Του Βάσου Λυσσαρίδη
Στη Νέα Υόρκη είχαμε μια κατολίσθηση. Η αναφορά δεν γίνεται για λόγους κριτικής ή μεμψιμοιρίας αλλά γιατί χωρίς αυτοψία δεν υπάρχει προβληματισμός και τα λάθη επαναλαμβάνονται. Πήγαμε στη Νέα Υόρκη χωρίς ολοκληρωμένη στρατηγική, χωρίς στάθμιση των παραγόντων που οδήγησαν στην πρόσκληση και χωρίς εναλλακτικά σενάρια. Με την ομόφωνη θέληση ότι ο επιδιαιτητικός ρόλος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και τα χρονοδιαγράμματα δεν ήσαν αποδεκτά.
Φύγαμε από τη Νέα Υόρκη με προσυπογραφή χειρότερης διαδικασίας. Και ενώ ομοφώνως απερίπτετο το Σχέδιο Αναν ως τελική λύση του Κυπριακού (γινόταν αποδεκτό ως βάση διαπραγμάτευσης), κινδυνεύουμε να μετατραπούμε σε φύλακες αγγέλους του σχεδίου (ως έχει) και να το μετατρέψουμε σε λάβαρο αγώνα. Και όμως δυστυχώς στο σχέδιο εμπεριέχονται πρόνοιες που καταστρατηγούν κάθε αρχή δικαίου.
Η Κυπριακή Δημοκρατία στην ουσία διαλύεται και στο πολύμηνο μεταβατικό στάδιο αντί προέδρου αναλαμβάνουν δύο κοινοτάρχες (Παπαδόπουλος-Ντεκντάς). Τι θα συμβεί σε περίπτωση που η Τουρκία δημιουργήσει τεχνητό αδιέξοδο; Θα αφεθούμε με δύο συμπροέδρους δύο χωριστών ζωνών και ίσως οδηγηθούμε σε διχοτόμηση με ευρωπαϊκή σφραγίδα.
Οι Κύπριοι μετατρέπονται σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας έναντι όλων των άλλων ευρωπαϊκών πολιτών που θα έχουν ελευθερία άσκησης ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων σε ολόκληρη την κυπριακή επικράτεια πλην των γηγενών Κυπρίων (κυρίως των Ελληνοκυπρίων). Για να ασκήσω ιατρική στον Βορρά πρέπει να μεταναστεύσω σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα και να παλιννοστήσω με άλλη ευρωπαϊκή υπηκοότητα.
Οι πρόσφυγες δεν επανέρχονται. Οι έποικοι πολιτογραφούνται. Η διζωνικότητα επεκτείνεται και στην ιδιοκτησία γης. Οι πολίτες των οποίων τα δικαιώματα θα προσφύγουν στα ευρωπαϊκά δικαστήρια και θα διεκδικήσουν δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ για μη πρόσβαση (Τιτίνα Λοϊζίδου). Η Τουρκία από κατοχική δύναμη μετατρέπεται σε εποικοδομητικό παράγοντα με επίκληση για παροχή καλών υπηρεσιών και νουθεσίας προς τους Τουρκοκυπρίους (που επείγονται για λύση) για λύση του Κυπριακού και συντελεί πολιτικοστρατιωτικό ρόλο στην Κύπρο. Η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία καταργούνται, με ξένους δικαστικούς να λύουν τα πολιτικά αδιέξοδα.
Λόγω χώρου δεν μπορώ δυστυχώς να συμπληρώσω τον κατάλογο. Ήδη ουσιαστικά είμαστε μέλος της ΕΕ και ο λαός μας αισθάνεται ευγνωμοσύνη προς την Ελλάδα, χωρίς τη συνδρομή της οποίας αυτό δεν θα ήτο εφικτό. Είναι αξιοπερίεργο το ότι, ενώ τόσο το σύνολο των πολιτικών ηγετών αξιούν λύση δίκαιη και εναρμονισμένη με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, μερικοί ημέτεροι κύπριοι ηγέτες σωφρώνως παραλείπουν αυτές τις αναφορές.
Να αξιοποιήσουμε αυτή την εξέλιξη. Από 1ης Μαΐου η Τουρκία θα κατέχει εδάφη μιας ευρωπαϊκής χώρας. Αν πολιτική της είναι έστω η αναβάθμιση σχέσεων με την ΕΕ, αυτό δεν θα είναι δυνατόν χωρίς διαφοροποίηση της στάσης της. Θέλουμε λύση το συντομότερο δυνατόν. Ο χρόνος όμως δεν θα μας πιέζει. Αντίθετα. Να αξιοποιήσουμε την ευρωπαϊκή μας διάσταση. Δεν υπάρχουν περιθώρια για άλλα λάθη. Τα επόμενο βήμα κατολίσθησης θα είναι η πτώση. Με μετριοπάθεια αλλά χωρίς ηττοπάθεια να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Μας παρακολουθούν γενιές αγωνιστών με βλοσυρότητα αλλά και οι επόμενες γενιές μα αγωνία και προσδοκίες. Να μην χαραμίσουμε το μεγάλο επίτευγμα της ένταξης. Να το αξιοποιήσουμε. Στώμεν καλώς.
(Από την Εφημερίδα Το Βήμα, 21/02/2004)