Αναδημοσιεύουμε σήμερα επιστολή αναγνώστη της εφημερίδας «Καθημερινή» η οποία αναφέρεται σ’ ένα θέμα ιδιαίτερης σημασίας για την Ελλάδα. Εκτιμούμε ότι θα ενδιαφέρει αρκετούς αναγνώστες του www.energia.gr
Η Έγκριτη εφημερίδα σας έχει ασχοληθεί πολλές φορές με το θέμα της άγνοιας ή ακόμα και της συνειδητής απαξίωσης της τεράστιας συμβολής του αρχαίου ελληνικού πνεύματος στην εξέλιξη της σύγχρονης επιστήμης. Τους τελευταίους μήνες έχετε φιλοξενήσει σχόλια γύρω από το θέμα του ηλιοκεντρικού συστήματος (4/5/03, 9/8/03, 29/8/03). Αυτή η κοσμοϊστορικής σημασίας ανακάλυψη έπαιξε και καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της σύγχρονης επιστημονικής μεθόδου απελευθερώνοντάς την από δογματικές δοξασίες και έξω-επιστημονικά δεσμά. Τη μεγάλη αυτή ανακάλυψη μερικοί εξακολουθούν να την αποδίδουν επίμονα, παρόλο λάθος στον Κοπέρνικο.
Θεωρείται γενικά αδιαφιλονίκητο γεγονός ότι η ιδέα του ηλιοκεντρικού συστήματος ανακαλύφθηκε και προτάθηκε τον τρίτο αιώνα π.χ. από τον Αρίσταρχο της Σάμου, έναν από τους σημαντικότερους ερευνητές της Βιβλιοθήκης και του Μουσείου της Αλεξάνδρειας. Το συγκεκριμένο έργο ου στο οποίο παρουσίασε τις ιδέες του γι' αυτό το θέμα έχει χαθεί. Όμως ο σχεδόν σύγχρονος του Αρχιμήδης βεβαιώνει κατηγορηματικά στο σύγγραμμά του «Περί Ψαμάθου»: «Αρίσταρχος δε ο Σάμιος υποθέσεών τίνων εξέδωκεν γραφάς, εν αις… Υποτίθεται γαρ τα μεν απλανέα των άστρων και τον άλιον μένεικ ακίνητον, ταν δε γαν περιφέρεσθαι περί τον άλιον κατά κύκλου περιφέρειαν, ος έστιν εν μέσω τω δρόμω κείμενος…» (δηλ. «Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος κυκλοφόρησε βιβλίο για ορισμένες υποθέσεις, στο οποίο…
Υποτίθεται ότι οι απλανείς αστέρες και ο ήλιος παραμένουν ακίνητοι, η γη περιφέρεται γύρω από τον ήλιο στην περιφέρεια ενός κύκλου, ο οποίος (ήλιος) παραμένει στο κέντρο της τροχιάς…»)
Ο ίδιος ο Κοπέρνικος, με μια αξιόμεμπτη πράξη του, προσπάθησε να στερήσει τον Αρίσταρχο από την αναγνώρισή του για τη μεγάλη ανακάλυψη. Στην πρώτη έκδοση του βιβλίου του, ο Κοπέρνικος χρησιμοποιεί μεν τις μετρήσεις και υπολογισμούς διαφόρων αρχαίων, συμπεριλαμβανομένου και του Αρίσταρχου, αποφεύγει όμως να του αναγνωρίσει την ανακάλυψη. Ετσι μέχρι το 1850 εθεωρείτο εκείνος ο μεγάλος εφευρέτης. Όμως τότε βρέθηκε το αυτόγραφο κείμενο του Κοπέρνικου από την πρώτη έκδοση του οποίου είχε ο ίδιος αφαιρέσει δύο σελίδες στις οποίες αναγνώριζε τον Αρίσταρχο σαν εμπνευστή του ηλιοκεντρικού συστήματος. Είχε υποκύψει σε μεγάλο πειρασμό ο κατά τα άλλα διάσημος επιστήμονας. Όπως γράφει στο μνημειώδες σύγγραμμά του ο George Santon, καθηγητής της Ιστορίας των Επιστημών στο Harvard University, «Ο Αρίσταρχος είχε διατυπώσει αυτό που λέμε “Σύμπαν του Κοπέρνικου” δεκαοκτώ αιώνες πριν από τον Κοπέρνικο». Το ίδιο και ο Αγγλος Sir Thomas Heath στο βιβλίο του για τον Αρίσταρχο γράφει: «Δεν υπάρχει η πιο μικρή αμφιβολία ότι ο Αρίσταρχος ήταν ο πρώτος να παρουσιάσει την ηλιοκεντρική υπόθεση». Το ηλιοκεντρικό σύστημα θα πρέπει να λέγεται το «Σύστημα του Αρίσταρχου».
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΕΤΡΑΚΗΣ, PHD
Ομότιμος Chairman and Senior Scientist, USA
(Από την εφημερίδα Καθημερινή 07/10/03)