτος η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου πιθανόν να σημειώσει μείωση φέτος για πρώτη φορά εδώ και 25 χρόνια, χωρίς προοπτική ανάκαμψης πριν το 2011, ενώ αν o OPEC επιθυμεί να αντισταθμίσει την μείωση της ζήτησης από τις βιομηχανικές χώρες, θα πρέπει να περικόψει την παραγωγή του τουλάχιστον κατά 3 εκατ. βαρέλια ημερησίως.
Ήδη, σύμφωνα με τον Αλγερινό Υπουργό Ενέργειας και πρόεδρο του OPEC, Τσακίμπ Κελίλ, τα αποθέματα του Οργανισμού επαρκούν σήμερα για 56 ημέρες, τα οποία κρίνονται πολύ υψηλά, ενώ το προτιμώμενο επίπεδο θα ήταν οι 51 ημέρες. Την ίδια στιγμή, στοιχεία του αμερικανικού Υπουργείου Ενέργειας αναφέρουν ότι η συνολική ζήτηση έχει αγγίξει τα 17,7 εκατ. βαρέλια ημερησίως, που αποτελεί το χαμηλότερο μηνιαίο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 1995.
Τέλος, η χρηματοπιστωτική κρίση περιορίζει την ικανότητα χρηματοδότησης νέων επενδύσεων στον τομέα της παραγωγής, με αποτέλεσμα οι πετρελαϊκές εταιρείες να περικόπτουν τις δραστηριότητές τους, ιδίως όσον αφορά την πισσώδη άμμο ή την άντληση υπεράκτιων κοιτασμάτων σε μεγάλο βάθος, που κρίνονται βιώσιμα σε επίπεδο τιμών 60εώς 80 δολάρια το βαρέλι. Μακροπρόθεσμα, το πάγωμα των επενδύσεων αναμένεται να επηρεάσει την παραγωγή, ενώ περαιτέρω πτώση των τιμών θα οδηγήσει στην εγκατάλειψη κοιτασμάτων που θα κριθούν ασύμφορα.