Ειδικού Συνεργάτη
Δημοσιεύουμε σήμερα ένα κείμενο ειδικού συνεργάτη μας που αναφέρεται στο θέμα από το Ελληνικό Δημόσιο, σημαντικού μεριδίου της ΔΕΠΑ σε στρατηγικό επενδυτή.
Το θέμα αυτό ευρίσκεται στην επικαιρότητα τις τελευταίες εβδομάδες λόγω των σοβαρών επιπτώσεων που θα έχει σε περίπτωση αλλαγής της κυβέρνησης στις επόμενες εκλογές.
Ηδη, εκπρόσωποι της Ν. Δημοκρατίας προειδοποιούν την κυβέρνηση όπως μη προχωρήσει στην πώληση της ΔΕΠΑ στην Ισπανική Gas Natural διότι οποιαδήποτε απόφαση τώρα δεν πρόκειται να τους δεσμεύσει ως μελλοντική κυβέρνηση. (Βλέπε σημερινό ρεπορτάζ)
Το άρθρο του ειδικού συνεργάτη του energia.gr εξηγεί με μεγάλη λεπτομέρεια γιατί δεν συμφέρει την ελληνική οικονομία η πώληση της ΔΕΠΑ υπό τις σημερινές συνθήκες.
Εάν είναι αληθής η ρήση ότι «η εμπειρία έρχεται από τις πράξεις μας αλλά η σοφία από τις λανθασμένες πράξεις μας» τότε η Κυβέρνηση και ιδιαίτερα ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας θα έπρεπε να προβληματίζεται ιδιαίτερα με τις εξελίξεις που σχετίζονται με την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ.
Στα μέσα του 2001 η κυβέρνηση με πρόσχημα την προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών και κατ΄ ουσία για εισπρακτικούς λόγους αποφάσισε: να πωλήσει το 35% των μετόχων της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου (ΔΕΠΑ) ΑΕ σε ξένο στρατηγικό επενδυτή (υπενθυμίζεται ότι το 65% των μετοχών της ΔΕΠΑ ανήκει στο ελληνικό Δημόσιο και το 35% στα ΕΛΠΕ).
Η απόφαση αυτή συνάντησε, όπως ήταν αναμενόμενο, αρκετές αντιδράσεις αφού με την επιλογή αυτή της κυβέρνησης θα παραδιδόταν ένα σημαντικό πακέτο μετοχών (blocking minority) του ελληνικού φυσικού μονοπωλίου στο τομέα του φυσικού αερίου στα χέρια ιδιωτών, ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποστήριζαν ότι η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ ήταν παντελώς άκαιρη.
Δυστυχώς ή ευτυχώς οι εξελίξεις γύρω από τον διαγωνισμό ιδιωτικοποίησης της εταιρείας τους δικαιώνουν. Ας δούμε όμως πως ακριβώς εξελίχθηκαν τα πράγματα.
Στην πρώτη φάση του διαγωνισμού για προεπιλογή, ενδιαφέρον εξεδήλωσαν 9 μεγάλοι οίκοι και κοινοπραξίες του εξωτερικού, ανάμεσα και μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες αερίου και πετρελαίου.
Στην κυβέρνηση υπήρξε ικανοποίηση, οι προσδοκίες μεγάλωσαν και ο πήχης τοποθετήθηκε ψηλά, υπολογίζοντας η πώληση του 35% αποφέρει 350 εκατ. ευρώ στα ταμεία του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας.
Στη δεύτερη φάση του διαγωνισμού, από τους 9 προεπιλεγέντες οίκους μη δεσμευτική προσφορά υπέβαλλαν μόνο δύο: η ρωσογερμανική κοινοπραξία Rhurgas-Gazprom και (εκτός προθεσμίας) η ισπανική Gaz Natural.
Η κυβέρνηση δέχθηκε και τις δύο προσφορές όμως τα προβλήματα άρχισαν να διαφένονται στον ορίζοντα αφού και οι δύο (ενδεικτικές προσφορές) ήταν σημαντικά χαμηλότερες από τις προσδοκώμενες.
Τελικά, στα τέλη του περασμένου Σεπτέμβρη δεσμευτική προσφορά υπέβαλλε μόνον η ισπανική Gaz-Natural, που σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας κυμαίνεται περί τα 250 εκ. ευρώ, πλην όμως συνοδεύεται και από αρκετούς όρους και αιρέσεις. Ανάμεσά τους ο πιο σημαντικός είναι εκείνος που τίθεται από την Gaz-Natural για ακύρωσή της αγοραπωλησίας στην περίπτωση που το θεσμικό και ρυθμιστικό πλαίσιο που θα δημιουργηθεί στην Ελλάδα για την απελευθέρωση της αγοράς του Φυσικού Αερίου, δεν θα είναι της αρεσκείας του αγοραστή.
Ετσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα υποστηρίζουμε ότι:
Πρώτον θα είναι εγκληματική μια απόφαση όπου θα ξεπουλά τώρα μια Δημόσια Επιχείρηση με σημαντικές προοπτικές αντί «πινακίου φακής» μέσω μιας διάτρητης διαδικασίας με μία και μοναδική προσφορά στο τραπέζι και Δεύτερον θα ήταν τραγικό λάθος και εντελώς πρόωρο να πουληθεί σε αυτή τη φάση η ΔΕΠΑ για μια σειρά από σοβαρούς λόγους που θα προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε κατωτέρω.
1. Η ΔΕΠΑ, με κεφάλαια του έλληνα φορολογούμενου και με την
ισχυρή συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δημιούργησε τη
τελευταία δεκαετία μια σημαντική υποδομή σε ένα μεγάλο τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας η αξία της οποίας ξεπερνά τα 1,3 δις. ευρώ.
Η υποδομή αυτή θα παραμείνει εσαεί φυσικό μονοπώλιο για τη μεταφορά του αερίου στα διάφορα κέντρα κατανάλωσης στην χώρα.
Ποιος λοιπόν δικαιούται να παραδώσει ένα φυσικό μονοπώλιο στον έλεγχο κάποιου ιδιώτη;
Ας μας υποδείξει η Κυβέρνηση κάποιο παρόμοιο προηγούμενο σε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα; Είναι μάλλον βέβαιο ότι θα δυσκολευθεί.
2. Το πρώτο σχέδιο για την εισαγωγή του φυσικού αερίου στην Ελλάδα μιλούσε για μια αγορά-στόχο 4,5 δις. κ.μ. το 2020 εξ’ αυτών το 1/3 προοριζόταν για ηλεκτροπαραγωγή (ΔΕΗ), το 1/3 περίπου για βιομηχανικές χρήσεις και το υπόλοιπο 1/3 για αστικές χρήσεις.
Μέχρι σήμερα έχουν σχεδόν ικανοποιηθεί οι δύο πρώτοι στόχοι και το φυσικό αέριο καταναλώνεται κυρίως από τη ΔΕΗ και τη Βιομηχανία ενώ οι αστικές χρήσεις είναι ακόμα σε νηπιακή φάση και με πολλά προβλήματα εξ’ όσων πληροφορούμαστε. Κατά συνέπεια η ελληνική αγορά είναι σε μεγάλο βαθμό επί του παρόντος ανώριμη και εκ των πραγμάτων σε φάση ανάπτυξης.
Ποιος ιδιώτης άραγε θα συναινέσει σε επεκτάσεις του δικτύου σε νέες περιοχές της χώρας αν δεν διασφαλίζονται ιδιαίτερα υψηλές αποδόσεις (της τάξης ίσως και του 15%) στα κεφάλαια που θα επενδύσει;
Δεν προβληματίζει άραγε την Κυβέρνηση το γεγονός ότι οι «στρατηγικοί επενδυτές» στις Εταιρείες Παροχής Αερίου στη Θεσσαλονίκη, στη Θεσσαλία και στην Αττική ουσιαστικά δεν ασχολούνται με τη βιομηχανία γιατί εκεί τα περιθώρια τους είναι χαμηλά;
3. Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα, επειδή ακριβώς η αγορά του φυσικού αερίου είναι ακόμα στα πρώτα της βήματα και έχει κατ’ ουσίαν ένα προμηθευτή αερίου που προμηθεύει τη χώρα σε ποσοστό πάνω από 75%, έχει τύχει εξαίρεσης από την εφαρμογή των ευρωπαϊκών οδηγών για την απελευθέρωση του τομέα του φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του 2006.
Αυτός είναι και ο λόγος που ακόμα δεν έχει δημιουργηθεί καν το κατάλληλο θεσμικό και ρυθμιστικό πλαίσιο που θα διέπει την απελευθερωμένη αγορά του φυσικού αερίου στη χώρα μας.
Πως λοιπόν αποφασίζεται σ’ αυτή τη μεταβατική φάση να ιδιωτικοποιηθεί η ΔΕΠΑ χωρίς να είναι γνωστοί οι κανόνες του παιχνιδιού;
Μήπως κατ’ αυτόν τον τρόπο ο τομέας του φυσικού αερίου παραδίδεται κατ’ ουσία βορά στα χέρια κάποιου ιδιώτη που θα έχει κάθε λόγο να επιδιώξει να παραμείνει το σημερινό status και να μην ανοίξει πότε η αγορά στον ανταγωνισμό με αρνητικές συνέπειες για τον έλληνα καταναλωτή αερίου;
Πως αλλιώς μπορεί να ερμηνεύσει κάποιος το σχετικό όρο που τίθεται από πλευράς της Gaz-Natural για ακύρωση της αγοραπωλησίας αν οι κανόνες του παιχνιδιού δεν την ικανοποιούν;
4. Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (έστω και με κάποια καθυστέρηση) σε συνδυασμό και με την απόφαση της ΡΑΕ και του ΥΠΑΝ για σχεδόν υποχρεωτική χρήση φυσικού αερίου στις μονάδες των ιδιωτών ηλεκτροπαραγωγών αφ’ ενός και αφ’ ετέρου τα σχέδια της ΔΕΠΑ να δημιουργήσει περισσότερες Εταιρείες Παροχής Αερίου σε νέες περιοχές απ’ όσες αρχικά είχαν προβλεφθεί, είναι βέβαιο ότι θα αυξήσουν σημαντικά τη ζήτηση αερίου στις επόμενες δεκαετίες.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΠΑ η ζήτηση θα φτάσει τα 5,5 δις. κ.μ. το 2010 και τα 8 δις. κ.μ. το 2020.
Αν επιβεβαιωθούν στη πράξη οι επιδιώξεις της ΡΑΕ και του ΥΠΑΝ για σταδιακή υλοποίηση 4 νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο (1 της ΔΕΗ και 3 ιδιωτικών) μέχρι το 2007, και προωθηθούν επιτυχώς οι διαδικασίες ίδρυσης των 3 νέων ΕΠΑ, τότε οι προβλέψεις της ΔΕΠΑ για ζήτηση 5,5 δις. κ.μ. αερίου το 2010 θα βρίσκονται πολύ κοντά στη πραγματικότητα.
Ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει στη περίπτωση αυτή ότι ένας νέος διαγωνισμός για πώληση της ΔΕΠΑ το 2007 για παράδειγμα όταν πλέον οι αποδόσεις της ΔΕΠΑ θα έχουν φτάσει σε ικανοποιητικά επίπεδα και θα έχουν διαμορφωθεί οι όροι οργάνωσης και λειτουργίας της (απελευθέρωσης) αγοράς του φυσικού αερίου θα ήταν σαφώς πιο επιτυχής και το προσδοκώμενο τίμημα πολλαπλών των 250 εκ. ευρώ;
Γιατί αυτή η βιασύνη;
Απλά και μόνο για να μπουν κάποια χρήματα στα ταμεία του κράτους;
5. Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω ακόμα και τούτη την ύστατη ώρα σκόπιμο θα ήταν η κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην πώληση του 35% του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΠΑ.
Ας προχωρήσει πρώτα στην δημιουργία του κατάλληλου και συμφώνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες θεσμικού και ρυθμιστικού πλαισίου για τον τομέα του φυσικού αερίου στη χώρα μας.
Ας προβεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις των οδηγιών στον νομικό διαχωρισμό της δραστηριοποίησης της μεταφοράς και της εμπορίας του φυσικού αερίου μέχρι το 2006.
Πιστεύουμε ότι μετά θα μπορούσε κάλλιστα να πωλήσει ένα ποσοστό έως και 49% του τομέα της μεταφοράς μέσω του Χρηματιστηρίου έχοντας έτσι δημιουργήσει προϋποθέσεις (όπως συμβαίνει και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες) αφ’ ενός μεν για τον έλεγχο του φυσικού μονοπωλίου από το κράτος (η σημαντική διασπορά μετοχών σε μικρομετόχους φυσικά και δεν είναι ενοχλητική) αφ’ ετέρου για την είσπραξη σημαντικών κεφαλαίων όπως απέδειξαν ανάλογες περιπτώσεις μετοχοποιήσεων στα ΕΛΠΕ, τη ΔΕΗ και στον ΟΤΕ.
Σε ότι αφορά τέλος την περίπτωση του εμπορικού κλάδου της ΔΕΠΑ θα μπορούσαν τότε να διερευνηθούν πολλές εναλλακτικές λύσεις ιδιωτικοποίησης: Πώληση ενός σημαντικού πακέτου, σπάσιμο της εταιρείας εμπορίας στα δύο και πλήρης ιδιωτικοποίηση του ενός μέρους κ.λπ.
Σε κάθε περίπτωση μια τέτοια στρατηγική θα αποδεικνύοταν χωρίς καμία αμφιβολία πιο επιτυχής και το αποτέλεσμα πολύ πιο προσοδοφόρο για το Ελληνικό δημόσιο και τον Έλληνα καταναλωτή Φυσικού Αερίου.