Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου*
Ποιες είναι οι πραγματικές διαστάσεις και το περιεχόμενο του λεγόμενου «μεσαίου χώρου»; Οι περισσότεροι πολιτικοί παράγοντες της χώρας δείχνουν να συμφωνούν πως οι πολίτες που θεωρητικά ανήκουν στην κοινωνική, η πολιτική, αυτή κατηγορία κρατούν στα χέρια τους τις τύχες της εξουσίας στη χώρα.
Εν τούτοις λίγοι δείχνουν να συμφωνούν ως προς το περιεχόμενο της πολιτικής αυτής κατηγορίας. Οι αιχμαλωτισμένοι στις αντιλήψεις ενός παλαιοαριστερού πολιτικού προβληματισμού περιγράφουν τον μεσαίο χώρο σαν ένα νεκραναστημένο ψήγμα του προ-δικτατορικού Παπανδρεϊκού «Κέντρου». Για τους μετα-μοντέρνους «επικοινωνιολόγους» (σε εισαγωγικά ο όρος, διότι είναι διεθνώς ανύπαρκτος) και «στοχαστές» της κλασικά συντηρητικής νεοδημοκρατικής παράδοσης, ο χώρος αυτός δείχνει να εκφράζει τους μετανοιωμένους, λόγω Πασοκικής αλαζονείας, κρατικοδίαιτους και «λαϊκούς» Έλληνες. Και για τους δύο κύκλους εκτιμητών, κατά συνέπεια, το «Κέντρο» δεν είναι παρά μία επιφανειακή μετάλλαξη των παραδοσιακών οπαδών της παρηκμασμένης πια σοσιαλδημοκρατίας. Συμπάθεια λοιπόν προς την Αριστερά και τις δοξασίες της, σωρηδόν παροχές σε κάθε κραυγάζουσα κοινωνική ομάδα, λατρεία για τις εντυπώσεις και περιφρόνηση προς τα αποτελέσματα, καχυποψία απέναντι σε κάθε έννοια τυφλής εφαρμογής του νόμου κι ανοχή του χάους και της διαφθοράς που περνάει για καθημερινότητα, θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί πως, θα ήταν η συνταγή μίας συνεπούς προσέγγισης αυτού του είδους του «Κέντρου»!!! Κοινωνική Μετάλλαξη και οι δύο εκτιμήσεις πάσχουν όμως σοβαρότατα στον τομέα της «ανάγνωσης» των αλλαγών που έχουν συμβεί στην ελληνική κοινωνία. Στα τελευταία 15 χρόνια, και σαν αποτέλεσμα μίας φαύλης ανασύνταξης των στατικών μέχρι τότε κοινωνικών δυνάμεων – μέσω του ποταμού παροχών της Πασοκικής εξουσίας- οι οριοθετήσεις και τα συνειδησιακά στεγανά της μεσαίας τάξης έχουν μεταβληθεί δραστικά. Η διαφθορά πλημμύρισε σχεδόν κάθε επίπεδο διαπροσωπικής συναλλαγής και συνεύρεσης αλλάζοντας ωστόσο με ταχύτητα τους παραδοσιακούς συσχετισμούς ανάμεσα σε έχοντες και μη έχοντες. Σήμερα, οι έχοντες – ανεξάρτητα από πολιτικές γκρίνιες κι έντεχνες συνθηματολογίες – είναι, αν όχι περισσότεροι, τουλάχιστον αριθμητικά ίσοι με τους μη έχοντες. Το πρόβλημα βρίσκεται στο πώς θα γίνουν «περισσότερο» έχοντες. Η έκρηξη του life style και των περίτεχνων κι εξειδικευμένων καταναλωτικών προτιμήσεων υποδηλώνει μία κοινωνική δυναμική προσδοκιών κι ευημερίας –κι όχι (όπως αυταπατάται η Αριστερά και βαυκαλίζει η παλαιοδεξιά) απελπισίας και μιζέριας.
Το σημερινό Κέντρο δεν έχει σε τίποτα να κάνει με την παραδοσιακή μεταδικτατορική αντίληψη για τον χώρο αυτό. Το Κέντρο τότε ήταν μία ψυχολογικό-πολιτική μάζωξη μετριοπαθών πολιτών που έψαχναν για σύνεση, συμφιλίωση, κοινωνική φροντίδα κι εθνική αξιοπρέπεια.
Κέντρο σήμερα είναι τα όχι ιδιαίτερα πολιτικοποιημένα, δυναμικά, μεσαία κοινωνικά στρώματα. Αυτά που εμπνέονται, σχεδιάζουν, δημιουργούν και εν τέλει φιλοδοξούν να κατακτήσουν. Είναι εκείνοι οι Ελληνες που έχουν απαγκιστρώσει τον σχεδιασμό της ζωής τους από τις τύχες του δημοσίου. Είναι οι πολίτες που δεν βλέπουν πια το κράτος σαν διέξοδο, αλλά πολλές φορές σαν τροχοπέδη. Που δεν ανέχονται ανοησίες, γραφικότητες κι υπερβολές. Που αποστρέφονται το πολιτικό σύστημα κι αντικρίζουν με ειρωνεία κι έκδηλη καχυποψία κόμματα και πολιτικούς.
Είναι εκείνοι που αδιαφορούν για παροχές κι αποστρέφονται τις ρηχές υποσχέσεις. Που διψάνε για αξιοπιστία και σοβαρότητα. Αυτοί που χτίζουν με αισιοδοξία το μέλλον της πατρίδας ενώ υφίστανται βάναυσες φορολογικές επιδρομές και παράλογες γραφειοκρατικές παρεμβάσεις. Εξυπακούεται πως «κεντρώα πολιτική» σήμερα δεν μπορεί παρά να είναι εκείνη που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων. Κι αυτό που οι Έλληνες του μεσαίου χώρου επιζητούν είναι ένα περιβάλλον ασφάλειας και σταθερότητας ώστε με σιγουριά κι ευχέρεια να είναι σε θέση να υλοποιήσουν τους ατομικούς τους σχεδιασμούς. Ουσιαστικά δηλ. τη βελτίωση της κοινωνικής τους θέσης.
Τα ριζοσπαστικά κοινωνικά στρώματα απαιτούν να ακουσθεί η κραυγή των συμφερόντων τους. Καιρός είναι ο «μεσαίος χώρος» να αποκτήσει τη δική του αποκλειστική κι ανόθευτη έκφραση.
* Πρώην Υπουργός
(Από την εφημερίδα Ημερησία 21/09/03)