Η ανάγκη της Ασίας να διασφαλίσει αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου για να πυροδοτήσει την ταχεία οικονομική ανάπτυξη γίνεται προφανέστερη ημέρα με την ημέρα. Στο Πεκίνο, Κινέζοι αξιωματούχοι ανέλυαν πρόσφατα τις ανεξιχνίαστες εκφράσεις του πρωθυπουργού της Ρωσίας, Μιχαήλ Κασιάνοφ, προκειμένου να ανακαλύψουν την ελάχιστη ένδειξη ότι η Μόσχα θα τηρήσει τις υποσχέσεις της να στείλει πετρέλαιο από τη Σιβηρία μέσω αγωγού στη Βόρεια Κίνα, το 2005.
Ο κ. Κασιάνοφ, γνωρίζοντας ότι το ίδιο πετρέλαιο εποφθαλμιά και η Ιαπωνία για ανταγωνισμό πρόγραμμα αγωγού, αρνήθηκε να δώσει σαφή απάντηση στους Κινέζους. Μίλησε για «αναβολή», δήλωσε αόριστα ότι η Ρωσία θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της και συμφώνησε να «συνεχίσει να εξετάζει το ζήτημα του πετρελαιαγωγού από τη Ρωσία ως την Κίνα».
Τα ποσά που διακυβεύονται –όπως και η ένταση των διπλωματικών διαβουλεύσεων μεταξύ της παράξενης τριάδας Κίνας, Ιαπωνίας και Ρωσίας- προδίδουν το επείγον των ενεργειακών αναγκών της Ανατολικής Ασίας. Ενας αγωγός 2.500 χιλιομέτρων από το Αγκάρσκ της Σιβηρίας ως το Ντακίνγκ της Κίνας απαιτεί επένδυση 2,5 δις. δολαρίων (2,2 δις. ευρώ), ενώ η εναλλακτική διαδρομή 4.000 χιλιομέτρων προς το λιμάνι Νακόντκα του Ειρηνικού για τους Ιάπωνες θα κόστιζε το διπλάσιο ποσό.
Αμφότερες η Ιαπωνία και η Κίνα είναι σε υπερβολικό βαθμό εξαρτημένες από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Μέσης Ανατολής και επιδιώκουν να διαφοροποιήσουν τις πηγές προμηθειών τους, εισάγοντας περισσότερο από τη Ρωσία ή την Κεντρική Ασία. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, οι καθαρές εισαγωγές πετρελαίου της Κίνας αναμένεται να αυξηθούν στα 10 εκ. βαρέλια ημερησίως, ήτοι στο 83% της ζήτησης, ως το 2030, έναντι μόλις 1,7 εκ. βαρελιών ημερησίως ή 25% της ζήτησης, το 2000.
Οι απαισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι οι αυξανόμενες ανάγκες της Ασίας για εισαγόμενη ενέργεια και ο ανταγωνισμός μεταξύ των χωρών για την εξασφάλιση προμηθειών είναι επικίνδυνα για την παγκόσμια ασφάλεια, ιδιαίτερα εφόσον η Ιαπωνία και η Κίνα -οι δύο μεγάλες εισαγωγείς- έχουν ήδη τεταμένες σχέσεις. Υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις.
Η Ιαπωνία επιδιώκει τόσο σθεναρά να αποκτήσει δικαιώματα στο ιρανικό πετρέλαιο που παρ' ολίγον να προκαλέσεις ρήγμα στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ για το θέμα αυτό. Η Κίνα επιχειρεί να πείσει τις Φιλιππίνες να δεχθούν την από κοινού διερεύνηση για πετρέλαιο και φυσικό αέριο γύρω από τις αμφισβητούμενες ατόλες της νότιας Σινικής Θάλασσας. Ηδη έχει διά της βίας επιβάλει την αξίωσή της επί κάποιων νησιών της περιοχής –χτίζοντας σ' αυτά- και στόχος της είναι να μεγιστοποιήσει τον έλεγχο συνάπτοντας συμφωνίες με ένα από τα πιο αδύναμα κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Οι αισιόδοξοι, ωστόσο, τονίζουν ότι η ευάλωτη κατάσταση της Κίνας θα μπορούσε να έχει θετικά αποτελέσματα. Όπως η εξάρτησή από τα μεταποιητικά αγαθά, έτσι και εκείνη στις εισαγωγές πετρελαίου θα δεσμεύσει περισσότερο τη χώρα στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα και θα την υποχρεώσει να αναλάβει πιο ενεργό και υπεύθυνο ρόλο στον έξω κόσμο…
(Από την εφημερίδα Financial Times 25/09/03)