Η Σύνοδος Κορυφής των αραβικών κρατών στη Ντόχα κατεγράφη στο δεύτερο πλάνο της επικαιρότητας με υπαίτιο όχι τόσο την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής της G-20 στο Λονδίνο μεθαύριο Πέμπτη, αλλά την παρακμή και την εσωστρέφεια της συντριπτικής πλειονότητας των αραβικών καθεστώτων.
Η Ευρύτερη Μέση Ανατολή εξακολουθεί να είναι στην επικαιρότητα αλλά με πρωταγωνιστές δύο μη αραβικές δυνάμεις, το Ιράν και την Τουρκία: Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται τόσο στην υλοποίηση των ανοιγμάτων του Ομπάμα προς την Τεχεράνη όσο και στην επικείμενη επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου στην Κωνσταντινούπολη που θα επικυρώσει πανηγυρικά τον περιφερειακό ρόλο της Αγκυρας.
Ο πιο αψευδής μάρτυρας της υποτίμησης του Αραβικού Κόσμου στους περιφερειακούς συσχετισμούς είναι η στάση της Συρίας: Για να μπορέσει να διαπραγματευθεί με το Ισραήλ η Δαμασκός δεν υπολογίζει ούτε στην Αίγυπτο, ούτε στη Σαουδική Αραβία, αλλά κατά κύριο λόγο στο Ιράν και κατά δεύτερο στην Τουρκία.
Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία και Ιορδανία έχουν ως κοινό παρονομαστή την ανασφάλεια και την εσωστρέφεια των καθεστώτων, τον κοινό τους φόβο να δουν ένα εκρηκτικό μείγμα θρησκευτικού, κοινωνικού και εθνικού ριζοσπαστισμού να προκαλεί αποσταθεροποιητικούς κραδασμούς που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανατροπές.
Την πραγματικότητα αυτή έχουν καταγράψει τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ:
- Το Ισραήλ τόσο με την απερχόμενη κυβέρνηση Ολμέρτ όσο και με την επερχόμενη του Νετανιάχου γνωρίζει πολύ καλά ότι αν στη διαπραγμάτευση για την επίλυση του Μεσανατολικού συμμετάσχουν το Ιράν και η Τουρκία τότε το τίμημα των υποχωρήσεων που θα κληθεί να καταβάλλει τόσο στη Συρία όσο και στην παλαιστινιακή πλευρά θα πολλαπλασιασθεί.
- Οι ΗΠΑ πολύ γρήγορα μετά την εισβολή στο Ιράκ κατάλαβαν ότι δεν μπορούν να παίξουν το χαρτί των καθεστωτικών ανατροπών, αλλά ούτε και αυτό της συνεργασίας με τα αραβικά καθεστώτα. Ο Ομπάμα με την προσπάθεια του για διάλογο με το Ιράν και με την αναγνώριση του περιφερειακού ρόλου της Τουρκίας επιχειρεί να διασφαλίσει τα αμερικανικά ζωτικά συμφέροντα στην περιοχή με τη συνεργασία με τις δύο μη αραβικές μουσουλμανικές δυνάμεις που έχουν κατοχυρώσει περιφερειακή εμβέλεια στον Αραβικό Κόσμο.
Η συνταγή δεν είναι καινούρια, είχε χρησιμοποιηθεί ξανά από την Ουάσιγκτον στη δεκαετία του '50 υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες: Ανίκανη να ανακόψει την εθνικιστική ριζοσπαστικοποίηση του Αραβικού Κόσμου στηρίχθηκε στις δύο μη αραβικές μουσουλμανικές δυνάμεις, την Τουρκία του Μεντερές πρώτα και των στρατηγών στη συνέχεια και το Ιράν του Σάχη. Μια επένδυση μηδενικής αποτελεσματικότητας καθώς η φιλοδυτική τοποθέτηση της Τεχεράνης και της Αγκυρας εμπόδιζαν την εξάσκηση επιρροής στη Μέση Ανατολή.
Ένα ακόμη κραυγαλέο παράδειγμα της έκλειψης του Αραβικού Κόσμου είναι οι εξελίξεις στο Ιράκ: Ήδη η μετακατοχική σταθερότητα και ακεραιότητα της χώρας προβάλλει ως συνάρτηση της εποικοδομητικής εμπλοκής και συνεργασίας του Ιράν και της Τουρκίας. ΗΠΑ, Ισραήλ, Ιράν και Τουρκία είναι οι παράγοντες που θα διαμορφώσουν τη νέα Μέση Ανατολή. Άγνωστο παραμένει πότε και εάν θα διαμορφωθεί μια νέα τάξη πραγμάτων και πως θα επηρεασθεί από τους επερχόμενους κραδασμούς και ανατροπές που θα καταγραφούν στον Αραβικό Κόσμο.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 31/03/2009)