Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το φαινόμενο που παρουσιάζεται το τελευταίο χρονικό διάστημα και το οποίο συνοπτικά έχει ως εξής:
Αναλυτές και άλλοι που απέτυχαν με παταγώδη τρόπο να προβλέψουν τόσο το χρονικό σημείο όσο και τη διάρκεια και το μέγεθος της κρίσης που πλήττει τις αγορές αναδεικνύονται σήμερα σε «αξιόπιστους» ερμηνευτές των γεγονότων, εκφράζοντας αυθεντικές απόψεις αναφορικά με την παρέλευση της κρίσης και την αποκατάσταση της ομαλότητας στις αγορές. Οι παράγοντες αυτοί, όμως, υποτιμούν τόσο τα ιστορικά γεγονότα όσο και την πολυπλοκότητα των σημερινών φαινομένων υπό καθεστώς παγκοσμιοποίησης. Παραγνωρίζουν επίσης ότι η αποκατάσταση της ομαλότητας δεν είναι μόνο υπόθεση τεχνικών και οργανωτικών παρεμβάσεων στις αγορές- γεγονός το οποίο οπωσδήποτε απαιτεί τεχνική επεξεργασία, καθώς και θεσμικές διακρατικές συμφωνίες- αλλά και προπάντων την αποκατάσταση ηρεμίας που είναι συνάρτηση της ψυχολογίας των συμμετεχόντων στις αγορές και της εμπιστοσύνης που θα αρχίσουν να έχουν απέναντι στους μηχανισμούς εποπτείας, ελέγ χου και διαχείρισης των επί μέρους εργαλείων και προϊόντων.
Φοβούμαι ότι η τελευταία αυτή παράμετρος θα απαιτήσει μεγάλο χρονικό διάστημα για να επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα (τουλάχιστον μια τριετία), ενώ η ανάκαμψη θα έπεται μιας περιόδου σταθεροποίησης, η οποία και αυτή θα έχει χρονική διάρκεια δύο ετών. Με την υπόθεση ότι οι αγορές θα κινηθούν ακόμη πιο αρνητικά από ό,τι ως σήμερα, εκτιμώ ότι οι συνθήκες μακροοικονομικού και μικροοικονομικού περιβάλλοντος θα επιδεινωθούν.
Το ευχάριστο στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι διεθνείς οργανισμοί απέδειξαν έμπρακτα τη βούλησή τους για στήριξη του συστήματος και των μεταβολών που απαιτούνται, έτσι ώστε να απομονώνονται σε κάποιο βαθμό οι αντίρροπες δυνάμεις που θα μπορούσαν να επενεργήσουν εξαιτίας παρεμβάσεων κερδοσκόπων, οπαδών της «άναρχης διακυβέρνησης» και άλλων.
Η χρονική διάρκεια της κρίσης καθώς και οι επιπτώσεις στους ρυθμούς και στα μεγέθη της οικονομίας θα επηρεαστούν άμεσα από τις επιδόσεις καθεμίας εξ αυτών, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι οικονομίες όπως η ελληνική, με σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα, υψηλό δημόσιο χρέος και μεγάλα ελλείμματα, θα αντιμετωπίσουν δυσμενέστερους όρους δανεισμού στο μέλλον, καθώς και πίεση πολιτική.
Στο περιβάλλον αυτό δεν θα απουσιάζουν αποκλίσεις θετικού ή αρνητικού χαρακτήρα, οι οποίες όμως θα επιβεβαιώνουν τις αδυναμίες του συστήματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα θα είναι οι χρηματιστηριακές εκλάμψεις, οι οποίες είτε θα δίνουν παράταση ζωής σε θνησιγενή επιχειρηματικά σχήματα είτε θα αποτελούν μηχανισμούς περαιτέρω συρρίκνωσης του πλούτου ελλιπώς πληροφορημένων ομάδων του πληθυσμού, αλλά οπωσδήποτε δεν θα αποβλέπουν στην κεφαλαιακή ενίσχυση υγιών επιχειρηματικών προγραμμάτων. Είναι δύσκολο να δώσει κανείς απάντηση στο ερώτημα ποια από τις ουσιώδεις παραμέτρους ενός ισολογισμού εταιρείας μεταβλήθηκε έτσι ώστε να δικαιολογούνται αυξήσεις ή μειώσεις της χρηματιστηριακής τιμής των μετοχών σε επίπεδα ±40% τις τελευταίες εβδομάδες.
Η αντιμετώπιση της κρίσης με παραδοσιακούς τρόπους που επηρεάζονται από πολιτικές και ιδεολογικές προκαταλήψεις και παραδοσιακά εργαλεία είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε αδιέξοδο. Στην προσπάθεια αποκατάστασης της ομαλής επαναφοράς θα πρέπει να υπερπηδηθούν εμπόδια και δυσκινησίες ενός αναποτελεσματικού δημόσιου τομέα και γραφειοκρατίας και ταυτόχρονα να κινητοποιηθούν όλες οι διαθέσιμες ανθρώπινες δεξιότητες.
Στο πλαίσιο αυτό ιδιαίτερη σημασία έχει και η παρέμβαση με ουσιαστικές εκτελεστικές εξουσίες διακυβερνητικών οργανισμών που είτε υπάρχουν είτε θα πρέπει να δημιουργηθούν, όπως π.χ. το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που αποφασίστηκε κατά την τελευταία Σύνοδο του G20.
Το συμπέρασμα είναι ότι η παρούσα κρίση θα έχει και μεγάλη διάρκεια και μεγαλύτερο βάθος με απρόβλεπτες διακυμάνσεις.
Ο κ. Κ. Β. Καρατζάς είναι οικονομολόγος - τραπεζίτης.
(Από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 26/07/2009)