Του Μιχάλη Μητσού
Παράλληλη πορεία, αλλά προς αντίστροφες κατευθύνσεις, ακολουθούν τα τελευταία χρόνια το Ιράν και η Αίγυπτος. Το πρώτο βρίσκεται στα πρόθυρα μιας δημοκρατικής επανάστασης, καθώς το κεφάλαιο του εκσυγχρονισμού που είχε χαθεί στην ισλαμική επανάσταση του 1979 αξιοποιείται και πάλι μετά την εκλογή του προέδρου Χαταμί. Η δεύτερη θα περάσει αναγκαστικά από μια φάση «θεσμικού ισλαμισμού»: Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι συμμετέχουν ήδη στην εξουσία και ασκούν μεγάλη επιρροή στην εξαθλιωμένη μεσαία τάξη. Πιο δύσκολο είναι να προβλεφθεί η πορεία του τρίτου «γίγαντα» της Μέσης Ανατολής, του Πακιστάν, που αποσταθεροποιήθηκε επικίνδυνα από την αμερικανική επέμβαση στο Αφγανιστάν –όπως ακριβώς επιθυμούσε ο Μπιν Λάντεν.
Αυτό είναι το πρώτο από τα τέσσερα φαινόμενα που χαρακτηρίζουν αυτή την εποχή την αραβο-μουσουλμανική «σεισμική ζώνη», όπως τα ανέλυσε την περασμένη Δευτέρα σε ομιλία του στο Παρίσι ο γνωστός ειδικός της γεωπολιτικής Αλεξάντερ Αντλέρ. Το δεύτερο φαινόμενο είναι το τέλος της σαουδαραβικής σταθερότητας. Με 22 εκατομμύρια κατοίκους, η χώρα αυτή ξεπερνά πλέον το Ιράκ από την άποψη του πληθυσμού. Οι άνεργοι νέοι δεν έχουν όμως καμιά ελπίδα να δουν τη κατάστασή τους να βελτιώνεται και στρέφονται όλο και περισσότερο προς τους ισλαμιστές. Το Ριάντ έχει πάψει έτσι να αποτελεί το σταθερό σημείο αναφοράς της περιοχής και εξάγει στον αραβικό κόσμο έναν ισλαμισμό ριζοσπαστικό και βίαιο.
Το τρίτο φαινόμενο που επηρεάζει αποφασιστικά την εξέλιξη της Μέσης Ανατολής είναι το τέλος του αραβικού εθνικισμού. Οι Λιβανέζοι δεν δέχονται πλέον τη συριακή παρουσία, οι Κούρδοι του Ιράκ θα αποσπάσουν και επισήμως μια περιφερειακή αυτονομία, οι Σιίτες του Ιράκ προτιμούν τους πέρσες αδελφούς τους από τους σουνίτες συμπατριώτες τους και η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης χάνει σταδιακά τον έλεγχο της κατάστασης από τους ριζοσπάστες της Χαμάς. Την ίδια ώρα –και αυτό είναι το τέταρτο φαινόμενο- φαίνεται να οδηγούνται σε μια μορφή λύσης οι διαμάχες της Ινδίας με το Πακιστάν και του Ισραήλ με την Παλαιστίνη. Αρχίζοντας διαπραγματεύσεις με την Ινδία, ο στρατηγός Μουσάραφ ξεκίνησε έναν αγώνα δρόμου με τους ισλαμιστές που απειλούν την εξουσία του. Όσο για την ισραηλοπαλαιστινιακή διαμάχη, θα τερματιστεί με τη μέθοδο της καισαρικής τομής. Τα ποσοστά γονιμότητας των Παλαιστινίών δεν αφήνουν άλλη διέξοδο.
Το παλαιό φιλοαμερικανικό σουνιτικό τόξο (Σαουδική Αραβία, Πακιστάν, Αίγυπτος) διολισθαίνει προς τον ισλαμισμό. Αν ο μετασχηματισμός των τριών αυτών χωρών γίνει ταυτοχρόνως, λέει ο Αντλέρ, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές.
(Από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ 25/01/2004)