Γιατί το Ιράν έχει τόσο μεγάλη σημασία για τον υπόλοιπο κόσμο; Υπάρχουν
τουλάχιστον τρεις λόγοι. Πρώτον, το Ιράν είναι βαρόμετρο για τη δυνατότητα της
διεθνούς κοινότητας να σταματήσει τη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Δεύτερον, το
Ιράν είναι σημαντικό για τη μελλοντική σταθερότητα της Μέσης Ανατολής, όπου τόσο
η επιρροή του όσο και η γενικότερη επιρροή των σιιτών μουσουλμάνων παρουσιάζει
αύξηση. Τρίτον, το Ιράν είναι σημαντικό για τη σταθεροποίηση του γειτονικού
Αφγανιστάν.
Επί χρόνια η διεθνής κοινότητα επικεντρωνόταν σχεδόν
αποκλειστικά στην πυρηνική πλευρά του ζητήματος. Αλίμονο, οι διπλωματικές
προσπάθειες που στόχευαν να πείσουν την Τεχεράνη να απαγορεύσει τον εμπλουτισμό
ουρανίου απέτυχαν να βγάλουν την κατάσταση από το αδιέξοδο. Υστερα από έξι
χρόνια «αποκλειστικά πυρηνικής» διπλωματίας έχει έρθει η ώρα να καταπιαστούμε με
το ιρανικό ζήτημα με συνολικότερο τρόπο. Η νέα στρατηγική θα πρέπει να βασίζεται
σε δύο υποθέσεις.
Πρώτον, δεν μπορούμε να περιμένουμε να λυθεί το
πυρηνικό ζήτημα προτού εμπλέξουμε το Ιράν στη διευθέτηση άλλων κρίσιμων
ζητημάτων. Ενα επ΄ αόριστον απομονωμένο Ιράν θα μπορούσε να εξελιχθεί σε
αδιόρθωτο σαμποτέρ, σε πολλές περιοχές, από την Κεντρική Ασία ως τη Μέση
Ανατολή.
Δεύτερον, η Τουρκία και οι μετριοπαθείς αραβικές χώρες, καθώς
και η Ινδία, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, έχουν το ίδιο ενδιαφέρον για το
Ιράν, όπως ακριβώς και οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Κίνα και η
Ρωσία. Αυτά τα κράτη δικαίως περιμένουν να ληφθούν υπόψη τα συμφέροντά τους. Θα
έπρεπε να εμπλακούν περισσότερο στη διεθνή διαδικασία λήψης αποφάσεων, αν
θέλουμε να είναι πιο αποτελεσματικές οι πολιτικές μας.
Η Ιταλία ήταν η
πρώτη που πρότεινε να συμμετέχει το Ιράν ενεργά στη συζήτηση για το Αφγανιστάν.
Σε αυτόν τον αγώνα μάς έχει στηρίξει η ρεαλιστική προσέγγιση που υιοθέτησε η
αμερικανική κυβέρνηση. Οι κυβερνήσεις του Αφγανιστάν και του Πακιστάν επίσης
ενημέρωσαν την Ιταλία για την πεποίθησή τους ότι το Ιράν μπορεί να αποβεί «μέρος
της λύσης» για την επίτευξη της σταθερότητας στην περιοχή.
Οι συνομιλίες
κορυφής που έγιναν πρόσφατα στην Τεχεράνη υποδεικνύουν την προθυμία των τριών
χωρών να συνεργαστούν. Επιπλέον, τα συμφέροντα της Δύσης και του Ιράν στο
Αφγανιστάν θα μπορούσαν να συμπίπτουν. Η Τεχεράνη έχει αντικειμενικό συμφέρον να
δει το Αφγανιστάν να σταθεροποιείται απαλλασσόμενο από τους Ταλιμπάν και να
εγκαθίσταται στην Καμπούλ μια κυβέρνηση πρόθυμη και ικανή να αποτρέψει την
εισροή ναρκωτι κών ουσιών στο Ιράν, όπου η υπερβολική χρήση τους συνιστά σοβαρό
εθνικό πρόβλημα.
Για αυτό η Ιταλία προσκάλεσε το Ιράν να συμμετέχει στη
Σύνοδο Υπουργών Εξωτερικών του G-8, που πρόκειται να γίνει στην Τεργέστη στις 26
και 27 Ιουνίου. Θέλουμε το Ιράν, μαζί με άλλους παράγοντες της περιοχής, να
διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο σε ένα νέο σύμφωνο σχεδιασμένο να
ισχυροποιήσει τη σταθερότητα στο Αφγανιστάν. Προτρέπουμε το Ιράν να συμβάλει στη
συλλογική επίτευξη ενός αριθμού τοπικών στόχων σε πολλούς τομείς. Αυτοί οι
στόχοι ποικίλουν από τη συνοριακή φύλαξη, την καταπολέμηση της διακίνησης
ναρκωτικών και του λαθρεμπορίου όπλων, ως την υλοποίηση ενός αριθμού τοπικά
συγχρηματοδοτούμενων οικονομικών πλάνων για να βοηθήσουν και να αναζωογονήσουν
την αφγανική οικονομία.
Η σύνοδος της Τεργέστης φιλοδοξεί να ξεκινήσει
μια διαδικασία συνεχούς δεσμεύσεως όλων των εμπλεκομένων παικτών. Συνεπώς το
Αφγανιστάν μπορεί να αποτελέσει διπλωματικό πεδίο δοκιμής, όπου θα καταμετρηθεί
η προθυμία του Ιράν να τροποποιήσει τη συμπεριφορά του και να υιοθετήσει στάση
συνεργασίας απέναντι στους γείτονές του και τη διεθνή κοινότητα.
Η
Ιταλία πιστεύει ότι η πλήρης και άμεση συμμετοχή του Ιράν στην επίλυση του
αφγανικού προβλήματος θα πρέπει να επιδιωχθεί πάραυτα και ανεξάρτητα από
απόπειρες επίλυσης του ζητήματος με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Το
πυρηνικό ζήτημα μπορεί να ακολουθήσει τον δρόμο που χάραξε η «ομάδα των πέντε
και ενός» (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα, Ρωσία και Γερμανία), αν και αυτή η ομάδα
θα πρέπει να γίνει περισσότερο ανοιχτή, περιλαμβάνοντας και άλλους
ενδιαφερομένους, εφόσον επιθυμεί να αυξήσει τις πιθανότητες επιτυχίας της.
Αν το Ιράν αναλάβει και πάλι δράση όσον αφορά το Πακιστάν και το
Αφγανιστάν, ίσως συνεργαστεί εποικοδομητικά με τη διεθνή κοινότητα και για το
πυρηνικό ζήτημα και για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή, όπου τα συμφέροντά του
σήμερα δεν συμβαδίζουν με εκείνα της διεθνούς κοινότητας.
(Ο κ. Franco Frattini είναι Υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας)
(από την εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ", 12/06/2009)