Η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο ενέκρινε εχθές τη συμφωνία που επετεύχθη σε δεύτερη ανάγνωση μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου μέσω πέντε διαφορετικών εκθέσεων. Το "3ο Ενεργειακό Πακέτο" έρχεται να συμπληρώσει την ήδη ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία του 2003 επιδιώκοντας όχι μόνο την περαιτέρω απελευθέρωση των προαναφερόμενων αγορών, αλλά και την ενίσχυση των δικαιωμάτων των καταναλωτών.
"Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων κρίνεται αρκετά ικανοποιητικό, καθώς δεν διακυβεύθηκαν ζωτικά εθνικά συμφέροντα ορισμένων κρατών μελών, ενώ ταυτόχρονα έγιναν σεβαστές οι αρχές της ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας που οφείλουν να διέπουν τη δράση των ρυθμιστών ενέργειας", δηλώνει ο Ευρωβουλευτής της Ν.Δ. και τακτικό μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας κ. Νίκος Βακάλης.
Τις εκθέσεις εισηγήθηκαν οι ευρωβουλευτές: Eluned Morgan για τους κοινούς κανόνες που αφορούν στην εσωτερική αγορά ενέργειας, ο Giles Chichester για την ίδρυση Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας,ο Alejo Vidal-Quadras περί των όρων πρόσβασης στο δίκτυο διασυνοριακών ανταλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας, οAntonio Mussa για τους κανόνες που αφορούν στην εσωτερική αγορά φυσικού αερίου και ο Atanas Paparizov περί των όρων πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου.
Με την έγκριση των πέντε διαφορετικών εκθέσεων, ανοίγει ο δρόμος για την περαιτέρω απελευθέρωση των αγορών ηλεκτρισμού και αερίου, ενώ περιλαμβάνονται μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών.
Μία από τις σημαντικότερες αποφάσεις αφορά στην αποσύνδεση της παραγωγής ηλεκτρισμού και αερίου από την διανομή, από την οποίαν εξαιρούνται η Μάλτα, η Κύπρος και το Λουξεμβούργο, διότι διαθέτουν μόνο συστήματα διανομής.
Ο σχετικός συμβιβασμός ανάμεσα στο Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο επιτρέπει στα κράτη-μέλη να επιλέξουν μεταξύ τριών μεθόδων:
- Της πλήρους αποσύνδεσης των ιδιοκτησιακών σχέσεων, που θα έχει ως αποτέλεσμα την απαγόρευση σε επιχειρήσεις ή κράτη να ασκούν συγχρόνως έλεγχο στην παραγωγή ή την προμήθεια του ηλεκτρισμού και «άμεσα ή έμμεσα να ασκούν έλεγχο σε έναν διαχειριστή του συστήματος διανομής» και αντιθέτως.
- Ενός ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος (ISO), ο οποίος θα διαχειρίζεται τις αποσυνδεδεμένες δραστηριότητες της διανομής, όπου οι επιχειρήσεις θα μπορούν αφενός να διατηρήσουν τα στοιχεία της προμήθειας και της διανομής, αφετέρου όμως θα πρέπει να εξασφαλίσουν έναν αποτελεσματικό διαχωρισμό συμφερόντων.
- Ενός ανεξάρτητου διαχειριστή εκπομπών (ITO), όπου μία κάθετα ενοποιημένη εταιρεία θα μπορεί να διατηρήσει το δίκτυο των στοιχείων της, αλλά να διασφαλίσει έναν αποτελεσματικό διαχωρισμό συμφερόντων, μέσω κανόνων για τα στοιχεία, τον εξοπλισμό, το προσωπικό, την ταυτότητα και τον έλεγχο συμμόρφωσης.
Η ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών εν γένει, αλλά και τα μέτρα υπέρ των ευάλωτων καταναλωτών, αποτελούν δύο πολύ σημαντικά σημεία της συμφωνίας. Στους καταναλωτές αναγνωρίζονται τα ακόλουθα δικαιώματα:
- Το δικαίωμα λύσης της σύμβασής τους, με τους παρόχους ηλεκτρισμού και αερίου, εντός τριών εβδομάδων κι ατελώς.
- Το δικαίωμα να λαμβάνουν τον τελικό λογαριασμό τους το αργότερο έξι μήνες έπειτα από την αλλαγή παρόχου.
- Το δικαίωμα αποζημίωσης, σε περίπτωση κατά την οποία το επίπεδο της ποιότητας των υπηρεσιών είναι χαμηλό (όπως για παράδειγμα, ανακριβής και καθυστερημένη χρέωση).
- Την πρόσβαση στην πληροφόρηση για τα δικαιώματά τους μέσω λογαριασμών και δικτυακών τόπων των επιχειρήσεων ηλεκτρισμού και αερίου.
- Το δικαίωμα να λαμβάνουν όλες τις σχετικές πληροφορίες αναφορικά με το αέριο και τον ηλεκτρισμό που καταναλώνουν.
- Τη δυνατότητα να απευθύνονται σ’ έναν διαμεσολαβητή ενέργειας ή έναν οργανισμό καταναλωτών με στόχο την αποτελεσματική εξέταση παραπόνων και την εξωδικαστική διευθέτησή τους.
Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης, να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση των ελλείψεων ενέργειας, όπως η ανάπτυξη εθνικών σχεδίων δράσης ή η διασφάλιση του απαιτούμενου ενεργειακού εφοδιασμού για τους ευάλωτους πελάτες.
Ο συμβιβασμός προβλέπει, τέλος, τη σύσταση ενός Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας που θα επεξεργάζεται μη δεσμευτικές κατευθυντήριες γραμμές.
Η Ελλάδα φαίνεται ότι θα επιλέξει το μοντέλο που προβλέπει την νομική λειτουργική ανεξαρτησία του ΔΕΣΜΗΕ αλλά με διατήρηση του 100% της κυριότητας του διαχειριστή από την καθετοποιημένη επιχείρηση δηλαδή τη ΔΕΗ.