Οι κερδοσκόποι δεν φέρουν την ευθύνη για τις ιλιγγιώδεις διακυμάνσεις που παρουσίασαν οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου τους προηγούμενους 18 μήνες. Αντιθέτως, παρεμβαίνοντας στην αγορά με μαζικές αγορές προθεσμιακών συμβολαίων πετρελαίου περιόρισαν την αστάθεια, καθώς αγόραζαν όταν υποχωρούσαν οι τιμές και πωλούσαν μόλις ανέβαιναν.
Αυτό υποστήριξε ενώπιον της αμερικανικής Επιτροπής Προθεσμιακής Αγοράς Εμπορευμάτων ένας 50χρονος Καλιφορνέζος ονόματι Τζον Χίλαντ, ο οποίος από τον Μάιο του 2006 είναι ιδρυτής και ιδιοκτήτης επενδυτικής εταιρείας που τοποθετείται σε προθεσμιακά συμβόλαια πετρελαίου.
Η καθαρή αξία που διαθέτει η εταιρεία του έχει υπερ-ενδεκαπλασιασθεί στο χρονικό διάστημα των τριών ετών που έχουν μεσολαβήσει από την ίδρυσή της και αυτή τη στιγμή υπολογίζεται σε 2,25 δισ. δολάρια. Την περασμένη Δευτέρα είχε υπό τον έλεγχό της το 3% των συναλλαγών σε αργό πετρέλαιο που ελάμβαναν χώρα στην Προθεσμιακή Αγορά Εμπορευμάτων της Νέας Υόρκης και κάποια στιγμή στη διάρκεια του τρέχοντος έτους το ποσοστό αυτό πλησίαζε το 20%. Είναι ευνόητοι, επομένως, οι λόγοι για τους οποίους συγκαταλέγεται ανάμεσα στους κερδοσκόπους που τους τελευταίους μήνες βρίσκονται στο στόχαστρο της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς: θεωρείται ύποπτος χειραγώγησης των τιμών.
Η Επιτροπή του επιρρίπτει ουσιαστικά την ευθύνη για την περυσινή εκτίναξη της τιμής της βενζίνης στα τέσσερα δολάρια το γαλόνι. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους κερδοσκόπους στον κόσμο και ένας από τους σημαντικότερους πιθανούς στόχους όχι μόνον των ομοσπονδιακών αρχών των ΗΠΑ, αλλά και των διαπραγματευτών πετρελαίου, καθώς η εταιρεία του ελέγχει δισεκατομμύρια δολάρια σε εισροές και εκροές των αγορών ενέργειας.
Από την άνοιξη του 2006, η επίμαχη εταιρεία, που έχει την επωνυμία U. S. Oil Fund, άρχισε να αυξάνει διαρκώς τον αριθμό των συμβολαίων πετρελαίου που αγόραζε. Σύμφωνα, όμως, με τα έγγραφα που υπέβαλε η εταιρεία στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η κατάσταση πήρε την αντίστροφη πορεία το καλοκαίρι του 2007 όταν άρχισε το ράλι των τιμών του πετρελαίου. Και όταν οι τιμές έφθασαν στα κατώτερα επίπεδά τους το 2009, η εταιρεία του τριπλασίασε πάλι τις θέσεις της αγοράζοντας συμβόλαια πετρελαίου, ενώ η τιμή του μαύρου χρυσού βρισκόταν στα χαμηλότερα επίπεδα που είχε γνωρίσει επί πολλά χρόνια.
Σύμφωνα με τον Χίλαντ, τίποτε από όλα αυτά δεν αποδεικνύει πως έχει χειραγωγήσει τις τιμές, τίποτε δεν αποδεικνύει πως ευθύνεται για την εκτίναξή τους. Το U. S. Oil Fund ή USO δίνει στον καθένα τη δυνατότητα να συμμετάσχει στις αγορές ενέργειας χωρίς να πρέπει να βρει πού θα τοποθετήσει ένα βαρέλι με 42 γαλόνια πετρελαίου ή άλλων εμπορευμάτων όπως το φυσικό αέριο. Οι μετοχές της ακολουθούν στενά τις τιμές της ενέργειας όπως διαμορφώνονται καθημερινά στην Αγορά Εμπορευμάτων της Νέας Υόρκης και έτσι αγοράζει τα συμβόλαια πετρελαίου με τα χρήματα από τις μετοχές.
Είναι σαφές ότι από τη στιγμή που ιδρύθηκε η USO, ο όγκος των συναλλαγών στην Προθεσμιακή Αγορά Εμπορευμάτων της Νέας Υόρκης κυριολεκτικά σημείωσε έκρηξη με τη στήριξη δισεκατομμυρίων δολαρίων από τους επενδυτές. Στόχος των ακροάσεων που πραγματοποίησε στη διάρκεια της εβδομάδας η αμερικανική Επιτροπή Προθεσμιακής Αγοράς Εμπορευμάτων με στελέχη των εταιρειών του κλάδου ήταν να διερευνήσει κατά πόσον είναι αναγκαία η επιβολή ορίου στον αριθμό των προθεσμιακών συμβολαίων που μπορούν να ελέγχουν τα hedge funds οι επενδυτικές και οι εταιρείες συμμετοχών, ώστε να περιοριστούν οι μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές της ενέργειας.
Παραδόξως, όμως, ορισμένοι παράγοντες της αγοράς επιμένουν πως αντί να κινούν τα πράγματα προς την εκτίναξη των τιμών, τα funds ή οι εταιρείες σαν αυτή του Χίλαντ ενδέχεται να τις διατηρούν υπό κάποιο έλεγχο. Αυτό υποστήριξε ο οικονομολόγος Φίλιπ Βερλέγκερ, που επίσης εμφανίστηκε ενώπιον της Επιτροπής Προθεσμιακής Αγοράς και τόνισε πως οι εταιρείες αυτού του είδους αγόρασαν λιγότερα συμβόλαια όταν είχαν εκτιναχθεί οι τιμές και πουλούσαν περισσότερα όταν είχαν κάνει βουτιά. «Οι εταιρείες αυτού του είδους είναι ο εχθρός για όσους θέλουν να δουν τις τιμές του πετρελαίου να πέφτουν στον γκρεμό ή να φθάνουν στον ουρανό» τόνισε συγκεκριμένα. Ωστόσο, οι απόψεις επί του θέματος διίστανται.
Ο Μάικλ Μάστερς, διαχειριστής κεφαλαίων σε hedge fund, επιτίθεται δριμύτατα στους κερδοσκόπους της αγοράς πετρελαίου. «Θα ήθελα να τους ξεφορτωθώ» δήλωσε στο πλαίσιο της δικής του ακρόασης ενώπιον της Επιτροπής Προθεσμιακής Αγοράς Εμπορευμάτων. Και προσέθεσε: «Δεν κινούνται με βάση τη ζήτηση και την προσφορά». Πολλοί είναι, άλλωστε, οι διαπραγματευτές πετρελαίου που επί μήνες επαναλαμβάνουν πως η τρέχουσα τιμή του μαύρου χρυσού δεν δικαιολογείται από τα θεμελιώδη μακροοικονομικά μεγέθη.
Σύμφωνα, πάντως, με τον Χίλαντ, δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένει κανείς τα προϊόντα ενέργειας όπως το πετρέλαιο να κινούνται στην αγορά με ορθολογιστικό τρόπο, δοθέντος του υφιστάμενου οικονομικού κλίματος.
Μολονότι η Επιτροπή Προθεσμιακής Αγοράς Εμπορευμάτων δεν έχει κατορθώσει να εκτιμήσει το μέγεθος της επιρροής που ασκούν οι κερδοσκόποι στις τιμές του πετρελαίου, ο επίτροπος Μπαρτ Χίλτον επιμένει πως «δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά».
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 09/08/2009)