Η οικονομία της Σαουδικής Αραβίας δεν μπορεί πλέον να «περιορίζεται»
στο πετρέλαιο. Η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα, μέλος του ΟΠΕΚ,
δρομολογεί ήδη τη δημιουργία τεσσάρων νέων μητροπολιτικών κέντρων, που
θα αναπτυχθούν κυριολεκτικά πάνω στην άμμο, όχι όμως και σε σαθρά
θεμέλια. Οι τέσσερις μεγαλουπόλεις, των οποίων η ανάπτυξη έχει ως
απώτερο στόχο τη δημιουργία άνω του ενός εκατομμυρίου νέων θέσεων
εργασίας στη Σαουδική Αραβία έως το 2020, «αναμένεται να αναδείξουν τη
χώρα σε μεγάλη βιομηχανική δύναμη, πέραν του πετρελαϊκού κλάδου, όπως
ονειρεύονται οι Σαουδάραβες», αναφέρει ο Ζαν-Φρανσουά Σεζνέκ, του
πανεπιστημίου Georgetown, στην Ουάσιγκτον.
Με μία εξ αυτών, την
Πόλη της Οικονομίας, να θεμελιώνεται στις αρχές του Ιουνίου, ο
προγραμματισμός τους αποτελεί όχι μόνον ανάγκη για τη διαφοροποίηση της
παραγωγικής βάσης της Σαουδικής Αραβίας αλλά και για λόγους που
επιβάλλονται από την πληθυσμιακή έκρηξη στη χώρα.
Πληθυσμιακή έκρηξη
Ο
πληθυσμός της Σαουδικής Αραβίας έχει τριπλασιαστεί από το 1975,
φθάνοντας σήμερα στα 25 εκατομμύρια. Παράλληλα, το 57% του πληθυσμού
είναι ηλικίας κάτω των 25 ετών. Καθώς αυξάνεται ο πληθυσμός, πρέπει να
βελτιωθεί και η πρόσβασή του στον πλούτο της χώρας. Χαρακτηριστικό
είναι το γεγονός ότι το 2008 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Σαουδικής Αραβίας
ανερχόταν μόλις στα 19.000 δολάρια ΗΠΑ έναντι 47.000 στις ΗΠΑ και
103.000 στο Κατάρ. Η μακέτα για την Πόλη της Οικονομίας, η οποία
θεμελιώθηκε σε απόσταση 720 χιλιομέτρων βόρεια της πρωτεύουσας Ριάντ,
και ένα βίντεο που προβλήθηκε στους συμμετέχοντες στη σχετική τελετή,
περιλαμβάνει ουρανοξύστες, ερευνητικά κέντρα και σύγχρονα σχολεία. Η
πόλη, η οποία βρίσκεται στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας, αναμένεται να
έχει πληθυσμό 300.000 αμέσως μετά την παράδοση του έργου. Ο πληθυσμός
θα αυξηθεί σταδιακά στα 2 εκατομμύρια, εκ των οποίων το ένα θα είναι
ενεργός πληθυσμός στην αγορά εργασίας. Η ανάπτυξη της πόλης αναμένεται
να κοστίσει αρχικώς 100 δισ. δολάρια. Το 2006 δημιουργήθηκε για το
σκοπό αυτόν εταιρεία, η οποία πλέον είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο.
Η
επιτυχία ή η αποτυχία του σχεδιασμού της ηγεσίας της Σαουδικής Αραβίας
μπορεί να επιδράσει στη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης
Ανατολής. Οπως παρατηρεί ο Χάουαρντ Χάντι, ανώτατο στέλεχος της
τράπεζας Samba Financial Group στο Ριάντ, «πρόκειται για μια μεγάλη,
πολυπληθή χώρα σε μια επικίνδυνη γειτονιά. Η Σαουδική Αραβία διαθέτει
τεράστια αποθέματα πετρελαίου, υψίστης σημασίας για την παγκόσμια
οικονομία. Ολοι λοιπόν ενδιαφέρονται για το πολιτικό μέλλον της και για
την οικονομική ανάπτυξή της».
Πλήγμα από την κρίση
Η
κεντρική τράπεζα της Σαουδικής Αραβίας κατάφερε να αυξήσει τα
συναλλαγματικά αποθέματά της, με τη μορφή ξένων ομολόγων αλλά φυσικά
και ρευστού σε συνάλλαγμα, στα 546 δισ. δολάρια τον Οκτώβριο του 2008
από μόλις 98 δισ. το 2003. Η αξία του ΑΕΠ της Σαουδικής Αραβίας ανήλθε
το 2008 στα 482 δισ. δολάρια, μακράν κάθε άλλης χώρας στη Μέση Ανατολή.
Ασφαλώς, η επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου στη Σαουδική Αραβία, επίσης
στις αρχές του Ιουνίου, δεν ήταν τυχαίο γεγονός. Ωστόσο, παρά τον
πλούτο που οφείλει στους φυσικούς πόρους και τη συγκυρία στη διεθνή
αγορά πετρελαίου, η τρέχουσα διεθνής κρίση, που τον περασμένο Δεκέμβριο
ώθησε τις τιμές του πετρελαίου τόσο χαμηλά όσο τα 34 δολάρια το βαρέλι,
δεν άφησε αλώβητη τη σαουδαραβική οικονομία. Χαρακτηριστικό είναι το
γεγονός ότι το αρχικό σχέδιο για την ανάπτυξη έξι νέων μητροπολιτικών
κέντρων στη χώρα μέσα στην επόμενη 12ετία περιορίστηκε στα 4. Με τις
τράπεζες και τους θεσμικούς επενδυτές να επιδιώκουν τον καλύτερο έλεγχο
του επενδυτικού κινδύνου, έργα, συνολικής αξίας 60 δισ. δολαρίων στις
πόλεις αυτές του μέλλοντος, είτε σβήστηκαν παντελώς από το χάρτη είτε
θα καθυστερήσουν.
Στόχος του βασιλιά Αμπντάλα αποτελεί πάντως η
προσέλκυση ξένων επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων 500 δισ. δολαρίων για
την ανάπτυξη των τεσσάρων νέων πόλεων. Σε έκθεσή της για το 2009, η
Παγκόσμια Τράπεζα κατατάσσει τη Σαουδική Αραβία ως τη 16η –από 181
χώρες– καλύτερη για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Μόλις το 2004 η
χώρα καταλάμβανε την 67η θέση. Η αναβάθμισή της τεκμηριώνεται και από
το γεγονός ότι ενώ το 2000 είχε προσελκύσει άμεσες ξένες επενδύσεις
αξίας μόλις 183 εκατ. δολαρίων, το 2007, το τελευταίο έτος για το οποίο
υπάρχουν επίσημα στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, η αξία των
αντίστοιχων εισροών έφθασε στα 24,3 δισ. δολάρια.
Ανάγκη μεταρρυθμίσεων
Ωστόσο,
όπως επισημαίνουν εμπειρογνώμονες, η χώρα πρέπει να υπερπηδήσει δύο
σημαντικά εμπόδια, ώστε να μπει η οικονομία της σε σταθερή τροχιά,
υψηλών αναπτυξιακών ρυθμών. Αυτά αφορούν τη βελτίωση του εκπαιδευτικού
συστήματός της και το άνοιγμα της αγοράς εργασίας αξιώσεων στις
γυναίκες.
Πολλοί ξένοι παρατηρούν, επίσης, ότι αρκετά πρέπει να
αλλάξουν στη Σαουδική Αραβία, ώστε η χώρα να αποτελέσει «μαγνήτη»
ταλαντούχων στελεχών και εξειδικευμένων επαγγελματιών από το εξωτερικό.
Οι εκτιμήσεις Σαουδαράβων αξιωματούχων, οι οποίοι θεωρούν πάντως ότι
προέχει η πάροδος της τρέχουσας παγκόσμιας κρίσης για να ανοίξει ο
δρόμος για την ανάπτυξη, είναι αισιόδοξες.
Η τιμή του πετρελαίου αντιστέκεται
Οι
πετρελαιοπαραγωγοί χώρες–μέλη του ΟΠΕΚ έχουν κατ’ επανάληψιν
κατηγορήσει τους κερδοσκόπους για τα επίπεδα ρεκόρ που είχε ανέλθει η
τιμή του πετρελαίου το περασμένο καλοκαίρι, όταν έφτασαν τα 150 δολάρια
το βαρέλι. Οπως υπογράμμισαν μάλιστα αυτή την εβδομάδα σε κοινό
ανακοινωθέν τους με την Ευρωπαϊκή Ενωση, το ζήτημα των κερδοσκόπων στις
αγορές δεν έχει ακόμη επιλυθεί. Η αγορά πετρελαίου κινδυνεύει να
σημειώσει άλλη μία κερδοσκοπική φούσκα εάν δεν αναμορφωθεί ο
χρηματιστηριακός κλάδος και δεν αυξηθεί η διαφάνεια, προειδοποίησαν οι
δύο πλευρές. Σύμφωνα με την Ε. Ε., μάλιστα, η φούσκα του 2008
κινδυνεύει να επαναληφθεί «εάν δεν πραγματοποιηθούν μεταρρυθμίσεις στις
ρυθμιστικές αρχές και δεν αυξηθεί η διαφάνεια στο πλαίσιο συνολικής
αναδιάρθρωσης του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού κλάδου». Οι δύο πλευρές
συμφώνησαν, πάντως, ότι στα τρέχοντα επίπεδα του πετρελαίου, η ανάκαμψη
της οικονομίας δεν κινδυνεύει. Οι αξιωματούχοι της Σαουδικής Αραβίας,
μάλιστα, έχουν εκφράσει την εκτίμηση πως η τιμή του πετρελαίου μπορεί
να ανέλθει μέχρι και τα 75 δολάρια το βαρέλι φέτος, χωρίς αρνητικές
επιπτώσεις για την αδύναμη, ακόμη, παγκόσμια οικονομία.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 27/06/2009)