Δίχως αμφιβολία η επίσκεψη Ομπάμα στην Τουρκία είναι ένα διπλωματικό και επικοινωνιακό επίτευγμα του Ερντογάν: Ο Τούρκος ηγέτης με τις κινήσεις του των τελευταίων μηνών -από τη διαμεσολάβηση μεταξύ Ισραήλ - Συρίας μέχρι την πρόσφατη έκρηξή του στο Νταβός ενώπιον του ισραηλινού προέδρου Πέρες- στην κυριολεξία επέβαλλε την χώρα του ως σταθμό της ευρωπαϊκής περιοδείας του νέου Αμερικανού προέδρου.
Επιπλέον η νέα προσέγγιση Ομπάμα για την Ευρύτερη Μέση Ανατολή καθιστά όλες τις παρενοχλήσεις που προκαλούσε η Αγκυρα στον Μπους ως πολύτιμη στήριξη των νέων επιλογών.
Από τη διαπίστωση αυτή μέχρι την αναγόρευση του ανατολικού μας γείτονα σε περιφερειακή υπερδύναμη υπάρχει μεγάλη απόσταση. Η Αγκυρα κατέγραψε τακτικές επιτυχίες αλλά σε καμιά περίπτωση δεν υπάρχουν στρατηγικών διαστάσεων ανατροπές στις ισορροπίες στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή:
- Παρά τις καλές σχέσεις των τελευταίων ετών η Αγκυρα έχει ανταγωνιστικά συμφέροντα και στοχεύσεις τόσο με τη Μόσχα όσο με την Τεχεράνη. Επί του παρόντος η διμερής προσέγγιση διευκολύνει τακτικά την Ουάσιγκτον σε δύο δύσκολα μέτωπα διαπραγμάτευσης.
- Εάν υπάρξει πλήρης εξομάλυνση των σχέσεων των ΗΠΑ με τη Ρωσία και το Ιράν τότε τα περιθώρια περιφερειακού ρόλου για την Τουρκία είναι ασφυκτικά οροθετημένα: Στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία η Μόσχα θα νομιμοποιήσει προνομιακή επιρροή, ενώ στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στον Λίβανο και στην Χαμάς θα νομιμοποιηθεί η ήδη κυρίαρχη επιρροή της Τεχεράνης.
- Παρά το σημερινό καλό κλίμα στις σχέσεις με τον Αραβικό Κόσμο η Τουρκία εξακολουθεί να προσλαμβάνεται ως ο διάδοχος των Οθωμανών Κατακτητών με τη στρατηγική της στη διαχείριση των υδάτινων πόρων να προσλαμβάνεται ως αποικιοκρατική. Αν υπάρξει προσέγγιση Ουάσιγκτον - Μόσχας θα προκύψει και συμβιβασμός στον ενεργειακό ανταγωνισμό που θα περιορίσει τον ρόλο της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου.
- Σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, η αμερικανική στήριξη είναι δωρεάν επικοινωνιακό πυροτέχνημα για την Ουάσιγκτον: Αν η Τουρκία δεν ικανοποιήσει πρώτη τα κριτήρια σύγκλισης και εάν η Ε.Ε. των «27» δεν προχωρήσει την ολοκλήρωση ώστε να μπορεί να απορροφήσει μια χώρα με τα μεγέθη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ανατολικού μας γείτονα καμιά έξωθεν συνηγορία δεν αλλάζει τα πραγματικά δεδομένα. Ούτως ή άλλως μόνον μια τομή εκδημοκρατισμού όπως η υιοθέτηση νέου συντάγματος θα υποχρέωνε τον Σαρκοζί και την Μέρκελ να κατεβάσουν τους τόνους των αντιρρήσεων.
Σε τι μπορεί να προσδοκά επί της ουσίας ο Ερντογάν; Με τα σημερινά δεδομένα μόνον στην πίεση των ΗΠΑ ώστε η κουρδική κυβέρνηση του Βορείου Ιράκ να απαγορεύσει τη δράση του ΡΚΚ στην επικράτειά της.
Ο ρόλος που είχε η Τουρκία την εποχή του Ψυχρού Πολέμου ως προπύργιο της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ στις νότιες παρυφές της ΕΣΣΔ παρήλθε ανεπιστρεπτί. Σήμερα δεν έχουμε τις παγιωμένες αντιπαραθέσεις εκείνης της εποχής, αλλά μια πρωτοφανή ρευστότητα: Η αποκατάσταση καλής συνεργασίας με την Αγκυρα εξυπηρετεί την περιφερειακή στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά σε καμιά περίπτωση δεν εξισορροπεί τη στρατηγική προτεραιότητα που έχει για την Ουάσιγκτον η εκκαθάριση των εκκρεμοτήτων και η στενή συνεργασία με την Τεχεράνη και τη Μόσχα.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 07/04/2009)