Δημοσιεύουμε σήμερα μία ενδιαφέρουσα επιστολή που λάβαμε από τον κ. Νίκο Φρυδά, Μηχανολόγο Ηλεκτρολόγο, Διευθυντή Μεταφοράς στην EdF Trading στο Λονδίνο, η οποία αναφέρεται στο άρθρο-επιστολή του κ. Ραφαήλ Μαϊόπουλου που φιλοξένησε το www.energia.gr στις 13 Οκτωβρίου. Η επιστολή αυτή απευθύνεται στον εκδότη του energia.gr κ. Κ. Σταμπολή.
Λονδίνο 14 Οκτωβρίου 2003
Αγαπητέ κ. Σταμπολή,
Το άρθρο της 13/10/2003 που φιλοξενήσατε στην ιστοσελίδα του «Ενέργεια» και με τίτλο «Δυσλειτουργίες του Ηλεκτρικού Τομέα» αν και αναχρονιστικό και «εκτός τόπου και χρόνου» στη σημερινή απελευθερωμένη Ευρωπαική αγορά ενέργειας, θέτει πράγματι καίρια ερωτήματα γιά την οργάνωση του Ηλεκτρικού Τομέα στην Ελλάδα και την αδυναμία του νόμου Ν. 27773/99 ειδικότερα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτές οι δυσλειτουργίες είχαν ήδη προβλεφθεί σε άρθρο του παρόντος υπογράφοντος και το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ενέργεια» (τεύχος Ιουλίου 1999) και με τίτλο «Ανεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος – η Σωστή Επιλογή;» Είχαν ήδη από τότε επισημανθεί οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τον λανθασμένο διαχωρισμό της ΔΕΗ σε εταιρεία Παραγωγής – Μεταφοράς από τη μία, αλλά με τον έλεγχο του Συστήματος και την ευθύνη των Μελετών ανάπτυξης στα χέρια του «Διαχειριστού του Συστήματος». Πράγματι το φυσικό όριο διαχωρισμού (unbundling) κατά την απελευθέρωση, είναι οι δραστηριότητες Παραγωγής και Μεταφοράς οι οποίες βεβαίως και συνοδεύονται από τον εξοπλισμό τους και την ευθύνη συντήρησης και προγραμματισμού. Μιά ολοκληρωμένη, ανεξάρτητη και «for profit» «Εταιρεία Μεταφοράς», σε αντίθεση με τον «Διαχειριστή», μπορεί με τα κατάλληλα Ρυθμιστικά κίνητρα να φροντίζει γιά τη σωστή ανάπτυξη του Συστήματος και να είναι κερδοφόρα, αλλά ταυτόγχρονα να αντιμετωπίζει και πρόστιμα σε περίπτωση άστοχων ενεργειών που επιφέρουν ζημία στους Παραγωγούς και άλλους συμμετέχοντες στην Αγορά. Κίνητρα (και «τιμωρία») δεν μπορούν να υπάρξουν γιά τον μη κατέχοντα πάγια, και «not for profit», «Ανεξάρτητο Διαχειριστή Συστήματος».
Πράγματι σε καμμία άλλη Ευρωπαική χώρα μετά την αναδιάρθρωση του Τομέα Ηλεκτρισμού, δεν υιοθετήθηκε το σύστημα του «Διαχειριστή Συστήματος» και σε όλες υπάρχουν «Ανεξάρτητες Εταιρείες Μεταφοράς». (National Grid Αγγλία, RTE Γαλλία, REE Ισπανία, GRTN Ιταλία, CEPS Τσεχία, RWE Net Γερμανία, ELIA Βέλγιο, TenneT Ολλανδία, EON Netz Γερμανία, Verbund APG Αυστρία, κ.λπ.
Παραβλέπει στο άρθρο του ο κ. Πρ. Γενικός Διευθυντής της ΔΕΗ, ότι ο τελείως λανθασμένος αυτός διαχωρισμός ήταν αποτέλεσμα «πολιτικών επιλογών» με φανερή πρόθεση και σκοπιμότητα η ΔΕΗ να διατηρήσει τον έλεγχο όλου του εξοπλισμού του Συστήματος, και ότι οι τότε κληθέντες Σύμβουλοι (ΝΕRA – PWC), των οποίων η αμοιβή εκαλύπτετο από την ΔΕΗ, ετοίμασαν ένα κατά παραγγελία «μοντέλο αναδιάρθρωσης» που να αφήνει την ΔΕΗ αλώβητη. Το αποτέλεσμα της μελέτης των Συμβούλων (την οποία και θα πρέπει να προσυπέγραψε ο κ. πρ. Γενικός Διευθυντής της ΔΕΗ) ήταν ο νόμος Ν. 27773/99.
Θα ήταν επίσης σκόπιμο να αναφερθεί και κάτι άλλο που αποσιωπήθηκε από τον κ. πρ. Γενικό Διευθυντή της ΔΕΗ, ότι δηλαδή πολύ πριν την αναδιάρθρωση, και συχνά φαινόμενα «μπλακ άουτ» και «γκρέυ άουτ» υπήρχαν στο Ελληνικό Σύστημα, και πυρκαγιές σε μονάδες Παραγωγής. Ας μην κατηγορούμε την απελευθέρωση, η οποία τουλάχιστον στην Ελλάδα δεν έχει ακόμα έρθει! Η αξιοπιστία του Συστήματος έχει σε πολλές χώρες βελτιωθεί μετά την απελευθέρωση, ιδιαιτέρως δε εκεί όπου ο Λειτουργός του Συστήματος υπόκειται σε σωστά σχεδιασμένα Ρυθμιστικά Κίνητρα, και έχει την ευχέρεια να κάνει χρήση μιάς ρευστής «Αγοράς Αποκλίσεων – Balancing Market». Στην Αγγλία π.χ. η Νational Grid επέτυχε τον διπλασιασμό της αποδοτικότητας του Συστήματος (κατ’ουσία δηλαδή ρυθμός αύξησης των επενδύσεων χαμηλότερος του ρυθμού αύξησης του φορτίου) και ταυτόγχρονα την αύξηση της αξιοπιστίας. Γι' αυτή της την επιτυχία ανταμοίφθηκε (και κατ’επέκτασην οι μέτοχοί της) από τον Ρυθμιστή, με επιπλέον εισόδημα (μέρος αυτού που παρακρατείται από τους καταναλωτές γιά τις «Επικουρικές Υπηρεσίες»), από το μέγιστο ετήσιο προβλεπόμενο (Capped Regulated Revenue). Το ελκυστικό όμως είναι ότι η αύξηση της αποδοτικότητας συνεπάγεται ότι και οι καταναλωτές (οι οποίοι μέσω των τιμολογίων Μεταφοράς πληρώνουν τις επενδύσεις στο Σύστημα) βγαίνουν κερδισμένοι!
Εν κατακλείδι αν και προερχόμενος από τελείως αντίθετη θέση, θα συμφωνήσω με τον κ. Μαιόπουλο ότι η σημερινή κατάσταση δεν μπορεί να εξακολουθήσει και θα πρέπει άμεσα στην Ελλάδα η να πάρουμε την απόφαση να προχωρήσουμε σε σωστή απελευθέρωση του Ενεργειακού Τομέα, η να επανέλθουμε (κατά παράβαση των επιταγών της Ε.Ε.) σε κεντρικό προγραμματισμό, πριν «σβήσουν τα φώτα»!
Δρ. Νίκος Φρυδάς
Διευθυντής Μεταφοράς
EdF Trading Ltd.
Λονδίνο