Στο πλαίσιο της συνόδου της Πράγας προωθείται η υλοποίηση του Προγράμματος «Ανατολική Συνεργασία» με στόχο τη στήριξη των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων σε έξι πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες. Με την κίνηση αυτή επεκτείνεται η σφαίρα επιρροής της ΕΕ σε κράτη που βρίσκονται στις παρυφές της Ρωσικής Ομοσπονδίας, πλήττοντας άμεσα τα ρωσικά συμφέροντα σε μια περιοχή πλούσια σε ενεργειακούς πόρους.
Πολλές χώρες της ΕΕ εξαρτώνται αποκλειστικά από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Επιπροσθέτως, οι ρωσικές κρατικές εταιρείες, με όπλο την υψηλή τους ρευστότητα λόγω της παρατεταμένης περιόδου υψηλών τιμών του πετρελαίου, προχωρούν σε εξαγορά ενεργειακών δικτύων και υποδομών σε χώρες της Ανατολικής και της Κεντρικής Ευρώπης, μεγεθύνοντας με αυτόν τον τρόπο την οικονομική και πολιτική επιρροή του Κρεμλίνου. Η ισχύς αυτή έγινε άμεσα αντιληπτή ακόμη και στη χώρα μας, όταν στις αρχές του έτους σημειώθηκε πλήρης διακοπή της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου προκαλώντας ζημιές εκατομμυρίων ευρώ στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Η Ρωσία επιθυμεί να αποτελέσει τον μοναδικό προμηθευτή φυσικού αερίου της ΕΕ αξιοποιώντας υπάρχοντες και νέους αγωγούς και εκμεταλλευόμενη τη σημαντική επιρροή της στην περιοχή. Συγκεκριμένα, σκοπεύει να αγοράζει το σύνολο της παραγωγής των χωρών της Κασπίας- όπως έχει ήδη συμφωνήσει με το Καζακστάνκαι στη συνέχεια να το μεταπωλεί μέσω των δικτύων της στην Ευρώπη, δημιουργώντας έτσι ένα υπερεθνικό μονοπώλιο ενέργειας. Δυστυχώς, η περιοχή της Κασπίας δεν έχει τη δυνατότητα να προμηθεύσει παρά μόνο το 5%- 10%- στην καλύτερη περίπτωση- της μελλοντικής κατανάλωσης φυσικού αερίου της ΕΕ. Συνεπώς η ΕΕ θα συνεχίσει να είναι εξαρτώμενη ενεργειακά από τη Ρωσία, αλλά και η Ρωσία εξαρτώμενη οικονομικά από την Ευρώπη. Η «Ανατολική Συνεργασία» της ΕΕ παράλληλα με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς απομονώνει πολιτικά τη Ρωσία, η οποία θεωρεί ότι βρίσκεται περικυκλωμένη από εχθρούς. Η Ευρώπη δεν θα έχει όφελος από ένα καχύποπτο και επιθετικό γείτονα σαν τη Ρωσία. Η κυβέρνηση Μεντβέντεφ έχει δείξει κάποια πρώτα σημάδια φιλελευθεροποίησης της οικονομίας, με αποτέλεσμα περισσότερες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται πλέον στη Ρωσία, ενώ ο ίδιος έδωσε πρόσφατα συνέντευξη στη μοναδική αντιπολιτευόμενη εφημερίδα- πράγμα αδιανόητο μέχρι πρότινος. Η περίοδος μεταρρυθμίσεων στη Ρωσία φαίνεται να έχει ξεκινήσει και σίγουρα θα είναι μακρά. Η ΕΕ έχει υποχρέωση να διαφυλάξει τα συμφέροντά της στην περιοχή, αλλά θα πρέπει να ελέγξει τα αντιρωσικά ανακλαστικά των νέων χωρών-μελών της ώστε με τις ενέργειές τους να μην αναστρέψουν την ως σήμερα πρόοδο.
Ο κ. Π. Γ. Δεριζιώτης είναι αναλυτής αγορών ενέργειας και αερίων του θερμοκηπίου, απόφοιτος του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης και επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Ενέργειας Ν.Α Ευρώπης (ΙΕΝΕ).
(Από την εφημερίδα TO BHMA, 09/05/2009)