Η 88 σελίδων έκθεση που συνέταξε το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ
για τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού κλάδου μετά την
εποχή του προέδρου Φραγκλίνου Ρούζβελτ στη δεκαετία του ’30 είναι,
πράγματι, φιλόδοξο σχέδιο. Δυστυχώς, η έκθεση αυτή εκπονήθηκε πρώιμα
και επικεντρώνεται στην ανακατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των
ρυθμιστικών οργάνων. Δίνει, επίσης, την εντύπωση ότι η κυβέρνηση θέλει
να γευτεί δόξα ανάλογη αυτής που εισέπραξε ο Ρούζβελτ.
Είναι
φυσικό για έναν πρόεδρο που μόλις έχει πάρει τα ηνία της εξουσίας σε
μια χώρα με ασθενή οικονομία να επιθυμεί μια γεύση του μεγαλείου και
των επιτευγμάτων του Ρούζβελτ. Τότε, είχε βρεθεί διέξοδος από την
τραπεζική κρίση, δημιουργήθηκαν θέσεις εργασίας για εκατομμύρια
ανθρώπους σε δημόσια έργα και ενισχύθηκε η οικονομική ανάπτυξη μέσα σε
μια στιγμή. Αλλά όλα αυτά συνέβησαν προ 76ετίας. Εκτοτε το ομοσπονδιακό
κράτος διογκώθηκε και έγινε δύσκαμπτο. Το σχέδιο που υπέβαλε, σήμερα,
το υπουργείο Οικονομικών στο Κογκρέσο δίνει έμφαση σε διαρθρωτικές
αλλαγές που θα χρειαστούν δεκαετίες για να ολοκληρωθούν.
Κατ’
αρχάς, η έκθεση είναι πρώιμη. Πρέπει να παρέλθει ένα εύλογο χρονικό
διάστημα μέχρι την εκτόνωση της κρίσης για να μελετηθούν τα αίτια. Η
αποτίμηση της κρίσης δεν είναι πλήρης. Αγνοεί τις ρυθμιστικές αρχές. Η
ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ήταν σε
χειμερία νάρκη όταν η κατάσταση στην αγορά ακινήτων οδηγούσε σε φούσκα
υπεραξιών και ο χρηματοπιστωτικός κλάδος φλέρταρε με την καταστροφή.
Οταν όλοι ξύπνησαν απότομα με το ξέσπασμα της κρίσης, αντέδρασαν με
σπασμωδικές κινήσεις, προκαλώντας ρήγμα στην εμπιστοσύνη επιχειρήσεων
και νοικοκυριών.
Στην έκθεση γίνεται μεγάλος λόγος για τον
εκτροχιασμό τραπεζιτών και καταναλωτών, αλλά είναι επιεικής με την
αποτυχία των ρυθμιστικών αρχών να ενεργήσουν προληπτικά ή εμπρόθεσμα.
Το υπουργείο Οικονομικών προτείνει τη δημιουργία μιας
χρηματοοικονομικής αρχής για την προστασία των καταναλωτών, μιας αρχής
για την εποπτεία των τραπεζών σε εθνικό επίπεδο και ενός συμβουλίου με
μέλη τις ρυθμιστικές αρχές της χώρας. O ρόλος της Fed ενισχύεται σε
μεγάλο βαθμό.
Η μεταρρύθμιση ενός κλάδου δεν είναι δύσκολη σε
θεωρητικό επίπεδο. Στην εφαρμογή, όμως, η κυβέρνηση σκοντάφτει. Η
αύξηση της γραφειοκρατίας δεν θα γιατρέψει τις παθογένειες ενός
ρυθμιστικού πλαισίου. Οι αδυναμίες του συστήματος εντοπίζονται εκεί που
η δημόσια διοίκηση επηρεάζεται από πολιτικούς και οργανωμένα
συμφέροντα, την ατολμία δημοσίων υπαλλήλων και την αποθάρρυνση αλλαγών
στη «νοοτροπία» του συστήματος.
Η δομή του συστήματος δεν είναι η
ουσία του προβλήματος. Η κεντρική τράπεζα της Βρετανίας έχει
αρμοδιότητες σαν αυτές που θέλει να προσδώσει το υπουργείο Οικονομικών
των ΗΠΑ στη Fed. Ωστόσο, δεν έπαιξε καλύτερα τον ρόλο της από τη Fed.
Μια
λύση είναι να αλλάξει η χρηματοδότηση των εποπτικών αρχών, ώστε να μη
γίνεται από τις εταιρείες που επιβλέπονται από αυτές, αλλά με βάση
αποφάσεις του Κογκρέσου. Το τρέχον σύστημα καλλιεργεί πρόσφορο έδαφος
για τη δημιουργία πελατειακών σχέσεων μεταξύ ρυθμιστικών αρχών και
εταιρειών. Και η υπηρεσία που κερδίζει έναν τέτοιο διαγωνισμό είναι
αυτή που θα επιδείξει τον μικρότερο ζήλο στην εκτέλεση των καθηκόντων
της.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 26/06/2009)