Του Νέστορα Μάτσα
- Τρώτε ψευδαισθήσεις; Κι αν ναι, σε τι ποσότητες;
Η ερώτηση δείχνει αφελής και ακραία είναι όμως μια από τις χαρακτηριστικές εκφράσεις του νεοελληνικού βίου.
Οι ψευδαισθήσεις είναι το καθημερινό μας μενού. Το ξέρουν καλά αυτό διάφοροι σεφ και μας τις σερβίρουν ασύδοτα με κάθε είδους συμπληρωματική τροφή. Ετσι ζούμε σε μια συνεχή παραίσθηση χωρίς να μπορούμε πια να ξεχωρίσουμε το σύνορο της αλήθειας από την ακατάσχετη ψευδολογία.
Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με την πολυθόρυβη, πολυδιαφημισμένη και σφόδρα αμφιλεγόμενη Ολυμπιάδα. Αγωνίζονται να μας πείσουν ότι είναι το μεγαλύτερο γεγονός του αιώνα και ότι μέσω αυτής θα λάμψει σε παγκόσμια κλίμακα η χώρα μας και θα ζήσει ένα δεύτερο χρυσό αιώνα. Όλα αυτά πασπαλισμένα με τη ζάχαρη των φαντασιώσεων και των υπερβολών μας γεμίζουν προκαταβολικά με εθνική υπερηφάνεια.
Κάποιος ωστόσο θα έπρεπε να πει μερικές αλήθειες και κυρίως έντιμα και ωραία να αποσυνδέσει το κραυγαλέο σόου του 2004 από τους αρχαίους ολυμπιακούς αγώνες. Γιατί βέβαια ακόμη και ο πιο αφάνταστος δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι υπάρχει μια μακρινή συγγένεια, έστω και εξ αγχιστείας, αμάμεσα στους Ολυμπιακούς αγώνες της αρχαιότητας και το σημερινό εμπορικό υπερθέαμα.
Η διαφήμιση έχει τον πρώτο λόγο (και όχι πάντα καλόγουστη) και οι χορηγοί, οι διάφοροι χορηγοί, δεν έχουν βέβαια στόχο να εξάρουν τα Ολυμπιακά Ιδεώδη αλλά να προβάλλουν τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις τους.
-Τόσα δίνεις, τόσα παίρνεις. Όπως έλεγαν οι παλιοί μικροέμποροι των συνοικισμών. Παραπονιόταν η ταλαίπωρη κυρά Κατίνα ότι το φτηνό τσίτι που της έδψσε για Ευρωπαϊκό της ξέβαψε στο πρώτο πλύσιμο και ο μικρέμπορας είχε αδιάψευστο επιχείρημα:
-Με τα λεφτά που έδωσες ανάλογο εμπόρευμα πήρες.
Εδώ όμως δεν πρόκειται για μικροεμπόριο αλλά για μπίζνες δισεκατομμυρίων. Οι ενδιαφερόμενοι συναγωνίζονται μεταξύ τους για να διαφημιστούν όσο περισσότερο γίνεται έστω κι αν αυτό στοιχίζει υπέρογκα ποσά. Εκείνο που μετράει είναι να φανούν ότι είναι χορηγοί των Ολυμπιακών Αγώνων.
Συλλογίζομαι με οργή άλλα και δέος τον αρχαίο άλκιμο αθλητή στο στάδιο της Ολυμπίας. Όλη η προσπάθειά του είχε για ύψιστο στόχο το κλαρί της αγριελιάς. Κανένας δεν θα του έπαιρνε συνέντευξη! Καμιά εταιρεία δεν θα βάσιζε στην ρώμη του τη διαφημιστική προβολή της! Καμιά κάμερα δεν θα έστρεφε τον φακό της επάνω του.
Για ό,τι έκανε, για όσα αγωνιζόταν, για όσα προσπαθούσε είχαν σαν βαθύτερο νόημα την ηθική δικαίωση της προσπάθειας.
Αλήθεια ξαναρωτάω τι σχέση μπορεί να έχει αυτός ο αθλητής του Ολυμπιακού ιδεώδους με τα πολυθόρυβα αναψυκτικά και τα αθλητικά είδη που θα κληθεί να διαφημίσει όταν σβήσουν οι προβολείς της Ολυμπιάδας.
Κρατώ μέσα μου πολύτιμο οπτικό κειμήλιο τα αγάλματα των αρχαίων Ελλήνων αθλητών στο Λούβρο, το Βρετανικό Μουσείο και σε πολλά άλλα ξένα Μουσεία που φιλοξενούν Ελληνικέ αρχαιότητες. Στα πρόσωπά τους λάμπει η χαρά της νίκης. Τα μαρμάρινα σώματά τους πάλλουν ακόμη από την προσπάθεια στον Ιερό στίβο.
Η θέληση, ο αγώνας, το αρρενωπό κάλλος.
Αυτοί είναι οι διαχρονικοί Ολυμπιονίκες, αυτοί θυμίζουν το βαθύτερο ηθικό νόημα των Ολυμπιακών Αγώνων. Και βέβαια ούτε αυτοί έχουν καμιά σχέση με τους πανευφυείς διαφημιστές του σόου ή με τα εξεζητημένα μοντελάκια της κυρίας Αγγελοπούλου.
Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία όπως θα έλεγε ο Κίπλιγκ με πολλά ετερόκλητα στοιχεία. Έτσι που κι αυτά να συντελούν στην αλλοίωση του Ολυμπιακού ιδεώδους όπως αυτό μας το κληροδότησαν οι πρόγονοί μας.
Θα πρέπει στο σημείο αυτό να διαπιστώσω ότι οι νεοέλληνες στο βάθος τους μισούν την ατίμητη πολιτιστική μας κληρονομιά. Αδιάσειστο επιχείρημα ο τρόπος που κάθε καλοκαίρι ασελγούν στις αρχαίες Ελληνικές τραγωδίες και τις Αττικές κωμωδίες.
Άσχετοι σκηνοθετίσκοι και φιλόλογοι του γλυκού νερού σε συνεργασία με έμπορους ηθοποιούς ασχημονούν σε ό,τι ωραιότερο και πνευματικότερο μας κληρονόμησαν οι ένθετοι τραγικοί ποιητές μας. Χρόνια τώρα αυτή η κακοποίηση. Και για ν’ αλλάξουμε το θέμα, παραλάβαμε τώρα και τον αθλητισμό. Μοιράζονται ασύδοτα δις και μπάτε σκύλοι αλέστε.
Το θέαμα προσφέρεται για κάθε είδους εκμετάλλευση. Στην προοπτική μιας διαφημιστικής προβολής του τόπου μας από λογής αστέρια θυσιάζεται το πνευματικό νόημα της αρχαίας Ολυμπιάδας. Το μήνυμα του «ευ αγωνίζεσθαι».
Διαισθάνομαι ότι αν γινόταν ένα έντιμο και αντικειμενικό γκάλοπ για το ποσοστό εκείνων που πιστεύουν στους Ολυμπιακούς αγώνες όπως παρουσιάζονται τα τελευταία χρόνια, το αποτέλεσμα θα ήταν κραυγαλέο αρνητικό.
Όμως δεν πρέπει να παρουσιαστεί έτσι. Και γι' αυτό προσφεύγουμε στην καλλιέργεια ψαυδαισθήσεων.
Η πιο μεγάλη απ' αυτές είναι ότι οι Ολυμπιακοί αγώνες επιστρέφουν στον τόπο τους. Ο λόγος ακούγεται ωραίος αλλά παρεμβάλλεται η αντικειμενική απορία: Ποιοι Ολυμπιακοί αγώνες επιστρέφουν στον τόπο τους. Οι αρχαίοι που γινόταν για ένα κλαρί ελιάς ή το σύγχρονο σόου μπιζ με αποκλειστικά κερδοσκοπικό στόχο;
Βάλτε το χέρι στην καρδιά και δώστε τη δική σας ξεκάθαρη απάντηση!
Όμως…
-Αγαπητοί φίλοι πάψτε να έχετε απορίες. Καταναλώστε μερικές ψευδαισθήσεις από αυτές που προσφέρονται εν αφθονία από τους εκμεταλλευτές της Ολυμπιάδας και σταματήστε να ρωτάτε.
Στο κάτω-κάτω της γραφής λίγες ακόμα ψευδαισθήσεις δεν βλάπτουν. Καταναλίσκονται με τον πρωινό καφέ, την ανάγνωση των σχετικών δημοσιευμάτων και το τηλεοπτικό μάρκετινγκ.
Όσο για τα ιδανικά του αρχαίου αθλητισμού, αυτά πλέον δείχνουν εξαιρετικώς γερασμένα και έξω από το πρακτικό πνεύμα των καιρών μας!
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ)